Emeklilik dilekçesi için nasıl karar vermeli?

Çalışanlar bir yandan emekli aylığındaki düşüşten korunmak istiyor bir yandan da mevcut işlerini kaybetme endişesi yaşıyorlar. Bu nedenle bu yıl emekli olup olmama konusunda karar vermekte zorlanıyorlar.

Elbette herkese kendi kararını kendisi verecek. Okurlardan gelen sorulardan yola çıkarak, emeklilik dilekçesi ile ilgili karar verme konusunda rehberlik etmek üzere dikkat edilmesi gereken hususları tek tek anlatmaya çalıştım.

1. EMEKLİLİK DİLEKÇESİ TARİHİNE GÖRE 2024 YILI İLE 2025 YILI ARASINDA NE KADAR FARK OLACAK?

2024 yılında emeklilik dilekçesi verenlere bağlanacak emekli aylığı, dilekçeyi 2025 yılında verenlere göre yüzde 30 daha fazla olacak. Emekli aylığı konusundaki bu fark, ömür boyu alınacak emekli aylığını etkileyecek.

2. EMEKLİ AYLIĞINDA ORTAYA ÇIKACAK FARK NASIL HESAPLANIR?

Diyelim e-Devlet’te şu an görünen emekli aylığı 30.000 TL. Dilekçeyi 31 Aralık 2024 tarihine kadar veren özel sektördeki işçiye 30.000 TL aylık bağlanacak. Dilekçeyi 1 Ocak 2025 tarihi ve sonrasında veren özel sektör işçisine ise (30.000 / 1,30 ) formülüyle 23.077 TL aylık bağlanacak.

3- DİLEKÇEYİ 2024 YILINDA VERENLER OCAK AYINDA ZAM ALACAKLAR MI?

Emeklilik dilekçesini 2024 yılında verenler de 2025 yılında verenler de ocak ayında emekli aylıklarına yapılacak zamdan faydalanacaklar. Enflasyon yıl sonunda yüzde 46 olursa ocak ayında SSK ve BAĞ – KUR emekli aylıklarına yüzde 17,05 oranında zam yapılacak. Buna göre, yukarıdaki örnekten devam edersek dilekçeyi 31 Aralık 2024 tarihine kadar veren özel sektör işçisinin 30.000 TL olan emekli aylığı ocak ayındaki zamla 35.115 TL olacak. Ocak aylığını böyle alacak. Dilekçeyi 1 Ocak’ta veren işçinin 23.077 TL’ye inmiş olan emekli aylığı ise ocak zammıyla birlikte 27.012 TL olarak bağlanacak. Bu fark ömür boyu artarak devam edecek. İlk başta (30.000 TL – 23.077 TL) 6.923 TL olan fark, ocak ayı zamlarından sonra (35.115 TL – 27.012 TL) 8.103 TL’ye çıkacak. Oransal fark ise ömür boyu yüzde 30 olacak.

4- OCAK AYI ZAMMINDAN YARARLANMAK İÇİN İLK AYLIĞIN 2024 YILI İÇİNDE BAĞLANMIŞ OLMASI GEREKİR Mİ?

Bu sorunun bir başka versiyonu da şöyle: “Ocak ayında yapılacak zamdan yararlanmak için dilekçeyi kasım ayında mı vermek gerekir?” Her iki sorunun cevabı “hayır”. Önemli olan aylığın bağlandığı tarih değil, dilekçenin verildiği tarihtir. Ocak ayı zammından yararlanmak için 2024 yılında emekli aylığı almaya başlamak gerekmez.

5- EMEKLİLİK DİLEKÇESİNİ KİM, NE ZAMAN VERMELİDİR?

2024 yılı emeklisi olabilmek ve emekli aylığı farkından etkilenmemek için özel sektörde çalışan işçiler (4/a) ile BAĞ-KUR (4/b) statüsündekilerin emeklilik dilekçesini en geç 31 Aralık 2024 tarihine kadar vermesi gerekir. İlk defa 4/c’li olarak çalışmaya başlayan kamu görevlileri ile kamu işçilerinden maaşını ayın 1’inde alanların dilekçeyi 31 Aralık 2024 tarihine kadar, 15’inde alanların ise en geç 14 Ocak 2025 tarihine kadar vermeleri gerekir.

6- KAMU İŞÇİLERİ EMEKLİLİK DİLEKÇESİNİ NE ZAMAN VERMELİDİR?

