Rıfat Ilgaz şiir yazdı hapse atıldı

Rıfat Ilgaz...

'Hababam Sınıfı'nın yazarı.

8 Mayıs 1911'de doğan Rıfat Ilgaz, Türkiye'nin en çalkantılı siyasi dönemlerinde devam ettiği dergiciliği, aynı dönemdeki birçok yazar gibi, onun da adliye koridorlarında ve hapishanede zaman geçirmesine neden oldu.

Oldukça üretken olan yazın hayatına şiirden mizah öykülerine, romandan çocuk kitaplarına birçok farklı alanda eser sığdırdı.

Rıfat Ilgaz, 7 Temmuz 1993'te 82 yaşındayken vefat ettikten sonra Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Rıfat Ilgaz, edebiyat hayatına 1926'da Kastamonu Nazikter Gazetesi'nde yayımlanan 'Sevgilimin Mezarında' şiiriyle başladı. Bu şiiri yazdığında henüz 15 yaşında olan Ilgaz, o dönemlerde Mehmet Rıfat imzasını kullanıyordu.

Faruk Nafiz Çamlıbel'in ilgisini çeken Rıfat Ilgaz bir süre kişisel şiirler yazdı. Ilgaz, kendisine göre gözü kapalı yaşadığı yılların ifadesi olan bu şiirlerden sonra şiir tekniğine yeni bir soluk getirdiğine inandığı Nazım Hikmet ile çalıştı.

Rıfat Ilgaz'ın edebi kişiliğinin şekillenmesinde Nazım Hikmet'in etkisi şöyle oldu; Nazım Hikmet, kendi tarzını bulması için Orhan Kemal'e Rıfat Ilgaz'ı örnek gösterdi.

II. Dünya Savaşı sırasında öğretmenlik yapan Rıfat Ilgaz, bu dönemde hayatında ve çevresinde gördükleriyle toplumcu bir anlayışa yöneldi. Bu amaçla 1943'te yayımladığı ilk şiir kitabı 'Yarenlik'te çevresindeki insanların hayatını anlattı. Örneğin 'Alişim' şiiri, Ilgaz'ın edebiyatta durduğu noktayı oldukça net şekilde gösterdi.

Kasnağından fırlayan kayışa

Kaptırdın mı kolunu Alişim!

***

Gidenler gitti Alişim,

Boş kaldı ceketin sağ kolu...

***

Varsın duvarda asılı kalsın bağlaman

Beklesin mızrabını.

Bu şiirde toplumu birçok açıdan anlatan Rıfat Ilgaz, köyden kente göçten, işçinin durumuna kadar toplumsal gerçekleri irdelerken bir yandan da bu toplumsal gerçeklik içinde sıkışıp kalan kişileri kaleme aldı.

Benzer bir anlayışla yazdığı ve şiirlerin bir kısmı okuldaki öğrencileriyle ilgili olan ikinci kitabı 'Sınıf', sakıncalı olduğu gerekçesiyle toplatılırken hakkında soruşturma açıldı. Bir süre saklanan Rıfat Ilgaz, daha sonra teslim oldu ve 6 ay hapiste yattı.

ŞİİR KİTAPLARI

* Yarenlik (1943)

* Sınıf (1944)

* Yaşadıkça (1947)

* Devam (1953)

* Üsküdar'da Sabah Oldu (1954)

* Soluk Soluğa (1962)

* Karakılçık (1969)

* Uzak Değil (1971)

* Güvercinim Uyur mu (1974)

* Kulağımız Kirişte (1983)

* Ocak Katırı Alagöz (1987)

* Çocuk Bahçesi (1995)

* Bütün Şiirleri (1983)

* Bütün Şiirleri: 1994

DİĞER ESERLERİ

* Roman: 11

* Anı: 3

* Öykü: 21

* Çocuk Edebiyatı: 10

* Tiyatro Oyunları: 7

* Ödül Sayısı: 4

ÇOCUKLARIM

Yoklama defterinden tanımadım sizi,

Benim haylaz çocuklarım

Sınıfın en devamsızını

Bir sinema dönüşü tanıdım

Koltuğunda satılmamış gazeteler

Dumanlı bir salonda

Kendime göre karşılarken aksamı

Nane şekeri uzattı en tembeliniz

Götürmek istedi küfesinde

Elimdeki ıspanak demetini

En dalgını sınıfın

Çoğunuz semtine uğramaz oldu okulun

Palto ayakkabı yüzünden

Kiminiz limon satar balık pazarında

Kiminiz Tahtakale'de çaycılık eder

Biz inceleye duralım aç tavuk hesabi

Tere yağındaki vitamini

Kalorisini taze yumurtanın

Karşılıklı neler öğrenmedik sınıfta

Çevresini ölçtük dünyanın

Hesapladık yıldızların uzaklığını

Orta Asya'dan konuştuk

Laf kıtlığında

Birlikte neler düşünmedik

Burnumuzun dibindekini görmeden

Bulutlara mi karışmadık

Güz rüzgarlarında dökülmüş

Hasta yapraklara mi üzülmedik

Serçelere mi acımadık kış günlerinde

Kendimizi unutarak

SEN GİDİNCE

Sen gidiyorsun ya işine yetişmek için,

Saçlarını, gözlerini, ellerini

Neyin varsa toplayıp gidiyorsun ya,

Her seferinde bir şey unutuyorsun, sıcak,

Termometrede yükselen çizgi çizgi.

Kim bilir nerelerde soğuyorsun...

Senin göz bebeklerin var ya, kadın kadın gülen

İnsan insan bakan göz bebeklerin,

Beni tutsa tutsa gözlerin tutar ayakta,

Beni yıksa yıksa göz bebeklerin yerle bir eder.

Ne gelirse onlardan gelir bana,

Çalışma gücü, yaşama direnci...

Mutluluk gibi kazanılması zor,

Mutluluk gibi yitirilmesi kolay.

Bir açarsın ki mutluyum,

Bir kaparsın her şey elimden gitmiş.

AYDIN MISIN

Kilim gibi dokumada mutsuzluğu

Gidip gelen kara kuşlar havada

Saflar tutulmuş top sesleri gerilerden

Tabanında depremi kara güllelerin

Duymuyor musun

Kaldır başını kan uykulardan

Böyle yürek böyle atardamar

Atmaz olsun

Ses ol ışık ol yumruk ol

Karayeller başına indirmeden çatını

Sel suları bastığın toprağı dönüm dönüm

Alıp götürmeden büyük denizlere

Çabuk ol

Tam çağı ise başlamanın doğan günle

Bul içine tükürdüğün kitapları yeniden

Her satırında buram alın teri

Her sayfası günlük güneşlik

Utanma suçun tümü senin değil

Yırt otuzunda aldığın diplomayı

Alfabelik çocuk ol

Yollar kesilmiş alanlar sarılmış

Tel örgüler çevirmiş yöreni

Fırıl fırıl alıcı kuşlar tepende

Benden geçti mi demek istiyorsun

Aç iki kolunu iki yanına

Korkuluk ol

SALI: Ahmet Haşim

'KORONA GÜNLERİNDE ŞİİR'İN DİĞER ŞAİRLERİ