Çelişkilerle dolu bir güzellik ideali: Bronzluk
Bronzluk arayışı çelişkilerle doludur. Güneş görmek sağlıklıdır ama vücudunuza zarar verir, pırıl pırıl ışıldarsınız ama kırışıklığa sebep olur, zenginlik göstergesidir ama aynı zamanda sizi alay konusu eder, kusurları örter ama sonra lekeleriniz artar. Bronz olma çabası yeniden popüler mi oldu? Öyle ki TikTok'ta konuyla ilgili hashtag 4,1 milyar kez görüntülendi.
Antik çağda ve batı tarihinin büyük bir bölümünde bronz ten sağlıklı erkeklerde bulunurdu. Romalı erkekler için güç ve sağlıklı erkeklik dışarıda olmak ve az ya da hiç örtünmemek anlamına gelirdi. Ancak zaman ilerledikçe bilim adamları bronzlaşmanın cilt hasar aldığında meydana geldiğini açıkladı. Yani aslında bronzluk bir sağlık işareti değildir. Her ne kadar sağlıklı bir görüntü oluştursa da… Öyle ki tek bir kabarcıklı güneş yanığı, cilt kanserinin en ölümcül türü olan melanom riskini ömür boyu neredeyse iki katına çıkarabiliyor. Dolayısıyla, insanların bronzlaşmasının nedenlerinden birinin daha sağlıklı görünmek olması ironiktir.
Oscar törenlerindeki bronz ünlüler
Kısa bir süre önce düzenlenen Oscar ödül töreninde Matthew McConaughey, Bradley Cooper ve Jennifer Lawrence Oscar heykelciği kadar bronzlardı. Bronz tene takıntılı bir kültürüz. Nasıl bronzlaştıkları ve neden bronzlaştıkları medyada merak konusu olsa da esas problem TikTok'ta solaryum cihazlarının artan popülaritesi…
Bunun için bazıları Z kuşağını, bazıları da kısa süre önce bir TikTok videosunda, ofisinde solaryum cihazı görülen Kim Kardashian’ı suçladı. Kardashian bronzlaşma yataklarını normalleştirmeye çalışmaması konusunda eleştiri yağmuruna tutuldu. Kardashian sedef hastalığını kontrol etmek için zaman zaman solaryum cihazını kullandığını söylese de bu açıklama kimseyi tatmin etmedi. Arkasından uzmanlar “cilt lezyonlarına uygulanan fototerapi ile solaryum cihazı aynı şey değil. Bu cihazları kullanarak boşu boşuna erken deri yaşlanması ve deri kanseri riskinizi artırmayın” açıklaması yaptılar.
Bronzlaşmak artık çok kolay
Sosyal medyada bronz ten ve bronzlaştırıcı ürün videoları son birkaç yılda inanılmaz arttı. Güzellik trendlerinin merkezi haline gelen TikTok'ta bronzlaşma akımı (#tanning) altında 4,1 milyar video mevcut. Buna kendilerini bronzlaşma "bağımlısı" olarak tanımlayan genç kadınların videoları da dahil. O bağımlılardan biri paylaşımına "bu problemli bir davranış olabilir ama çirkin yaşamaktansa bronz ölmeyi tercih ederim” şeklinde açıklama eklemiş.
Güzellik reyonlarına göz attığınızda bronzlaşmanın ne kadar erişilebilir ve karmaşık hale geldiğini görebiliyorsunuz: Bronzlaştırıcı pudralar ve kremler, doğal bir görünüm vaat eden losyonlar ve serumlar… Bronzlaşma kelimesini arayan online bir müşteri, Sephora'nın global web sitesinde yaklaşık 200 farklı bronzlaşma ürünü bulabiliyor. Yeni ve kafa karıştırıcı teknolojiler evlerimize girmek için yarışıyor: cildinizi içten dışa boyayan haplar; vücudunuzun melanin üretme yeteneğini teşvik eden burun spreyleri…
Antik çağlarda bronz ten erkekler için sağlıklı olma belirtisiydi
Boyalı Yüzler: Kozmetiğin Renkli Tarihi kitabının yazarı Susan Stewart, günümüzde bronzlaşma ile ilgili ürün pazarının çoğunluğunu kadınlar oluştursa da, batı tarihinin büyük bir bölümünde bronz tenin aslında erkekler için bir güzellik ve sağlık ideali olduğunu anlatıyor.