Ücretini ayın 15’inde alan kamu işçileri emeklilik dilekçelerini 14 Ocak 2025 tarihinde verdikleri takdirde hem emekli aylığındaki düşüşten etkilenmezler hem de yıl başındaki kıdem tazminatı tavanında yapılacak artıştan yararlanarak daha yüksek kıdem tazminatı alırlar.

7- EMEKLİ AYLIĞINDA ORTAYA ÇIKACAK KAYBI TELAFİ ETMEK MÜMKÜN MÜ?

Asgari ücretin 2-3 katı ücretle çalışan ve emekliliğe hak kazananlar bu yıl dilekçe vermedikleri takdirde e-Devlet’te şu an görünen emekli aylığı seviyesine ancak 6 yıl çalıştıktan sonra kavuşabilecekler.

8- EMEKLİ AYLIĞI DÜŞÜK ANCAK ÜCRETİ YÜKSEK OLANLAR İÇİN TELAFİ SÜRESİ NE KADAR?

Yukarıdaki 6 yıllık telafi süresi bazı durumlarda farklılık gösterebilir. Geçmişte düşük ücretle çalışan ancak son yıllarda asgari ücretin 5, 6 veya 7,5 katı ücretle çalışmakta olanların telafi süresi daha kısa olabilir. Örneğin, e-Devlet’te mevcut emekli aylığı 25.000 TL görünen ve bu yıl için aylık brüt 150.000 TL (asgari ücretin 7,5 katı) ücretle çalışmakta olan kişi için telafi süresi daha kısadır. Bu kişinin emekli olmaması daha avantajlı olabilir.

9- EMEKLİ AYLIĞINDAKİ KAYBIN TELAFİSİNİ HESAPLAMAK MÜMKÜN MÜDÜR?

Yaklaşık bir hesaplama yapmak mümkündür. Bir önceki sorudaki örnekten devam edelim. İşçi dilekçeyi bu yıl vermezse emekli aylığı 25.000 TL’den 19.230 TL’ye düşecek. Emekli aylıkları her yıl, o yıldaki prime esas kazancın bir aylık ortalamasının yüzde 2’si oranında artar. Aylık ortalama ücreti brüt 150 bin TL olan kişinin emekli aylığı her yıl yaklaşık 3.000 TL artar. (Yaklaşık diyorum çünkü artış tutarı prime esas kazancın yanı sıra o yılki enflasyon ve milli gelirdeki artış hızına bağlı olarak aşağı veya yukarı yönlü bir miktar sapma gösterebilir.) Bu kişi ortaya çıkan kaybı iki yılda telafi edebilir ama o iki yıl sadece 2024 yılında ortaya çıkan kaybı telafi etmek için çalışmış olur. Normalde bu kişinin emekli aylığının 25.000 TL’nin üzerine 6.000 TL daha artması gerekir iken 19.230 TL’nin üzerine 6.000 TL artmış olacak.

10-EMEKLİ OLDUKTAN SONRA ÇALIŞMAYA DEVAM ETME İMKÂNI OLANLAR İÇİN 2024 EMEKLİSİ OLMAK AVANTAJLI MIDIR?

Evet avantajlıdır. Emeklilik konusunda en rahat karar verebilecek olanlar, emekli olduktan sonra aynı ücretle mevcut işyerinde çalışabilecek kişiler ile yaklaşık aynı ücretle başka bir işyerinde çalışma imkânı bulunanlar hiç düşünmeden emekli olabilirler.

11- 2024 EMEKLİSİ OLUP DAHA SONRA YENİDEN ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLARIN EMEKLİ AYLIĞI ARTAR MI?

Kamu kuruluşları başta olmak üzere bazı işyerleri emekli aylığı almakta olan kişileri çalıştırmıyorlar. Ancak, emekli aylığını kestirdikten sonra birçok kamu kurumunda dahi çalışmak mümkün. Bu kişiler 2024 yılı emeklisi olacak şekilde dilekçe verip emekli olduktan sonra aylıklarını kestirip tekrar çalışmaya devam ederlerse, hem 2025 yılına geçişte ortaya çıkan kayıptan kurtulurlar hem de emekli aylıkları çalıştıkları süreye bağlı olarak artmaya devam eder.

12- EMEKLİ SANDIĞINA TABİ MEMURLARIN EMEKLİ AYLIĞI DÜŞECEK Mİ?

Kamuda çalışmaya 15 Ekim 2008 tarihinden önce başlamış olanlar Emekli Sandığına tabi bulunuyorlar. Emekli Sandığına tabi memurların emekli aylığı 2024 yılından 2025 yılına geçişte ortaya çıkan bu düşüşten etkilenmeyecek.