Emeklilikte son 7 yıl kuralı değiştirilmeli

SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı gibi birden fazla statüye tabi çalışanların hangi statünün kurallarına göre emekli edileceği mülga 2829 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun ile belirlenmiştir. Kanuna göre, birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden son 7 yıllık “fiili hizmet süresi” içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumdan emekli aylığı bağlanır. Hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit sürelerin sonuncusunun tabi olduğu kurumun kurallarına göre emeklilik işlemi gerçekleştirilir. Fiili hizmet süresinden kasıt, takvim yılı değil, fiilen çalışılan günlerdir. Diğer bir ifadeyle son yedi yıl ile kastedilen son 2520 prim günüdür.

2829 Sayılı Kanun 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlükten kalktı. Dolayısıyla, bu kural 30 Eylül 2008 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı çalışmaya başlayanlar için geçerlidir.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı çalışmaya başlayıp birden fazla statüde çalışanların hangi statüye göre emekli olacağı ise tüm çalışma yaşamı boyunca en fazla hangi statüde çalıştığına bakılarak belirlenecek. Hizmet sürelerinin eşit olması veya malullük, ölüm, yaş haddinden re’sen emeklilik, süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme hallerinde ise son çalışılan statü hali esas alınır.

Kısaca özetlemek gerekirse, birden fazla statüde çalışanların hangi statünün kurallarına göre emekli olacağının belirlenmesinde son 7 yıl kuralı 30 Eylül 2008 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış kişiler için geçerlidir. Kural uygulanmaya devam etmektedir.

BAĞ-KUR’luların prim günlerinin 9000’den 7200’e indirilmesi konusunda bir yasal düzenleme yapılması bekleniyor. Son yedi yıl kuralının değiştirilmesi konusunda ise şu an bir çalışma bulunmamaktadır.

Son 7 yıl kuralının işletilmesinde tartışmalı bazı hususlar bulunmaktadır. SSK’da daha az prim günü ile emeklilik mümkün olduğu için birden fazla statüde çalışması olanlar SSK’dan emekliliği tercih etmektedir. Bazen de tek başına SSK’daki prim günleri bu statüden emekli olmaya yeterli olan kişiler daha sonra BAĞ-KUR’da 1260 gün veya daha fazla süreyle çalışmışlar ise toplam 9000 prim gününü tamamlamadan emekli olamamaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu, birden fazla hizmeti bulunan kişileri hizmet birleştirmeye zorlamaktadır. Buna karşılık Yargıtay’ın aksi yönde verilmiş kararları bulunmaktadır. Yargıtay, tek başına bir statüdeki hizmet süreleri o statünün kurallarına göre emekli olmak için yeterli olan kişilerin hizmet birleştirmesine zorlanamayacağı yönünde kararlar vermektedir. Konuyu Yargıya taşıyanlar davayı kazanıyor ancak mahkeme kararları sadece dava açan kişilere uygulanıyor.

EYT yasası ile bu haksızlık daha da büyümüştür. Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesinde olan SSK’lı bir kişi azami 5975 prim günü varsa, yaşı beklemeden emekli olabiliyor. Bu kişi SSK’da 5975 günü olduğu halde sonradan 1260 gün BAĞ-KUR’lu çalışmışsa, bu kez 9000 günü tamamlaması için 1765 gün (yaklaşık 5 yıl) daha çalışması istenmektedir.

Sorunun çözümü için, tek başına bir statüdeki hizmet süreleri o statüye göre emekli olmaya yeterli olan kişilerin hizmet birleştirmeye zorlanmamasına yönelik bir yasal düzenleme yapılması gerekmektedir.

MEMURİYETTEN İSTİFA EDENLER EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?

1996 - 2006 yılları arasında yaklaşık 10 yıllık memuriyetten sonra istifa ederek memuriyetten ayrıldım. Yaklaşık 9 yıl SSK ve son 5 yıl da BAĞ-KUR’lu olarak çalıştım. EYT başvurusunda bulundum. Emekli Sandığı’ndan emekli ikramiyesi alabilir miyim? (Feyzi E.)

5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na göre, SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı gibi birden fazla statüde çalışarak hizmet birleştirmesi suretiyle emekli olanlara emekli ikramiyesi ödenebilmesi için memuriyet görevinin 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’ndaki kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermesi gerekiyor.

