Mavi Gözlü Dev

'Korona Günlerinde Şiir'in konuğu ölümünden 46 yıl sonra yeniden Türk vatandaşlığına geçen Nazım Hikmet. Birçok türde eser üreten Nazım Hikmet'in 44 şiiri bestelenerek şarkı haline getirildi

Mehmet Çalışkan

mcaliskan@cyh.com.tr

Giriş: 24.05.2020 - 21:50 Güncelleme: 24.05.2020 - 21:59

facebook
twitter-x
linkedin
whatsapp
mail

ABONE OL

Nazım Hikmet...

Babası;Matbuat Umum Müdürlüğü ve Hamburg Şehbenderi Hikmet Bey.

Annesi; Ayşe Celile Hanım

Dedesi; Dil bilimci ve öğretmen Hasan Enver Paşa

15 Ocak 1902'de Selanik'te doğan Nazım Hikmet, ilk şiiri olan 'Feryad-ı Vatan'ı, henüz 11 yaşındayken 3 Temmuz 1913'te yazdı.

Bir aile toplantısında denizciler için yazdığı kahramanlık şiirini okuduğu Bahriye Nazırı Cemal Paşa'nın tavsiyesiyle Nazım Hikmet'in Bahriye Mektebi'ne gitmesine karar verildi.

1915'te Heybeliada Bahriye Mektebi'ne başlayan Nazım Hikmet, 1918'de 26 kişi içinden 8'inci olarak mezun oldu.

Nazım Hikmet'in karne notunda şunlar yazılıydı; 'Zeki, orta derecede çalışkan, elbisesine özen göstermeyen, öfkeli ama ahlaki tavırları iyi bir öğrenci.'

Mezuniyetten sonra dönemin okul gemisi Hamidiye'ye stajyer subayı olarak atanan Nazım Hikmet, 17 Mayıs 1921'de aşırıya kaçan halleri nedeniyle ordudan atıldı.

1921'de 19 yaşındayken yakın arkadaşı Vâlâ Nureddin ile Milli Mücadele'ye katılmak üzere ailesine haber vermeden Anadolu'ya geçen Nazım Hikmet, cepheye gönderilmeyince bir süre Bolu'da öğretmenlik yaptı.

Aynı yıl, Batum üzerinden Moskova'ya giden Nazım Hikmet, Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'nde siyasal bilimler ve iktisat okurken Rus Devrimi'nin ilk yıllarına tanık olarak komünizmle tanıştı.

İlk şiirlerini hece ölçüsü ile yazmaya başlasa da içerik bakımından diğer hececilerden farklı olan Nazım Hikmet, şiirsel gelişimi arttıkça hece ölçüsüyle yetinmemeye ve şiiri için yeni formlar aramaya başladı. Hece ölçüsünden ayrılarak Türkçenin vokal özellikleriyle ahenk oluşturan serbest ölçüyü benimseyen Nazım Hikmet, Moskova'da 1921 - 1924 yılları arasında geçirdiği sürede Rus fütüristleri ve konstrüktivistlerinden esinlenerek şiirlerinde klasik biçimden sıyrılarak, yeni bir biçim geliştirmeye başlarken Mayakovski ve fütürizm taraftarı olan genç Sovyet şairlerinden esinlendi.

1924'te Türkiye'ye dönen Nazım Hikmet, Aydınlık Dergisi'nde yayımladığı şiir ve yazılarından dolayı 15 yıl hapsi istenince tekrar Sovyetler Birliği'ne gitti. Nazım Hikmet, 1928'de Af Kanunu'ndan yararlanarak Türkiye'ye döndü.

1933 ve 1937 arasında örgütsel faaliyetleri nedeniyle bir süre tutuklu kalan Nazım Hikmet, Barışseverler Cemiyeti'nin kuruluşunda yer aldı.

1938'de 'Orduyu ve donanmayı isyana teşvik' suçlamasıyla tutuklanan Nazım Hikmet, 28 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. İstanbul, Ankara, Çankırı ve Bursa'daki cezaevlerinde aralıksız 12 yıl hapis yatan Nazım Hikmet, 14 Temmuz 1950'de çıkan Genel Af Yasası'ndan yararlanarak tahliye oldu.

Yasal olarak yükümlülüğü olmamasına karşın askere çağrılan Nazım Hikmet, öldürüleceği endişesiyle 17 Haziran 1951'de İstanbul'dan ayrılarak Romanya üzerinden Moskova'ya gitti.

Bunun üzerine 25 Temmuz 1951'de Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarılan Nazım Hikmet, Polonya asıllı büyük dedesi Mustafa Celaleddin Paşa'nın (Konstantin Borzecki) memleketi olan Polonya'nın vatandaşlığına geçerek Borzecki soyadını aldı.

Sovyetler Birliği'nde Moskova yakınlarındaki yazarlar köyünde ve daha sonra da eşi Vera Tulyakova ile Moskova'da yaşayan Nazım Hikmet, Bulgaristan, Macaristan, Fransa, Küba, Mısır'da konferanslar düzenleyerek savaş ve emperyalizm karşıtı eylemlere katıldı.

'Romantik komünist' ve 'Romantik devrimci' olarak tanımlanan Nazım Hikmet'in şiirleri 50'den fazla dile çevrilirken birçok eseri yurt dışında çeşitli kurum ve kuruluşlarca ödüllendirildi.

3 Haziran 1963'te gazetesini almak üzere ikinci kattaki dairesinden apartman kapısına yürüdüğü sırada, kalp krizi sonucunda 61 yaşındayken hayatını kaybeden Nazım Hikmet'in cenaze törenine Türk ve yabancı olmak üzere yüzlerce sanatçı katıldı.

Nazım Hikmet, Novodeviçi Mezarlığı'na defnedildi.

Bakanlar Kurulu'nun 5 Ocak 2009'da aldığı kararla Nazım Hikmet'e 10 Ocak 2009'da yeniden Türk vatandaşlığı hakkı verilirken Milli Eğitim Bakanlığı'nın '100 Türk Edebiyatçısı' listesine alındı.

UNESCO'nun ilan ettiği 2002 Nâzım Hikmet yılı için besteci Suat Özönder 'Şarkılarda Nazım Hikmet adlı bir albüm hazırladı. Bu albüm, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın katkılarıyla, Yeni Dünya Plak tarafından hayata geçirildi.