Güneş fırtınaları ve internet kıyameti
100 ila 150 yılda bir yaşanan ve dünyayı çok yakından ilgilendiren bir uzay olayı için 2024 yılı işaret ediliyor. Kaliforniya Üniversitesi'nin MWare ile birlikte düzenlediği bir araştırmada Güneş'te yaşanacak süpersonik patlamaların Dünya üzerinde geniş bir manyetik dalga oluşturabileceği ve birçok elektronik bozulma ile birlikte bir 'internet kıyameti' yaşatabileceği vurgulanıyor. Bundan önceki fırtına Mayıs 1921'de gerçekleşmişti. Teknolojinin hayatımıza etkisinin bu denli yüksek olduğu günümüzde, yeni bir süper sonik fırtınanın hayatı durdurabilecek etkilerinin olduğu da yadsınamaz bir gerçek... Habertürk Teknoloji Editörü Cem Özenen yazdı...
Teknolojinin gelişimi ile birlikte uzay araştırmaları da her gün daha verimli ve gerçekçi şekilde gelişmeye başladı. Günümüzde uzmanlar çok yakın zamanda gerçekleşmesi beklenen bir uzay fırtınasından bahsetmeye başladı ve bu; bir kahinin kehaneti veya bir falcının öngörüsü değil, geçmişte yaşanmış ve günümüzde de yaşanması beklenen bir Güneş Fırtınası...
İnternetin, telefon şebekelerinin, televizyonların ve hatta hayata tutunmayı sağlayan kalp pillerinin bile kısa devre yapmasına sebep olabilecek manyetik bir dalga yaratabilecek bir fırtına.
BİR ÖNCEKİ 1921 YILINDA GERÇEKLEŞMİŞTİ
O yılları görmeyen bizlere bir hikâye olarak gelebilecek bir olay ile yaşanabilecek 'İnternet kıyameti'nin ne olduğuna ışık tutabiliriz. Günümüzden yaklaşık olarak 103 yıl önce 'New York Demiryolu Fırtınası' olarak da bilinen üç günlük Mayıs 1921 jeomanyetik fırtınası gerçekleşti. Bu bildiğimiz atmosferik fırtınalardan çok farklı bir doğa olayıydı.
103 yıl önce gerçekleşen bu olay, Dünya'nın manyetosferi üzerindeki olağanüstü güçlü bir koronal kütle atımının etkisinden kaynaklandı. 13-15 Mayıs'ta onbeşinci güneş döngüsünün bir parçası olarak meydana gelen bu olay, 20. yüzyılın en yoğun jeomanyetik fırtınasıydı.
151.000 x 34.000 KİLOMETRE BOYUTUNDAYDI
Fırtınanın elektrik akımı, "New York Demiryolu Fırtınası" olarak bilinen Grand Central Terminali yakınları da dahil olmak üzere dünya çapında bir dizi yangına yol açtı. Çağdaş bilim adamları, 10 Mayıs'ta başlayan ve fırtınaya neden olan güneş lekesinin boyutunu 151.000 x 34.000 km olarak tahmin ettiler.
Fırtına öncesi, Auroralar (kuzey ışıkları) Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusunda ortaya çıktı ve parlak bir şekilde aydınlatılmış gece gökyüzü yarattı. ABD'deki telgraf hizmeti önce yavaşladı ve ardından 14 Mayıs'ta gece yarısı civarında yanan sigortalar ve hasarlı ekipman nedeniyle neredeyse durdu. Radyo yayılımı fırtına sırasında iyonosfer tutulumu nedeniyle artmıştır, ancak alışılmadık derecede iyi uzun mesafeli alım mümkün olmuştur. Elektrik ışıkları gözle görülür şekilde etkilenmedi.
Yeni bir çalışma, Şubat 1872'deki Chapman-Silverman fırtınası olan başka bir fırtınanın da bu aşırı olaylardan biri olarak kabul edilmesi gerektiğini öne sürüyor.
