Kültürel ve doğal miraslarımız XXIV (Kaunos)

Antik Çağda ticari açıdan oldukça önemli bir liman kenti olan Kaunos, zaman içinde alüvyonların denizi doldurmasıyla bu özelliğini kaybetti.

Kentin limanı akropolün aşağısındaki Sülüklü Göl'dü. O zaman deniz Kaunos'un akropolüne kadar geliyordu.

Tarihin babası Heredot'a göre Kaunoslular Karia'nın yerli halkındandı ama kendilerini Giritli sayıyorlardı. Coğrafyacı Strabon da Kaunos'un tersanesinin ve ağzı kapanabilen bir limanının bulunduğunu yazıyor.

Kaunos'u Miletos'un oğlu Kaunos kurdu.

O Kaunos ki iki kız kardeşiyle ensest ilişki yaşadığı düşünülüyor.

Dalyan'dan da görülebilen kaya mezarları, M.Ö 4'üncü yüzyılda yapılmış olup daha sonraları Roma Dönemi'nde de kullanıldı. Lykia tipi mezarların içinde ölülerin üzerine yatırıldığı üç taş yatak bulunuyor.

Cephede iki Ion sütunu, sütunların üzerinde friz ve biri aslan kabartmalarıyla bezeli alınlıklar görülüyor.

Perslerin Anadolu'yu bütünüyle ele geçirmesi üzerine Kaunos, Mausolos'un yönetimine girdi. M.Ö 334'te Büyük İskender'in Persleri yenmesi üzerine kent, sırasıyla Prenses Ada, Antigonos ve Ptolemaios'un yönetimine girdi.

Daha sonra Rodos Krallığı, Bergama Krallığı ve Roma İmparatorluğu egemenlikleri altında kalan Kaunos, bu dönemde limanının alüvyonlarla dolması üzerine önemini yitirmeye başladı.

Akropol 152 metre yükseklikteki tepeye kurulmuş olup uzun sur limanın kuzey yönünden başlayıp Dalyan Köyü'nün ilerisindeki sarp kayalığa kadar uzanıyor. Surun kuzey kısmı Mausolos döneminde yapıldı. Kuzeybatı yönündekiler Helenistik Dönem, limana doğru olanlar ise Arkaik Devir'de inşa edildi.

33 oturma sırası bulunan tiyatro akropolün hemen eteğinde bulunuyor. Tiyatronun batı yönündeki yapı kalıntılarından biri bazilika tipi kiliseye, diğerleri Roma Hamamı ve Tapınağı'na ait.

Aşağıda tamamlanmayan bir daire biçiminde örülmüş ve yivsiz sütunları bulunan yapının arkasında üç basamakla yükseltilmiş podyum bulunuyor. Burada tapınağın kalıntıları görülüyor. Daire biçimindeki yapının ne olduğu ise bilinmiyor. Eski liman olan Sülüklü Göl'ün kuzeyinde yapılan kazılarda stoa ortaya çıkarıldı. Çevresinde bir çok heykel kaidesi bulundu ama heykellere rastlanmadı.

UNESCO'nun Dünya Miras Geçici Listesi'nde Türkiye'nin 77'si kültürel, 3'ü doğal ve 3'ü karma (Kültürel / Doğal) olmak üzere toplam 83 varlığı bulunuyor. UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında Taraf Devletler, UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesi uygun olan varlıklara ilişkin envanterlerini (geçici liste) UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletmekle yükümlüdürler.

UNESCO Dünya Miras Merkezi'nce yayınlanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin hazırlanan adaylık dosyaları Dünya Miras Komitesi'ne sunulmaktadır. Geçici Listeler hazırlanırken varlıkların Dünya Miras Komitesi'nce belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmaktadır.

İlk kez 1994'te UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletilen Geçici Listemiz 2000, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020'da güncellendi.