Kültürel ve doğal miraslarımız XXX (Likya Uygarlığı Antik Kentleri)

Likyalıların, M.Ö 3 bin yılın ikinci yarısında Anadolu'ya gelen ve ikinci bin yıl boyunca Güney Anadolu bölgesinde yaşamış ve Anadolu'nun en eski Hint - Avrupa kökenli halkı olan Luvilerin dağılmasından sonra bir kısmının devamı olduğu düşünülüyor. Luvi dilinin Hititçe ile yakınlığı ve Luvilerin de Hititliler ile akraba olduğu göz önünde bulundurulursa Likçe'nin de Hititçe ile olan bağlantısı daha iyi anlaşılıyor. Likya dilinin, Luvi dilinin devamı olduğu hemen hemen tüm uzmanlarca kabul ediliyor. Hint - Avrupa Dil Ailesi'ne ait olduğu kabul edilen Likya dilinde 6'sı sesli olmak üzere toplam 29 harf bulunuyor.

Günümüzde Antalya ile Muğla arasındnaki bölge, M.Ö 6'ncı yüzyılda Persler tarafından işgal edildi. M.Ö 4'üncü yüzyılda ise bölgeyi Büyük İskender, çıktığı Doğu Seferi sırasında bölgeyi ele geçirdi.

İskender'in ölümüyle generallerinden Ptolemaios bu bölgede hükümdarlığını ilan etmiş olsa da varlığını uzun sürdüremedi. M.Ö 190'da sonuçlanan Magnesia Savaşı'nın ardından imzalanan Apameia Barışı uyarınca komşu bölge, Karya ile birlikte savaşta Roma tarafında yer alan Rodos'a bırakıldı. Likya Birliği (Işıklar Ülkesi), bu yıllarda Rodos'a karşı direniş amacıyla kuruldu.

23 kentten oluşan Likya Birliği, tarihteki ilk demokratik birlik olup, günümüz demokratik sistemleri için de esin kaynağı oldu. Bu federasyonun önemli kentleri, başkent olan Patara'nın yanı sıra Xanthos, Pinara, Olympos, Myra ve Tlos. Bu kentlere daha sonra Phaselis de eklendi.

* 2020, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 'Patara Yılı' ilan edilmişti.

Teke Yarımadası'nda Likya Birliği'ne ait daha küçük kentlerin de olduğu kazılardan elde edilen sikkeler ve yazıtlardan anlaşıldı. Bu kentler arasında Andriake, Sura, Kyaenai, Limyra, Theimmusa, Simena, Istlada, Trebende, Aperlae bulunuyor.

Sadece bu bölgede yaşamış ve yok olmuş olan Likya Uygarlığına ait Patara'daki parlamento binası, Likya kaya mezarları, kale kalıntıları, toplumun inanç sistemlerini yansıtan tapınak kalıntıları, Likyalıların toplumsal hayatlarıyla ilgili bilgiler veriyor. Likya parlamentosunun yapısı ve kentlerin büyüklük ve nüfusuna oranlı olarak belirlenen temsilci sayısı antik dünyada benzersiz durumda.

Likyalıların kurduğu federasyon sistemi, ABD'ye ilham kaynağı oldu. Alexander Hamilton, James Madison ve John Jay tarafından kaleme alınan ve 85 makaleden oluşan Federalist yazılar, ABD Anayasası'nın temelini oluştudu. Alexander Hamilton'un yazdığı 9 ve 16 nolu ve James Madison'un yazdığı 45 nolu makalelerde ABD için en uygun yönetim sisteminin Likya Federasyonu'nda olduğu gibi federatif şehir birliği (eyaletler) olduğuna açıkça vurgu yapıldı.

UNESCO'nun Dünya Miras Geçici Listesi'nde Türkiye'nin 77'si kültürel, 3'ü doğal ve 3'ü karma (Kültürel / Doğal) olmak üzere toplam 83 varlığı bulunuyor. UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında Taraf Devletler, UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesi uygun olan varlıklara ilişkin envanterlerini (geçici liste) UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletmekle yükümlüdürler.

UNESCO Dünya Miras Merkezi'nce yayınlanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin hazırlanan adaylık dosyaları Dünya Miras Komitesi'ne sunulmaktadır. Geçici Listeler hazırlanırken varlıkların Dünya Miras Komitesi'nce belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmaktadır.

İlk kez 1994'te UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletilen Geçici Listemiz 2000, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020'da güncellendi.