Kültürel ve doğal miraslarımız XV (Dağlık Frigya Vadisi)

Kafkaslar'dan Anadolu'ya göç eden Brig Uygarlığı M.Ö 9'uncu yüzyıllarda göç ettikten sora Frig Uygarlığı'nı kurdu. Kendisinden sonra gelen medeniyetlere büyük etkilerde bulunan Frig Uygarlığı günümüzde Kütahya, Afyon ve Eskişehir il sınırlarına yayılan Dağlık Frigya Vadisi'nde hüküm sürdü.

Dağlık Frigya Vadisi, derin vadiler tarafından şekillenen dağlık bir alan olup, kolayca işlenebilen volkanik tüflerden oluşan bir jeolojik yapıya sahip. Bu doğal yapı, kayanın oyularak inşa edildiği özgün bir mimarinin ortaya çıkmasına neden olurken bu mimari kendinden sonra gelen birçok medeniyet tarafından uygulandı.

Frig dönemi kaya anıtlarının ortak özellikleri; bezemelerindeki ve süslemelerindeki zenginlik, mimariye tanıştırılan üçgen alınlık ve içerisinde ana tanrıça heykeli bulunan kaya nişleridir. Ana tanrıça adına inşa edilmiş olmaları nedeniyle de Anadolu'daki benzerlerinden ayrılmaktadır.

Frig dönemi kaya anıtlarının en özgün örneklerinin yoğun bir şekilde yer aldığı Dağlık Frigya Vadisi, Frig Uygarlığı'nın dini ritüellerine ve sosyal hayatına ilişkin izler barındırması nedeniyle evrensel değer taşıyor.

İkinci Kapadokya olarak tanımlanan Dağlık Frigya Vadisi'nde çok önemli kiliseler ve kral mezarları bulunuyor.

Vadide bulunan Frigler döneminden beri önemli bir yerleşim yeri olarak kullanıldığı bilinen Ayazini Köyü'nde ise, arazinin elverişli olması nedeniyle oyularak yapılmış Roma ve Bizans dönemlerine ait aile ve tek kişilik kaya mezar odaları, Bizans dönemine ait kiliseler ve kaya yerleşimleri ve kaya kütlesinin oyularak yerleşime dönüştürüldüğü, içinde sarnıç bulunan Avdalaz Kalesi yer alıyor.

Dağlık Frigya Vadisi'nde Bulan Diğer Yerler

* Kümbet Asar Kale

* Ballık Kale

* Yapıldak Asar Kaya

* Köhnüş Kale

* Demirli Kale

* Çukurca Kale

* Üçler Kaya

* Kırk Merdiven Kale

* Nallı Kaya

* Döğer Asar Kaya

* Delik Taş

* Fındık Asar Kaya

* Doğuluşah Kalesi

UNESCO'nun Dünya Miras Geçici Listesi'nde Türkiye'nin 77'si kültürel, 3'ü doğal ve 3'ü karma (Kültürel / Doğal) olmak üzere toplam 83 varlığı bulunuyor.

UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında Taraf Devletler, UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesi uygun olan varlıklara ilişkin envanterlerini (geçici liste) UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletmekle yükümlüdürler.

UNESCO Dünya Miras Merkezi'nce yayınlanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin hazırlanan adaylık dosyaları Dünya Miras Komitesi'ne sunulmaktadır. Geçici Listeler hazırlanırken varlıkların Dünya Miras Komitesi'nce belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmaktadır.

İlk kez 1994'te UNESCO Dünya Miras Merkezi'ne iletilen Geçici Listemiz 2000, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020'da güncellendi.