O zamanlar fırtına, tropik bölgelerde bile teknolojik altyapıyı etkileyecek kadar büyüktü. Hint Okyanusu'ndaki Bombay (Mumbai) ile Aden arasındaki denizaltı kablosundaki telgraf iletişimi saatlerce kesintiye uğradı. Kahire ile Hartum arasındaki sabit hatta da benzer rahatsızlıklar bildirildi.
BİR KEZ DAHA KUZEY IŞIKLARI BEKLENMEYEN NOKTALARDA
Tıpkı 1921 yılında yaşanan Auroralar'ın (kuzey ışıkları) beklenmedik noktalarda görülmesi gibi 2023'te Kuzey Işıkları Türkiye'nin de belli noktaları aralarında bulunmak üzere birçok farklı noktadan görülebildi. Bu muazzam güzelliğe sahip doğa olayı, her ne kadar gözlerimizin bayram etmesine sebep olsa da, yalnızca bu görüntünün ortaya çıkması bile manyetik bir alana sebep olarak telefon hatları gibi bazı aksamaların yaşanmasına sebep oldu.
2024'ÜN BAŞINDA UZAY FIRTINASI BEKLENİYOR
2021 yılında, Kaliforniya Üniversitesi'nin MWare ile birlikte düzenlediği bir araştırmaya göre, Güneş'te yaşanacak süpersonik patlamaların Dünya üzerinde geniş bir manyetik dalga oluşturabileceği ve birçok elektronik bozulma ile birlikte bir 'internet kıyameti' yaşatabileceği belirtiliyordu. Uzmanların belirttiğine göre bu yaşanacak Güneş Fırtınası'nın 2025 yılında olması bekleniyordu. Ancak geçtiğimiz ay içerisinde meydana gelen Auroralar ve izlenen Güneş aktiviteleri bu gelişmenin beklenenden önce, yani 2024 yılı başlarında olabileceği şeklinde vurgulandı.
MODERN GÜVENLİK AÇIĞI!
Modern dünyada, elektrik şebekeleri, iletişim sistemleri ve uydular gibi teknolojik altyapıya giderek daha fazla bağımlı hale geliyoruz. Bununla birlikte, bu bağımlılık bizi büyük jeomanyetik fırtınaların etkilerine karşı giderek daha savunmasız hale getiriyor.
Güneş fırtınaları konusunda önemli çalışmaları olan Yardımcı Doçent Hisashi Hayakawa, "Güç kaynağı ne kadar uzun süre kesilirse, toplum, özellikle kentsel alanlarda yaşayanlar başa çıkmak için o kadar fazla mücadele edecek. Bu tür fırtınalar, en kötü durumda elektrik şebekesini, iletişim sistemlerini, uçakları ve uyduları devre dışı bırakacak kadar büyük olabilir. Böyle bir altyapı olmadan hayatımızı sürdürebilir miyiz? Bunun son derece zor olacağını söyleyelim" ifadelerini kullandı.
HAYATI DURDURABİLİR
Gerçekleşmesi beklenen manyetik fırtınanın önceden gerçekleşen örnekleri göz önünde bulundurulduğunda günümüzdeki gelişmiş teknolojiye bağımlı hayatımızda internet başta olmak üzere birçok bağlanabilir unsurun sorun yaratabileceği de uzmanlar tarafından belirtiliyor. Bu da kalp pillerinden, uçaklara kadar manyetik dalgaya maruz kaldığında insanların hayatına mal olabilecek birçok şeyin durması anlamına geliyor. Bununla birlikte tüm bağlantılı sistemlerin manyetik dalgaya maruz kalması ile birlikte kapanıp açılmasının ardından siber saldırılara da büyük ölçüde açık sistemlerin ortaya çıkacağı. Çöken sistemlerin banka hesaplarından, devlet sırlarına kadar birçok sistemi de savunmasız bırakabileceği de konuşuluyor.
