Türkiye kitap ve sanatla değil mücevher ile Avrupa'nın 'kültürlüsü'

AB aynı zamanda tek bir blok olarak düşünüldüğünde dünya mal ihracatından yüzde 15,2, dünya ithalatından ise yüzde 14,7 oranında pay alarak, dünya mal ihracatında ve ithalatında ikinci sırada yer alıyor. Hizmet ticaretinde de 112 milyar dolar ticaret fazlasıyla dünyanın en büyük ihracat ve ithalatçısı konumunda. Tüm bunlar AB'yi bu noktada Türkiye için oldukça önemli bir hale getiriyor.

AB TOPLAM İHRACATIMIZDA İLK SIRADA

Ticaret Bakanlığı'nın 2023 verilerine göre AB, 2022 yılında 103,1 milyar dolar ile ihracatımızdan yüzde 40,6 oranında pay alırken, toplam ihracatımızda ilk sırada yer alıyor.

AB'nin toplam ithalatında ise 2022 yılında yüzde 3,3'lük payla 6. sırada geliyor. Ayrıca AB, ülkemizin ihracatında olduğu gibi ithalatında da ilk sırada yer alırken, 2022 yılı rakamlarına göre; Türkiye 364 milyar dolarlık toplam mal ithalatının 93 milyar dolarlık kısmını yani yüzde 25,6'lık payı AB'den gerçekleştirildi. 2022 yılında Türkiye'nin AB ile olan ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 110,5 seviyesinde gerçekleşti.

2023'TE AB DIŞI MAL İHRACATINDA MÜCEVHERATIN PAYI YÜZDE 55'İN ÜZERİNDE

Eurostat verilerine göre AB'den 2023 yılında AB dışına 26 milyar euro değerinde kültürel mal ihraç edildi. 2023 yılında, AB dışı ülkelerden yapılan toplam kültürel ithalat değerinin en büyük kısmını yüzde 28,5 ile video oyun konsolları oluştururken, ihracatta yüzde 57,8 mücevherat başı çekti.

2023 yılında aynı verilere göre AB ülkelerinin çoğunda, kültürel malların toplam ihracat değerinin en az yarısı diğer AB ülkeleriyle yapılan ticaretten elde edildi. 2023'ü 2018 ile kıyasladığımızda ise, kültürel malların AB dışı ihracatının değeri yüzde 25,8 artarken, AB dışı ithalatın değeri yüzde 42,7 arttı.

Verilere göre 2018 yılında AB dışı kültürel mal ihracatına en fazla katkıyı yüzde 50,3 ile mücevherat, yüzde 11,7 ile sanat eserleri, yüzde 9,7 ile 'kayıtlı medya ve yüzde 9,6 ile kitaplar yaptı. 2023 yılında mücevherat AB dışı kültürel mal ihracatında yüzde 57,8'lik payla daha da baskın hale geldi ve bunu yüzde 12,1 ile sanat eserleri yüzde 6,7 ile kitaplar ve yüzde 6,2 ile kayıtlı medya 6,2 izledi.

AB dışı kültürel mal ithalatında ise 2018 yılında en büyük katkı yüzde 34,8 ile mücevher, yüzde 24,3 ile video oyun konsolları, yüzde 9,5 ile kitaplar ve yüzde 9 ile sanat eserlerinden geldi. 2023 yılında, toplam kültürel mal ithalatının değerine en büyük katkıyı yüzde 28,5 ile video oyun konsolları, yüzde 27,6 ile mücevherat ve yüzde 19,7 ile sanat eserleri kategorilerinden gelen ürünler yaptı.

Verilere göre AB'de 'mücevherat' Tayland'dan (%97), Hindistan'dan (%76,4), Türkiye'den (%73,6) ve İsviçre'den (%72,0) yapılan kültürel mal ithalatının toplam değerinin yarısından fazlasını oluşturuyor.

TÜRKİYE;KİTAP VE SANATTA DEĞİL, MÜCEVHERATTA EN 'KÜLTÜRLÜ'

Türkiye Eurostat verilerine göre, İtalya'dan sonra en fazla dış ticaret fazlası veren ülke konumunda. İki ülkede bu alanda açık ara zirvede bulunuyor.

Bu noktada ticaret fazlamız son 2018 - 2023 verileri baz alındığında son 5 yılda 1,4 milyar eurodan 5,8 milyar euroya yükseldi.

Türkiye bu verilerle son 5 yılda oran olarak dış ticaret fazlasını en fazla artıran ülke konumunda bulunuyor. Ancak bu neredeyse tamamen mücevherata bağlı görünüyor.

Verilere göre, Türkiye'nin kültürel ihracatında mücevherat yüzde 92,1 olarak öne çıkıyor. Kültürel ithalatta ise bu oran yüzde 87,7 olarak görünüyor. Bu oranlar mücevheratta Türkiye'yi öne çıkarmasına karşın diğer kalemlerde Türkiye'nin dış ticaretinin son derece düşük olduğu görülüyor.

Örneğin Almanya'da kültürel ihracat dağılımına bakıldığında, mücevheratta bu oran yüzde 21.1 olurken, kitapta yüzde 17.4, kayıtlı medyada yüzde 12.1, video oyun konsollarında yüzde 15.2 gibi çoğu alanda daha dengeli bir dağılım görünüyor. Ancak Türkiye'de kültürel ihracat dağılımında mücevherat 92.1 olurken, kitapta bu oran yüzde 1, kayıtlı medyada yüzde 0.1, müzik enstrümanlarında yüzde 0.2, video oyun konsollarında ise 0.

Kısacası Türkiye kitap ve sanat eseri gibi alanlarda değil, mücevherat ile Avrupa'nın 'kültürlüsü' konumuna geliyor.

Öte yandan Türkiye'nin kültürel mallar ihracatında son yıllarda artış olduğu gözlemlense de, AB ülkelerine kıyasla bu rakamlar hala sınırlı seviyede. Eurostat verilerine göre, Türkiye'nin kültürel mal ihracatı toplam mal ihracatınında düşük bir yer oluşturuyor.

TCMB'DEN TÜRKİYE'NİN AB İHRACATINA İLİŞKİN ANALİZ

TCMB'nin geçtiğimiz haftalarda yayımladığı "Türkiye'nin AB'ye İhracatında Belirleyici Unsurlar" başlıklı analizde salgın sonrası sürece vurgu yapılırken, Türkiye'nin AB'ye ihracatının zayıfladığı dönem olan 2022 yılının üçüncü çeyreğinden sonra AB milli geliri ile AB mal ithalatı arasındaki ayrışmanın dikkati çektiği ifade edildi.

Analizde son dönemde AB'ye yapılan ihracattaki zayıf seyrin AB milli gelirinin salgın öncesi trendinin altında kalması ve ithalatın gelir esnekliğindeki azalma ile ilişkilendirilebileceği belirtiliyor. Bununla birlikte uluslararası kurumların ve yatırımcı kuruluşlarının tahminlerine göre, gelecek dönemde AB'de hem milli gelir büyümesinin kademeli olarak artması hem de AB ithalatının büyümesinin milli gelir büyümesine oranının tarihi ortalamalara yakınsamasının, Türkiye’nin AB’ye ihracatını destekleyeceğini ve pazar payındaki olumlu görünümle birlikte AB’ye ihracatın artmaya devam edeceğinin değerlendirileceği ifade ediliyor.

* Haberin görselleri Shutterstock'tan servis edilmiştir.