Stronsiyum nedir, nerelerde kullanılır? Stronsiyum kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri
Kalsiyum ve baryuma benzer fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip olan element, tıptan havai fişek sektörüne kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. 1790 yılında İrlandalı fizikçi Adair Crawford tarafından keşfedilen element, 1808 yılında ise İngiliz kimyager Humphry Davy tarafından elektroliz yöntemi ile izole edildi. İşte, detaylar.
Yüzlerce üründe kullanılan stronsiyum elementinin metal ya da alaşım olarak kullanımı sınırlıdır. Atomik çapı büyük olduğundan dolayı elementten X ışınlarının nötralize edilmesinde yararlanılmaktadır. Havai fişeklere kırmızı rengini stronsiyum elementi vermektedir. Stronsiyum nedir? Nerelerde kullanılır? Stronsiyum simgesi, sembolü ve periyodik tablodaki yeri nedir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.
Stronsiyum Nedir?
Bir alkali toprak metali olan element, kimyasal açıdan oldukça reaktiftir. Gümüşümsü beyaz renkli yapıya sahip olan kimyasal element, hava ile temas ettiğinde sarı rengine dönmektedir. Bu metalik element doğada genel olarak selistin ve strontianit minerallerinde yer alır; genellikle de bunlardan elde edilir. Doğada tek başına bulunmaz. İki ana stronsiyum cevheri bulunmaktadır. Bunlar: celestine ve strontianitedir. En önemli ticari kaynağını selestin oluşturur. Dünya arzının çoğunluğu Çin'den sağlanmaktadır; geri kalanların büyük kısmı İspanya ve Meksika'dan karşılanır. Dövülebilir ve sünek bir yapıya sahiptir. Ayrıca iyi bir elektrik iletkenidir ancak hem endüstriyel hem de ticari alanda çok az kullanıma sahiptir.
Stronsiyum Nerelerde Kullanılır?
Kullanımı genellikle stronsiyum karbonat şeklinde olarak karşımıza çıkmaktadır. Karbonat haliyle yaygın olarak yüksek voltajlı televizyon tüplerinde kullanılmaktadır. Otomotiv sanayisi, demir cevheri seperatörleri, fotokopi makineleri ve özel alaşımlar elementin kullanıldığı diğer alanlardır.
Bileşiklerinden stronsiyum sülfid, havai fişek ve boylarda kullanılmaktadır. Stronsiyum nitrat ise ilaç sanayisinde ve aleve koyu renk vermek amacıyla havai fişeklerde tercih edilir. Stronsiyum silikat bileşiği, yüksek kaliteli demir üretiminde önemli rol oynamaktadır. Stronsiyum kromat bileşiği; piroteknik uygulamalarda, pigmentlerde pas önleyici olarak, alüminyum pul kaplamalarda ve bazı alaşımlarda pas önleyici astar olarak kullanılmaktadır. Stronsiyum titinat bileşiği ise optik uygulamalarda kullanılır. Sr-90 izotopu ise oldukça radyoaktif olmasına karşılık nükleer güç sistemlerinde kullanılmaktadır.
Stronsiyum Simgesi
“Sr” simgesiyle ifade edilen stronsiyum elementi, kalsiyum ve baryumunkine benzer kullanımlara sahip olmasına karşılık daha yüksek maliyetlidir. Dolayısıyla da nadiren kullanılmaktadır.
Stronsiyum Sembolü
Elementin sembolü “Sr” harfleriyle temsil edilmektedir. Ametallerin pek çoğu ile birleşir. Stronsiyum karbonatın asitte çözünmesi sonucu stronsiyum nitrit; vakum altında kömürle reaksiyonu sonucu (1400-1500 derece) stronsiyum oksit elde edilmektedir.
Stronsiyum Periyodik Tablodaki Yeri
Periyodik tablonun 5. periyodunun 2. grubunda yer alan elementin atom numarası 38'dir. Tüm magmatik kayaların yaklaşık %0.034'ünü oluşturan element; sülfat mineral selestit ve karbon strontianit şeklinde oluşmaktadır. Selestit madencilik tesisleri için vazgeçilmez bir mineraldir. Ana madencilik alanlarını İngiltere, İspanya, Meksika ve Türkiye gibi ülkeler oluşturur.
Stronsiyum Kullanım Alanları
Sinyal maddeleri
Boyalar
Cam
İlaçlar
Kuru fırınlar
Uçak motorları
Çinko elektrolizi
Sabit mıknatıslar
Elektrik ürünleri
Kaplamalar
Uzay araçları
Kozmetik ürünler
Monitör camları
Jeneratörler
Hoparlörler
Telefon zilleri
Alıcılar
Oyuncaklar
Stronsiyum Özellikleri
Erime noktası 760 derece, kaynama noktası 1384 derecedir.
Yerkabuğundaki stronsiyum rezervlerinin 12 milyon tonun üzerinde olduğu öngörülmektedir.
Dünyadaki yıllık stronsiyum üretimi 300 bin ton dolaylarındadır.
Ülkemizde ise 665 bin tonun üzerinde rezerv olduğu tahmin edilmektedir.
Yüksek enerjili beta ışıyıcılarının en uzun ömürlüsüdür.
Çernobil reaktöründen havaya salınan radyoizotoplar içinde stronsiyum-90’da bulunmaktadır.
