Ödenmeyen ücrete en yüksek banka faizi
Anayasa Mahkemesi (AYM), enflasyon ve faizlerin yükseldiği dönemde on milyonlarca işçiyi sevindirecek önemli bir karara imza attı. AYM, İş Kanunu'nun, işverenin ödemediği ücret için en yüksek banka faizi uygulanmasını öngören maddesinin iptal istemini reddetti. Kararın gerekçesinde, işçilerin işverene karşı yasalarla neden koruma altına alınması gerektiği konusunda adeta hukuk dersi verildi. AYM'nin bu kararı ne anlama geliyor? İşçi ücretini ve diğer alacaklarını zamanında ödemeyen işveren bugün için hangi faizle karşı karşıya kalacak? Ücret kaç gün ödenmeyince işçi için faiziyle talep etme hakkı doğar? Ahmet Kıvanç cevapladı
4857 sayılı İş Kanunu’nun 34. maddesi, işçinin ücretini zamanında ödemeyen işverenin, mevduata uygulanan en yüksek faiz üzerinden ödeme yapmasını öngörüyor. İstanbul 5. İcra Hukuk Mahkemesi, kıdem tazminatı, fazla mesai alacağı ve genel tatil alacağı bulunan bir işçinin, alacaklarını en yüksek banka mevduat faizi oranı olarak yıllık yüzde 15 faiz oranıyla birlikte istemesi üzerine, işverenin talebiyle yasa hükmünün iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. İptal başvurusunda, en yüksek faiz oranının tespitinin zor olduğu, bankaların Merkez Bankası’na bildirdikleri en yüksek faiz oranıyla şubelerinde verilen faiz oranlarının aynı olmadığı, söz konusu yasa hükmünün öngörülebilirlik ve erişilebilirlik gerekliliklerini karşılamaması nedeniyle işçi ve işveren aleyhine olduğu ileri sürüldü.
AYM’nin gerekçeli kararında, yasa hükmünün, işverenin işçiye olan ücret borcunu ödemede temerrüde düşmesi halinde uygulanacak temerrüt faizinin oranını belirlediği vurgulandı. Temerrüt faizinin, para borcunun ifasında temerrüde düşülmesi halinde ödenmesi gereken faizi ifade ettiği kaydedilen kararda, en yüksek banka mevduat faizinin belirlenmesinde de bir zorluk bulunmadığı belirtildi. Bankaların, uygulayacakları faiz oranlarını önceden Merkez Bankası’na bildirmekle yükümlü oldukları vurgulanan kararda, mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının tereddüde mahal olmaksızın tespitinin mümkün olduğu, bu konuda herhangi bir belirsizliğin söz konusu olmadığı ifade edildi.
İŞÇİ YASAYLA NİÇİN KORUNMALI?
AYM kararında, işçilerin işveren karşısında yasayla neden korunması gerektiği, şu sözlerle dile getirildi:
“İşçinin ekonomik açıdan işverene bağımlı olması sebebiyle işçi ve işveren arasındaki hizmet sözleşmesinden doğan hukuki ilişkinin sözleşme örgütlüğü prensibine tabi olduğu ve eşitler arasında bir sözleşeme ilişkisi olduğu söylenemez. Aynı eşitsizlik, hizmet sözleşmesinin kuruluşu aşamasında da geçerli olduğundan, bu sözleşmenin ifasına veya olası sözleşmeye aykırılık hallerine ilişkin sözleşme şartlarının işçinin de gerçek iradesini yansıtır şekilde sözleşmede belirlenmeyebileceğini öngören kanun koyucu, işçiyi koruyan kurallar ile işçi ve işveren arasındaki ilişkiyi düzenlemektedir. İtiraz konusu kural da işçi ve işveren arasındaki hizmet sözleşmesinden doğan ücret borcunun gününde ödenmemesi halinde, piyasa koşullarında mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının uygulanmasını öngörmek suretiyle işçinin korunmasını, dolayısıyla kamu yararını amaçlamaktadır.”
PATRON ÜCRETİ GECİKTİRİP PARAYI FAİZDE DEĞERLENDİREMEYECEK
AYM kararı, enflasyon ve mevduat faizinde son zamanlarda yaşanan artış dolayısıyla, çok daha büyük önem taşıyor. AYM’nin kararına konu davanın açıldığı tarihte mevduata uygulanan en yüksek banka faizi yüzde 15 iken, şu anda yüzde 28’e varan oranlarda mevduat faizi uygulanıyor.
Karar, işçilerin ücretini geciktirip yüksek faiz getirisi elde etmeye niyetlenen işverenleri caydırması açısından önemli.
ÜCRETİ 20 GÜN GECİKTİRİLEN İŞÇİ ÇALIŞMAKTAN KAÇINABİLİR
İş Kanunu’nun 34. maddesi, ücreti, ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir sebep dışında ödenmeyen işçinin, çalışmaktan kaçınabileceğini öngörüyor. İşçilerin bu gerekçeyle topluca çalışmaması grev olarak nitelendirilemiyor. İşveren, gününde ödemediği ücretleri en yüksek banka mevduat faizi uygulayarak ödemek zorunda.
Ücretleri ödenmediği için çalışmayan işçilerin iş akitleri feshedilemez ve yerlerine yeni işçi alınamaz. Onların işleri başkasına yaptırılamaz.
İşçi, ücretinin ödenmemesi durumunda iş akdini feshederse kıdem tazminatını alabilir.