Memuriyetten istifa edenlere emekli ikramiyesi ödenebilmesi için 1475 Sayılı Kanun’daki asgari emeklilik koşullarının yerine getirilmesi gerekiyor. Buna göre, 8 Eylül 1999 (dahil) tarihinden önce çalışmaya başlayanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısı; 8 Eylül 1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar da 7000 prim gün sayısı veya 25 yıllık sigortalılık süresi ve 4500 prim gün sayısı koşulunu yerine getirmişlerse emekli ikramiyesi alabiliyorlar. Bu haktan yararlanabilmek için emekli aylığı bağlanması gerekiyor.

Söz konusu düzenleme 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe girdiği için, memuriyet görevi 8 Eylül 1999 tarihinden önce sona ermiş olanlar emekli ikramiyesi alamayacaklar.

Sigortalılık süresinin tespitinde SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı kapsamında 18 yaşını doldurdukları tarihten emeklilik dilekçesi verdikleri tarihe kadar geçen süreler dikkate alınıyor. Emekli Sandığı veya BAĞ-KUR kapsamındaki sigortalılık sürelerinin tespitinde bir meslek veya sanat okulunu bitirerek mahkemeden kaza-i rüşt kararı aldıranların 18 yaşın altındaki süreleri de hesaba katılır.

Sizin durumunuza gelince, devlet memurluğundan ayrıldığınız tarihte Emekli Sandığı veya başka statülerde 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamladıysanız emekli aylığı bağlattıktan sonra ikramiye alabilirsiniz. Ayrıldığınız tarihte 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamlamadıysanız ikramiye alamazsınız.

BAŞVURU YAPAN EYT’LİLERİN EMEKLİ AYLIĞI NEDEN BAĞLANMADI?

8 Mart’ta EYT kapsamında emekliliğe hak kazandım ve internet üzerinden başvuruda bulundum. Benimle aynı gün veya benden 1-2 hafta sonra başvuru yapmış olanların maaşları bağlandı ama benim halen bağlanmadı. Sizce neden kaynaklıdır? Kanundan önce e-Devlet’te emeklilik için gerekli gün sayısı ve sigortalılık süresini yüzde 100 tamamladığım ve 52 yaşında emekli olacağım yazıyordu. Kanun çıktıktan sonra tekrar baktığımda yaş ibaresi silinmişti. Neden hala bağlanmamış olabilir? (Koray Y.)

EYT düzenlemesinin yürürlüğe girmesiyle mart ayında 1.8 milyon kişi emeklilik başvurusunda bulundu. Sayıları az olsa da sonraki aylarda da emeklilik başvuruları devam ediyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, başvuru yapan 1.8 milyon kişiden 1.2 milyonunun emekli aylıklarının bağlandığını, kalanların da 15 Haziran’a kadar bağlanacağını açıkladı.

SGK geçen yılın tamamında 380 bin kişiye emekli aylığı bağlarken, bu yıl 1.2 milyon kişinin emeklilik işlemini 2.5 ay gibi bir sürede tamamladı. Gecikmenin bir kısmı yoğunluktan, bir kısmı ise başvuru yapan kişinin birden fazla statüde çalışmalarının bulunması, farklı illerde çalışmış olması, hizmetlerinin başka kişiler ile çakışması gibi sebeplerden kaynaklanıyor. Başvuru evrakınız “işlemde” görünüyor ise sorun yok. “İşlemden kaldırılmıştır” şeklinde bir ibare varsa başvuruyu yaptığınız sosyal güvenlik birimine giderek sebebini öğrenmelisiniz.

BİRDEN FAZLA STATÜDE ÇALIŞAN NASIL EMEKLİ OLUR?

SSK’lı çalışmaya 21.06.1996 tarihinde başladım ve 356 gün çalıştım. Emekli Sandığı’nda 5130 gün çalıştıktan sonra 2015 yılında ayrıldım ve 419 gün SSK’lı çalıştım. EYT yasasından yararlanmak için emeklilik başvurusunda bulundum. Bir arkadaşım, Emekli Sandığı'dan sonraki SSK sürem 1260 günden eksik olduğu için EYT'li bile olsam emekli olamayacağımı söyledi. Sizce durum nedir? (Serkan H.)

Arkadaşınız doğru söylemiş. SSK’dan emekli olabilmeniz için memuriyetten ayrıldığınız 2015 yılından sonraki SSK’lı günlerinizi 1260’a tamamlamanız gerekir. Aksi takdirde memuriyete dönmeden emekli olamazsınız. Başvurunuz geri çevrilir.