Adile Sultan: Hanedanın tek kadın şairi

II. Mahmud...

30'uncu padişah, 109'uncu halife.

II. Mahmud'un kızı Adile Sultan, 23 Mayıs 1826'da doğdu.

II. Mahmud'un Kadın Efendi Zernigâr Hanım'dan doğma kızı Adile Sultan, Osmanlı Hanedanı'nın tek kadın şairi. 13 yaşındayken babası vefat edince eğitimini 31'inci padişah, 110'uncu halife olan ağabeyi Sultan Abdülmecit üstlendi.

Arapça, Farsça, edebiyat, tasavvuf, müzik ve hat üzerine iyi bir eğitim alan Adile Sultan, 19 yaşındayken Tophane Mü­şiri, kaptan-ı derya, serasker ve sadrazam olan Mehmet Ali Paşa ile evlendi. Şubat 1846'daki düğünleri, 19'uncu yüzyılın en ilgi çekici olaylarından biri ola­rak tarihe geçti.

Adile Sultan'ın şiirlerinin büyük bir bölümü dini - tasavvufi bir nitelik taşıyor. Adile Sultan'ın

babası, eşi, kızı ve kardeşle­ri için yazdığı şiirler de eserleri arasında geniş bir yer tutuyor.

Çocuklarının ve eşinin ölümlerinde hissettiklerini, hüznünü çeşitli şiirlerine yoğun bir biçimde yansıtan Adile Sultan, aruzun yanı sıra hece vezniyle de şiirler yazdı.

Adile Sultan'ın eşini ve kızını kaybettikten sonra yazdığı şiirin bir bölümü şöyledir:

Dervişim, kendi başıma yine sultân gezerim

Âlem-i aşkda seyyâh olup her ân gezerim

Pâdişâh saltanât-ı dehr için kayd çeker

Kayd-ı nâmâsu geçip, ben dahî uryân gezerim

Ne safâdan geçerim vaz, ne cefâdan hâzerim

Emr-i teslîm-i rızâ mülkünü seyrân gezerim

Adile Sultan, onuncu kuşaktan de­desi olan Kanuni Sultan Süley­man'ın şiirlerini 'Divân-ı Muhibbi' adı altında bir kitapta topladı.

Besteleri de olan Adile Sultan'ın musikideki ünlü eseri, hicaz hümâyun makamındaki 'Gizlice şaha buyur, hâne-yi tenhâya buyur'dur.

Aile bağları kuvvetli, dindar ve alçak gönüllü bir Osmanlı kadını olan Adile Sultan, kadınların haremden dışarı açılmalarına öncülük etmiş olmasının yanında, yardımseverliği ve insan sevgisiyle İstanbullular tarafından çok sevildi.

Adile Sultan, 12 Şubat 1899'da bir bayram sabahı Fındıklı'da 72 yaşındayken vefat ettikten sonra Eyüp Sultan'daki Hüsrev Paşa Türbesi'ne defnedildi.

Adile Sultan Kasrı, 1853'te Sultan Abdülaziz tarafından kız kardeşi olan Adile Sultan'a hediye etmek için Mimar Sarkis Balyan'a inşa ettirildi. Adile Sultan'ın birkaç yıl kaldığı Adile Sultan Kasrı'nda 'Hababam Sınıfı' filmleri çekildi.

GAZEL

Aşkta kanun imiş âşıklara cevr eylemek

Âşık oldur kim cefâ-yı yâre sabretmek gerek

Aşk nâz ü şîve evvel gösterir âşıklara

Âşık ol demde ona cânı fedâ etmek gerek

Âşıkın ancak murâdı dostunun maksûdudur

Çekse de bin derd ü mihnet hep sebât etmek gerek

Arzû-yı dü-cihândan geçmedir aşka nişân

Terk-i cân edip reh-i cânâna azm etmek gerek

Âftâb-âsâ bilip her zerresin nûr-ı safâ

Her belâ dosttan gelir kim merhabâ etmek gerek

Havf-ı a'dâ eylemez olan müsellah aşk ile

Yanmadan Hakka erilmez pertev-i tevhîd gerek

Nefsle cehd et tecellî eylesin aşk-ı Hudâ

Beyt-i kalbi Âdile ma'mûr ü pâk etmek gerek

PERŞEMBE: Ahmet Telli

'KORONA GÜNLERİNDE ŞİİR'İN DİĞER ŞAİRLERİ