Çalışanlar ekonomiden ne kadar pay alıyor?
Aralık ayının gelmesiyle gözler asgari ücretteki zam pazarlığına çevrilirken TÜİK'in son açıkladığı verilere göre yılın 3. çeyreğinde maaş ödemelerinin ekonomideki payı yüzde 32.2 oldu. Söz konusu oran bir önceki çeyreğe göre 2.1 puanlık bir düşüş yaşa da geçen yılın aynı çeyreğine göre 6.1 puan yükseldi. İşgücü ödemelerinin payı 2022 son çeyrekte yüzde 24.7 ile son 10 yılın en düşük seviyesine gerilerken, 2016'nın ilk çeyreğinde yüzde 40.5 ile zirveye çıkmıştı. Son 10 yılda ortalama pay ise yüzde 33 olarak kayıtlara geçti
Aralık ayının gelmesiyle beraber gözler asgari ücret görüşmelerine çevrilecek. Türkiye genelinde pek çok şirketin maaş zammı kararında asgari ücret zammını göz önünde bulundurması sebebiyle söz konusu görüşmeler tüm çalışanlar tarafından takip edilecek.
Bu kritik sürece girilirken bugün TÜİK büyüme rakamlarını açıkladı. Buna göre Türk ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5.9 büyüdü.
TÜİK verilerine göre üçüncü çeyrekte işgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı yüzde 32.2 oldu. Maaş ödemelerinin ekonomi içerisindeki payı olarak da belirtilen bu oran 2023'ün ikinci çeyreğinde yüzde 34.3, geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 26.1 seviyesindeydi. Dolayısıyla bir önceki çeyreğe göre maaş ödemelerinin payında 2.1 puanlık bir düşüş yaşansa da geçen yılın aynı çeyreğine göre 6.1 puanlık artış kaydedildi.
Buna karşılık şirket kazançlarının payı üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre 3.2 puan artarak yüzde 47 oldu. Şirket kazançlarının payı geçen yılın aynı çeyreğine göre ise 8 puan geriledi.
10 SENELİK ORTALAMANIN ALTINDA
Maaş ödemelerinin ekonomi içerisindeki payında geçen yıla göre önemli bir düzelme yaşanmış olsa da ödemeler yüzde 33'lük 10 senelik ortalamanın altında kaldı. Yukarıdaki grafikte işgücü ödemelerinin ekonomideki payının son 10 yıldaki seyri yer alıyor.
Grafikten de görüleceği gibi sene başlarında yapılan ücret zamlarının ardından her yılın ilk çeyreğinde iş gücü ödemelerinin payı yükselirken sene sonunda bu oranda önemli bir düşüş yaşanıyor.
Yüksek enflasyon ortamında son 2 senede asgari ücrete yıl ortasında da zam yapılırken, şirketler genel olarak asgari ücretten fazla kazanan çalışanlarına benzer şekilde ara zam yaptı.
2022'DE ARA ZAMMA RAĞMEN 10 YILIN DİBİ GÖRÜLDÜ
2022 yılında sene başında asgari ücrete yüzde 50, sene ortasında ise yüzde 29 zam yapılmasına karşın yılın son çeyreğinde iş gücü ödemelerinin payı yüzde 24.7 ile son 10 yılın en düşük seviyesine indi.
Bu yılın başında asgari ücrete yüzde 55 zam yapılırken, ilk çeyrekte iş gücü ödemelerinin payı ilk çeyrekte yüzde 37.8'e yükseldi. Böylece 2022'de çalışanların yaşadığı kayıp da bir nebze telafi edilmiş oldu.
2024 ENFLASYON BEKLENTİSİ YÜZDE 36
2022 sonunda yıllık enflasyon yüzde 64.27'ye ulaşırken bu yıl ekim itibarıyla yüzde 61.36 oldu. Sene sonunda ise beklenti yıllık enflasyonun yüzde 65 civarında gelmesi yönünde.
Bu veriler ışığında işçi temsilcileri son 2 yılda olduğu gibi ocak ayı itibarıyla görece yüksek oranda bir zam talep ederken, ara zam uygulamasının da devam etmesini istiyor. Buna karşılık işveren kesimi ise mevcut enflasyonun yanında enflasyon beklentisinin de göz önünde bulundurularak zam yapılması gerektiğini savunuyor. TCMB, son yayımladığı enflasyon raporunda 2024 sonu için enflasyon öngörüsünü yüzde 36 olarak açıkladı.
"İKİNCİ ZAMMA GEREK OLMAYACAK DİYE DÜŞÜNÜYORUZ"
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan asgari ücretle ilgili yaptığı açıklamada çalışanları enflasyona ezdirmeyeceklerini vurgularken ara zam ile ilgili olarak "Gelecek yıl inşallah enflasyonda gerileme olacak. Temmuzda ikinci bir toplantı yapmayacağız, ikinci zamma gerek olmayacak diye düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.
"ZAM DA YAPMAYIN PARA DA VERMEYİN"
İşçi temsilcisi Türk-İş sendikasının Başkanı Ergün Atalay ise asgari ücretle ilgili olarak bugün yaptığı açıklamada "Bu ücret başlangıç ücreti. Öyle bir noktaya geldi ki bu ücret geçim ücreti oldu. Bakan bu sene bir defa olacak diyor. Enflasyon da olmasın, zam da yapmayın para da vermeyin" sözleriyle Bakan Işıkhan'a cevap verdi.
Bu açıklamalardan da anlaşılacağı gibi asgari ücret pazarlığında 2024'te kaç zam yapılacağı en az zam oranı kadar tartışma konusu olacak. Burada belirlenen standart çalışanların ekonomiden aldığı payın değişiminde etkili olacak.
