Leyla Saz; o ünlü marşı besteledi

1850'de İstanbul'da doğan Leyla Saz'ın babası Osmanlı sarayın harem bölümünün özel doktorlarından İsmail Paşa.

Leyla Saz ile ablası babasının görevi nedeniyle 11 yaşına kadar sarayda yaşarken sultan hanımların nedimeliğini yaptı.

Sarayda kaldığı dönemde Nikoğos Ağa ve Medeni Aziz Efendi'den dersler alan Leyla Saz, Klasik Türk müziği alanında kendini geliştirdi.

Babasının vali olarak atandığı Girit'te Fransızca ve Rumca öğrenen Leyla Saz, Batı kültürünü yakından tanırken sarayda başladığı piyano eğitiminiileri seviyeye taşıdı.

Bir yandan da Giritli Kutbi Efendi'den Osmanlı şiirini öğrenen Leyla Saz, ilk şiirini 14 yaşında yazdı.

19 yaşındayken devlet adamı, şair ve hattat Giritli Sırrı Paşa ile evlenen Leyla Saz, eşinin görevleri nedeniyle Anadolu, Bağdat ve Balkanlar'da yaşadı.

Çocukları

* Yusuf Razi Bel (İşgal yıllarında İstanbul'un belediye başkanı)

* Nezihe

* Ferihe

* Mehmet Vedat Tek (Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın öncülerinden ünlü mimar)

Mehmet Vedat Tek Bazı Ünlü Eserleri;

* Ankara Palas

* Sirkeci Büyük Postane Binası

* Haydarpaşa İskelesi

* Moda İskelesi

* İzmit Saat Kulesi

Eşi Giritli Sırrı Paşa'nın 1895'te ölmesi üzerine İstanbul'a yerleşen Leyla Saz, o tarihten sonra kendini müziğe ve şiire adadı.

Osmanlı kadın hareketi içinde yer alan Leyla Saz, Hanımlara Mahsus Gazete'de yazılar yayımladı.

70'li yaşlarındayken Bostancı'daki köşkünün yanmasıyla notaları, şiirleri ve hatıra defterleri kül olan Leyla Saz, eserlerini yeniden toparlama azmini göstererek klasik Osmanlı şiirlerinin yanı sıra sadeleştirilmiş bir Türkçe ile yazdığı şiirlerini 1928'de 'Solmuş Çiçekler' adlı kitapta toplarken anılarını yeniden yazdı. Kitabın ön sözünü Abdülhak Hamit Tarhan yazdı.

Ne var ki yaklaşık 200'e yakın bestesinden günümüze 52 eseri gelebildi. Bu eserleri arasında Hicaz makamındaki 'Seni sevda çiçeğim, tac-ı serim' adlı şarkısı bulunuyor.

Leyla Saz, aynı zamanda cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar olan süreçte okullarda en çok seslendirilen marşlardan olan 'Yaslı Gittim Şen Geldim' ile başlayan 'Akdeniz Marşı'nın da bestecisidir.

Leyla Saz'ın 'Harem ve Saray Adatı Kadimesi' adını verdiği, saray çevresini ve âdetlerini anlatan anıları 1920 - 1922 arasında 'Harem-i Hümayun ve Sultan Sarayları' başlığı altında Vakit Gazetesi'nde yayımlandı. 1925'te oğlu Yusuf Razi Beltarafından Fransızcaya çevrilen bu eseri Claude Farrere'in önsözüyle Fransa'da, daha sonra da İngilizce olarak İngiltere'de yayımlandı. İki bölümden oluşan anılarının ilk bölümde Osmanlı sarayındaki harem hayatı; ikinci bölümde ise Osmanlı İmparatorluğu'nda 19'uncu yüzyılda kadın yaşamına ilişkin gözlemleri yer alıyor.'Harem ve Saray Adatı Kadimesi', ayrıca 1974'te 'Haremin İç Yüzü' adıyla kitap olarak yayımlandı.

Leyla Saz, 6 Aralık 1936'da 86 yaşındayken vefat etti. Saz, Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.

SALI: Nigar Hanım

'KORONA GÜNLERİNDE ŞİİR'İN DİĞER ŞAİRLERİ