Kültürel ve doğal miraslarımız XXVIII (Selçuklu Başkenti Konya)

Mevlevi Sema Töreni ve Çatalhöyük Neolitik Kenti, somut olmayan ve somut olan iki kültürel mirasıyla UNESCO'nun kültür mirası listesinde yer alıyor. Konya, aynı zamanda Selçuklu Başkenti olarak da UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunuyor. Asıl listeye alındığı zaman bir dünya mirası olacak.

MEVLEVÎ SEMÂ TÖRENİ

Mevlevî Semâ Töreni, içinde dini öğe ve temalar barındıran ve bu haliyle ayrıntılı kural ve niteliklere sahip tasavvufî bir törendir. Mevlevîliğe özel bu seremoni, Mevlâna Celaleddin-i Rumî zamanında belli bir kurala bağlı kalmaksızın yapılırken Sultan Veled ve Ulu Arif Çelebi zamanından başlayarak disiplinli bir şekilde icra edilmiştir. Bu kurallar, Pir Adil Çelebi zamanına kadar geliştirilmiş ve son şeklini alarak günümüze kadar geldi.

Tören, birbiriyle bütünlük içinde farklı tasavvufî anlamlar içeren naat, ney taksimi, peşrev, Devr-i Veledî ve dört selâm bölümünden oluşmaktadır. Tören, Mevlevîlik kültürünün doğru olarak aktarılabileceği mekânlarda gelenekten gelen Mevlevî müziğiyle icra ediliyor.

13'üncü yüzyılda ortaya çıkmış, zaman içinde gelişip şekillenerek Türk tarihinin ve kültürünün önemli bir parçası haline gelmiş olan Mevlevîliğe bağlı kültürün ve özellikle Semâ töreninin korunarak yaşatılmasının yolu, bu geleneğin teknik ve içsel mükemmelliğini ve özgünlüğünü bozmadan gelecek nesillere aktarılması ve tanıtılmasıdır. Mevlevî Semâ Törenleri'nin özünü kaybetmeden gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yanı sıra pek çok sivil toplum kuruluşunun yer aldığı koruma eylem planı oluşturuldu.

Mevlevî Semâ Töreni'nin özünü kaybetmeden gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2008'de Semâ Törenleri Hakkında Genelge yayımladı. Bu genelgeye göre; tören, mutlaka bu kültürün doğru olarak aktarılabileceği, tanıtılabileceği mekanlarda ve gerekli şartların sağlandığı ortamlarda, gelenekten gelen ve Semâ'nın ayrılmaz bir parçası olan Mevlevî müziği eserleri eşliğinde yapılmalıdır. Programlara katılan semâzen ve müzisyenler gereken teknik ve müzikal yeterliliğe sahip olmalı, program esnasında bir kültürel tanıtımın yanı sıra aşkın ve tasavvufi özelliklere sahip bir uygulama yaptıklarının bilinci içinde ciddiyetle hareket etmelidirler.

UNESCO İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Başyapıtları Programı çerçevesinde 2005'te başyapıt olarak ilan edilen Mevlevî Semâ Töreni, 2008'de UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi'ne ülkemiz adına kaydettirilerek tüm dünyaya tanıtıldı.

* Mevlana Müzesi

* İvriz Kaya Anıtı

* Meke Gölü

* Klistra

* Çatalhüyük

* Eşrefoğlu Camiisi

* Nasreddin Hoca

* Eflatun Pınarı

* Fasıllar Anıtı

* Aya Elena Kilisesi

* Tınaz Tepe Mağarası

* Kubad-Abad Sarayı

* Köşk Kaplıcaları

* Karapınar Obrukları

* Tuz Gölü

* İnce Minare

* Karatay Medresesi

* Ilgın Kaplıcaları

* Alaeddin Camiisi

* Yer Köprü Şelalesi

* Oymalı Yeraltı Şehri

* Aziziye Camiisi

UNESCO'nun Dünya Miras Geçici Listesi'nde Türkiye'nin 77'si kültürel, 3'ü doğal ve 3'ü karma (Kültürel / Doğal) olmak üzere toplam 83 varlığı bulunuyor. UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında Taraf Devletler, UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesi uygun olan varlıklara ilişkin envanterlerini (geçici liste) UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletmekle yükümlüdürler.

UNESCO Dünya Miras Merkezi'nce yayınlanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin hazırlanan adaylık dosyaları Dünya Miras Komitesi'ne sunulmaktadır. Geçici Listeler hazırlanırken varlıkların Dünya Miras Komitesi'nce belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmaktadır.

İlk kez 1994'te UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletilen Geçici Listemiz 2000, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020'da güncellendi.