Bu durum antik çağlara kadar uzanıyor: Romalı erkekler için güç ve sağlıklı erkeklik dışarıda olmak ve az ya da hiç örtünmemek anlamına geliyordu. Bu da onları bronzlaştırıyordu. Kadınlar bembeyaz tenleriyle adeta parlıyorlardı. Binlerce yıl boyunca solgun olmak ruhani ve saf olmak demekti. Hatta ciltlerini beyazlatmak için kozmetik kullanırlardı. Bu aynı zamanda kadınların giymesi beklenen kıyafetleri de açıklıyordu; 20. yüzyıla kadar bir kadının teninin çok az bir kısmı açıkta kaldı.
Yüzyıllar boyunca açık ten ideal olarak kabul edildi. İnsanlar güneşten kaçınmak ve soluk ten rengini korumak için şapka, eldiven ve uzun kollu giysiler giydiler. Kurşun gibi toksik maddeler içeren renk açıcı kremler kullandılar.
Bronz tenin güneş altında çalışan işçi sınıfına işaret ettiği Elizabeth dönemi İngiltere'sinde de soluk ten modaydı.
Bronzlaşmanın ilham kaynağı: Coco Chanel
Sanayi devriminden sonra erkekler fabrikalara ve depolara girdi, yani güneşe çıkıp bronzlaşamadılar. Bu arada zenginler, Fransız Rivierası gibi güneşin bol olduğu yerlere akın etti; onlar için bronzlaşmak, boş günlerin doğal bir sonucuydu.
Hiç kimse bu ayrıcalığı Coco Chanel kadar somutlaştıramadı. 1920'lerde bir Akdeniz gezisinden yeni döndüğünde çekilen fotoğraflarının ardından, bronzlaşma estetiğini kitlelere taşıyan isim Chanel oldu. Yani bronz ten modası Coco Chanel ile başladı.
Bronz cilt artık sağlık, eğlence ve zenginlik işareti olarak görülen bir eylemdi. Brigitte Bardot ve Ursula Andress gibi film yıldızları da güzellik, cazibe ve seksapel ile ilişkilendirilen bronzlaşmış görünümün popülerleşmesine yardımcı oldu.
Bronz görünüm iyice yaygınlaşıyor
Bronz görünüm 60'lı yıllarda, Amerikalılar ve Avrupalılar için hava yolculuğu yapmanın daha kolay hale gelmesiyle daha popüler hale geldi. İnsanlar için bronzlaşmak artık uzak yerlere yapılan tatillerle ilişkilendiriliyordu. Yine her şey statü ve zenginlikle ilgiliydi, gücü yeten uçağa binerek sıcak yerlere tatile gidip bronzlaşacaktı.
Solaryum cihazlarının yaygınlaşmasıyla çelişki başladı
Ardından, 1970'lerin sonlarında bronzlaşma merkezleri açılmaya başladı ve güneşe çıkmadan kapalı ortamda bronzlaşma trendi patladı. 2000'lerin sonu ve 2010'ların başında, erken yaşlanma ve cilt kanseri riskinin artması da dahil olmak üzere solaryumla ilişkili riskler konusunda artan bir farkındalık oluştu.
Bununla birlikte, bronz bir ışıltıya sahip olma arzusu bir güzellik ideali olarak çelişkilerle dolu olsa da devam ediyor. Bu nedenle birçok insan cildini zararlı UV ışınlarına maruz bırakmadan bronzlaşmak için güneşsiz bronzlaşma ürünlerini kullanmayı tercih ediyor.
Instagram ve TikTok bronzluğa yeni bir hayat verdi
Sosyal medya bronzlaşmış influencer'ların ve pazarladıkları ürünlerin görüntüleriyle dolup taşıyor. Bronzlaşarak insanlar daha özgüvenli hissettiklerini anlatıyor, daha güzel ve daha zayıf göründüklerine inanıyor. Bronzlaşmanın cazibesinin bir kısmı, kusurları maskeleme yeteneğidir. Bronzlaşma meraklıları, bronzlaşmanın ten rengini eşitlediğini, akneleri temizlediğini, sivilceleri yok ettiğini, tüyleri maskelediğini ve sedef hastalığını tedavi edebildiğini söylüyor. Cildi koyulaştırmak geçici olarak lekeleri kamufle edebilir, ancak bronzlaşma aslında daha fazla lekelenmeye neden olur. Güneş ışığı kısa dönemde akneleri iyileştirmeyi ya da gizlemeyi sağlasa da araştırmalar uzun süreli maruz kalmalarda güneşin akneyi şiddetlendirdiğini söylüyor.
