Rıfat Ilgaz şiir yazdı hapse atıldı
Türk edebiyatına çeşitli türlerde aralarında 'Hababam Sınıfı'nın da olduğu birçok eser kazandıran Rıfat Ilgaz, 'Sınıf' adlı şiir kitabı sakıncalı olduğu gerekçesiyle 6 ay hapis yattı
Rıfat Ilgaz...
'Hababam Sınıfı'nın yazarı.
8 Mayıs 1911'de doğan Rıfat Ilgaz, Türkiye'nin en çalkantılı siyasi dönemlerinde devam ettiği dergiciliği, aynı dönemdeki birçok yazar gibi, onun da adliye koridorlarında ve hapishanede zaman geçirmesine neden oldu.
Oldukça üretken olan yazın hayatına şiirden mizah öykülerine, romandan çocuk kitaplarına birçok farklı alanda eser sığdırdı.
Rıfat Ilgaz, 7 Temmuz 1993'te 82 yaşındayken vefat ettikten sonra Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Rıfat Ilgaz, edebiyat hayatına 1926'da Kastamonu Nazikter Gazetesi'nde yayımlanan 'Sevgilimin Mezarında' şiiriyle başladı. Bu şiiri yazdığında henüz 15 yaşında olan Ilgaz, o dönemlerde Mehmet Rıfat imzasını kullanıyordu.
Faruk Nafiz Çamlıbel'in ilgisini çeken Rıfat Ilgaz bir süre kişisel şiirler yazdı. Ilgaz, kendisine göre gözü kapalı yaşadığı yılların ifadesi olan bu şiirlerden sonra şiir tekniğine yeni bir soluk getirdiğine inandığı Nazım Hikmet ile çalıştı.
Rıfat Ilgaz'ın edebi kişiliğinin şekillenmesinde Nazım Hikmet'in etkisi şöyle oldu; Nazım Hikmet, kendi tarzını bulması için Orhan Kemal'e Rıfat Ilgaz'ı örnek gösterdi.
II. Dünya Savaşı sırasında öğretmenlik yapan Rıfat Ilgaz, bu dönemde hayatında ve çevresinde gördükleriyle toplumcu bir anlayışa yöneldi. Bu amaçla 1943'te yayımladığı ilk şiir kitabı 'Yarenlik'te çevresindeki insanların hayatını anlattı. Örneğin 'Alişim' şiiri, Ilgaz'ın edebiyatta durduğu noktayı oldukça net şekilde gösterdi.
Kasnağından fırlayan kayışa
Kaptırdın mı kolunu Alişim!
***
Gidenler gitti Alişim,
Boş kaldı ceketin sağ kolu...
***
Varsın duvarda asılı kalsın bağlaman
Beklesin mızrabını.
Bu şiirde toplumu birçok açıdan anlatan Rıfat Ilgaz, köyden kente göçten, işçinin durumuna kadar toplumsal gerçekleri irdelerken bir yandan da bu toplumsal gerçeklik içinde sıkışıp kalan kişileri kaleme aldı.
Benzer bir anlayışla yazdığı ve şiirlerin bir kısmı okuldaki öğrencileriyle ilgili olan ikinci kitabı 'Sınıf', sakıncalı olduğu gerekçesiyle toplatılırken hakkında soruşturma açıldı. Bir süre saklanan Rıfat Ilgaz, daha sonra teslim oldu ve 6 ay hapiste yattı.
ŞİİR KİTAPLARI
* Yarenlik (1943)
* Sınıf (1944)
* Yaşadıkça (1947)
* Devam (1953)
* Üsküdar'da Sabah Oldu (1954)
* Soluk Soluğa (1962)
* Karakılçık (1969)
* Uzak Değil (1971)
* Güvercinim Uyur mu (1974)
* Kulağımız Kirişte (1983)
* Ocak Katırı Alagöz (1987)
* Çocuk Bahçesi (1995)
* Bütün Şiirleri (1983)
* Bütün Şiirleri: 1994
DİĞER ESERLERİ
* Roman: 11
* Anı: 3
* Öykü: 21
* Çocuk Edebiyatı: 10
* Tiyatro Oyunları: 7
* Ödül Sayısı: 4
ÇOCUKLARIM
Yoklama defterinden tanımadım sizi,
Benim haylaz çocuklarım
Sınıfın en devamsızını
Bir sinema dönüşü tanıdım
Koltuğunda satılmamış gazeteler
Dumanlı bir salonda
Kendime göre karşılarken aksamı
Nane şekeri uzattı en tembeliniz
Götürmek istedi küfesinde
Elimdeki ıspanak demetini
En dalgını sınıfın
Çoğunuz semtine uğramaz oldu okulun
Palto ayakkabı yüzünden
Kiminiz limon satar balık pazarında
Kiminiz Tahtakale'de çaycılık eder
Biz inceleye duralım aç tavuk hesabi
Tere yağındaki vitamini
Kalorisini taze yumurtanın
Karşılıklı neler öğrenmedik sınıfta
Çevresini ölçtük dünyanın
Hesapladık yıldızların uzaklığını
Orta Asya'dan konuştuk
Laf kıtlığında
Birlikte neler düşünmedik
Burnumuzun dibindekini görmeden
Bulutlara mi karışmadık
Güz rüzgarlarında dökülmüş
Hasta yapraklara mi üzülmedik
Serçelere mi acımadık kış günlerinde
Kendimizi unutarak
SEN GİDİNCE
Sen gidiyorsun ya işine yetişmek için,
Saçlarını, gözlerini, ellerini
Neyin varsa toplayıp gidiyorsun ya,
Her seferinde bir şey unutuyorsun, sıcak,
Termometrede yükselen çizgi çizgi.
Kim bilir nerelerde soğuyorsun...
Senin göz bebeklerin var ya, kadın kadın gülen
İnsan insan bakan göz bebeklerin,
Beni tutsa tutsa gözlerin tutar ayakta,
Beni yıksa yıksa göz bebeklerin yerle bir eder.
Ne gelirse onlardan gelir bana,
Çalışma gücü, yaşama direnci...
Mutluluk gibi kazanılması zor,
Mutluluk gibi yitirilmesi kolay.
Bir açarsın ki mutluyum,
Bir kaparsın her şey elimden gitmiş.
AYDIN MISIN
Kilim gibi dokumada mutsuzluğu
Gidip gelen kara kuşlar havada
Saflar tutulmuş top sesleri gerilerden
Tabanında depremi kara güllelerin
Duymuyor musun
Kaldır başını kan uykulardan
Böyle yürek böyle atardamar
Atmaz olsun
Ses ol ışık ol yumruk ol
Karayeller başına indirmeden çatını
Sel suları bastığın toprağı dönüm dönüm
Alıp götürmeden büyük denizlere
Çabuk ol
Tam çağı ise başlamanın doğan günle
Bul içine tükürdüğün kitapları yeniden
Her satırında buram alın teri
Her sayfası günlük güneşlik
Utanma suçun tümü senin değil
Yırt otuzunda aldığın diplomayı
Alfabelik çocuk ol
Yollar kesilmiş alanlar sarılmış
Tel örgüler çevirmiş yöreni
Fırıl fırıl alıcı kuşlar tepende
Benden geçti mi demek istiyorsun
Aç iki kolunu iki yanına
Korkuluk ol
SALI: Ahmet Haşim
'KORONA GÜNLERİNDE ŞİİR'İN DİĞER ŞAİRLERİ