KKM'nin azaltılması için düşük mevduat faizi kalkan olacak
Merkez Bankası, KKM'nin yaklaşık 500 milyar lirasının standart Türk Lirası (TL) hesaplarına dönüştürülmesi için bankalara hedef verdi. Hedefi yerine getirmeyen banka menkul kıymet tesis etmek yani tahvil almak zorunda kalacak. Düzenleme ile tahvil faizlerinin düşmesi beklenirken bankalar hedefi tutturmak için mevduat faizlerini artırmak zorunda kalacak. Bu dönüşümün zor olacağı hesaplansa da yeni ekonomi yönetimi ile birlikte 2 ayda 10 puanı aşkın gerileyerek ortalama yüzde 42'den yüzde 29'a düşen vadeli mevduat faizlerini yeniden yükseltmesi için bankaların önünde bir marj var.
2021 yılı sonunda yükselen döviz kurunu engellemek için devreye sokulan ancak 125 milyar dolara (Yaklaşık 3.3 trilyon TL) yükselerek Merkez Bankası ve Hazine'ye yıllık maliyeti 600 milyar lira olarak hesaplanan Kur Korumalı Mevduatı (KKM) ortadan kaldırmak için düğmeye basıldı. Merkez Bankası vadesi gelen KKM hesaplarının standart Türk Lirası (TL) hesaplarına dönüştürülmesi için bankalara hedef verdi. Merkez Bankası öncelikle döviz mevduatına uygulanan zorunlu karşılık oranları artırıldı.Vadesiz, ihbarlı ve 1 aya kadar vadeli döviz hesapları için zorunlu karşılık oranı 4 puan artırılarak yüzde 29'e çıkarıldı. 3 ay, 6 ay ve 1 yıla kadar vadeli döviz hesabı zorunlu karşılık oranı yüzde 25 oldu. 1 yıl ve daha uzun vadeli döviz hesabı zorunlu karşılık oranı ise yüzde 19 olarak belirlendi.
MEVDUAT FAİZLERİ YUKARI ÇEKİLECEK
İkinci olarak Merkez Bankası, bankaların menkul kıymet tesisi uygulamasında da değişiklik yaptı. Değişikliğe göre, vadesi gelen kur korumalı mevduat hesaplarını standart TL mevduata dönüştürme hedefi getirildi. Dönüşüm hedefleri tutturulamazsa bankalar devlet tahvili almak zorunda kalacaklar. Yükselen enflasyon ortamında oldukça düşük olan tahvil faizleri nedeniyle eğer bankalar müşterilerini TL mevduata ikna edemez ise zarar etme olasılıkları artacak. İşte bu nedenle bankaların TL mevduatı artırmak için mevduat faizlerini yukarı çekmesi büyük olasılık.
17.5 MİLYAR DOLARLIK DÖNÜŞÜM HEDEFİ
Temmuz ayı sonu itibarıyla KKM hesaplarında 3,3 trilyon lira para bulunuyor. Bu tutar toplam mevduatın (TL + yabancı para) yaklaşık yüzde 26’sına denk geliyor. KKM hem dövizden hem Türk Lirası mevduattan parasını kurun yükselmesine karşı korumak isteyen vatandaş için getirilmiş bir olanaktı. Şimdi verilen hedef tahmini 25 milyar dolar tutarındaki TL'den KKM'ye girişin yarısı ve 100 milyar dolar civarındaki döviz dönüşümlü KKM'nin yüzde 5'inin (5 milyar dolar) TL'ye dönüşmesini sağlayacak.
10 PUANLIK RAHATLIK
Bir çok ekonomist yapılan düzenleme ile bankaların mevduat faizlerini artırmak zorunda kalmalarını 'faizi bankalar yükseltecek' şeklinde yorumlarken Merkez Bankası istatistiklerine göre bankaların faiz oranlarını artırmak için yeterli olanakları da oluşmuş durumda. Çünkü yeni ekonomi yönetimi ile birlikte Ortodoks ekonomi politikalarına geçiş yüzde 33'lere kadar tırmanmış mevduat faizini yüzde 25'lere kadar indirmişti. Özellikle 6 trilyon lirayı bulan TL mevduat faizinin yüzde 30'unu oluşturan 3 ay vadeli mevduat faizlerindeki gerileme yüzde 42'den yüzde 29'a inerek 12-13 puanı buldu.
TCMB'nin yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 58 ve bu kurumun yaptığı piyasa katılımcıları anketindeki beklenti yüzde 60. İşte bu ortamda yüzde 20-29 aralığına inen mevduat faizi bankalara faizi artırmak için bir kolaylık sağlayabilir. Tabii ki artan mevduat faizinin kredi faizine yansıması da benzer olacak.
MERKEZ BÖYLE DUYURDU
Alınan yeni kararlarla ilgili Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada şu ifadeler kullanılmıştı:"Para Politikası Kurulu'nun 20 Temmuz 2023 tarihli kararında makro finansal istikrarı güçlendirecek ve piyasa mekanizmalarının işlevselliğini artıracak sadeleşme sürecinin kademeli olarak devam edeceği ifade edilmiştir. Sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan kur korumalı mevduata dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre menkul kıymet tesis ve zorunlu karşılık uygulamasına son verilmiştir. Yapılan düzenlemelerle Türk Lirası mevduatlar artarken, kur korumalı hesaplardan Türk lirası mevduata geçiş sağlanarak kur korumalı mevduatın azaltılması gözetilmektedir. Böylece, Türk lirası vadeli mevduat desteklenerek makro finansal istikrarın güçlendirilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, Merkez Bankasınca kur koruma desteği sağlanan hesaplardan Türk lirası hesaplara geçiş ve kur korumalı hesapların belli oranda yenilenmesinin hedeflenmesine, Kur koruması bulunmayan Türk lirası payı seviyesinde artış hedefine geçilmesine, karar verilmiştir."