Bronzluk sağlık işareti değildir
Bronzlaşma, güneşten ya da solaryum cihazından kaynaklanan ultraviyole ışık ile deri renginin, özellikle açık ciltlerin doğal bir fizyolojik cevap ile kararmasıdır. Derinin koyulaşması, ultraviyole ışığa maruz bırakılan deri hücreleri içine melanin pigmentinin salınımı veya miktarının artması ile olur. Melanin, melanosit denen hücrelerce üretilir ve vücudu fazla güneş ışınlarından korur. Yani bronzluk cildin kendini güneşin ultraviyole (UV) radyasyonundan korumaya çalıştığının bir işaretidir. Cilt hasar aldığında bronzlaşır, yani aslında sağlık işareti değildir. Her ne kadar sağlıklı bir görüntü oluştursa da… Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne göre, bronzlaşmanın güneş yanığına yol açması durumunda yani tek bir kabarcıklı güneş yanığı, cilt kanserinin en ölümcül türü olan melanom riskini ömür boyu neredeyse iki katına çıkarabiliyor. Dolayısıyla, insanların bronzlaşmasının nedenlerinden birinin daha sağlıklı görünmek olması ironiktir.
Bronzlaşmaya neden olan ultraviyole frekansları genellikle UVA ve UVB olarak ayrılır. UVB ışığı kullanan fototerapi sedef hastalığını tedavi edebilirken, bronzlaşma yatakları UVB değil UVA ışığı yayar ve bu da aynı faydaları sağlamaz. Sedef hastalığı için faydalı etki öncelikle UVB ışığına atfedilir. Solaryum cihazının aşırı kullanımı sadece kanser riskini arttırmakla kalmaz, bronzlaşma bağımlılığı ve kişinin özgüvenine ve fiziksel sağlığına da zarar verir.
İmaj sağlığın önüne geçmiş durumda
Kişisel tercih meselesi olan bronzlaşma içki ya da sigaraya benzetilebilir: Sağlığımız için iyi olmadığını bildiğimiz ama yine de keyif aldığımız aktivitelerden biri gibi. Sosyal medyadaki en yeni ürünler daha kolay uygulama ile daha doğal sonuçlar vaat ediyor. Bunun daha sağlıklı olduğu düşünülebilir, çünkü UV ışınları yok, cilt hasarı yok. Ancak görünüşe takılmak, sağlığımızı artıran temiz hava, güneş ışığı ve doğa gibi aktivitelere daha az önem verdiğimiz anlamına gelebilir. Bu da demek oluyor ki; insanlar için doğru imajı yansıtmak, bu imajın önerdiği türde bir yaşam sürmekten daha önemli hale gelmiş. Bu çok büyük bir sorun!
Zarar göreceğimiz bir güzellik anlayışı
Güzellik anlayışı değişti; bu güzelliği elde etmek ve sürdürmek için ödenen bedeller de arttı. Yüz hatlarını vurgulamak ve koyulaştırmak için makyaj kullanarak elde edilen 2010'ların kontürlü görünümü, bu görünümü daha kalıcı hale getirmek için dolgu maddelerine olan arzuyu doğurdu ve bu da cerrahi işlemlere olan takıntıyı doğurdu. İnsanoğlu güzellik için giderek kendine daha çok zarar verir hale geldi. Hindistan, Nijerya ve Filipinler gibi Batılı olmayan ülkelerde cilt koyulaştırmanın değil, cilt beyazlatmanın bir halk sağlığı sorunu haline geldiğini biliyor muydunuz? Cildimizin rengi bile, ulaşması zor bir güzellik fikri için bir tuval haline gelmiş durumda.
O zaman sorumuz şu: İnsan olarak kendimize ne ifade ediyoruz?
