Türkiye’de e-ticaret devlerinin 'hepsi yabancı' oldu
Yabancı sermayenin Türkiye'deki e-ticaret sektörüne artan ilgisi, yerli platformların yabancılaşmasına yol açtı. Geçtiğimiz dönemde satışı gerçekleşen Trendyol ve Getir'in ardından Hepsiburada da yabancı sermaye ile buluşarak farklı bir yola girdi. Bunların yanı sıra Amazon gibi küresel devler, Türk e-ticaret pazarında önemli yer tutarken yabancı sermayenin Türkiye'ye girişi, rekabeti de önemli derecede değiştirdi. İşte Türkiye'de hizmet veren e-ticaret siteleri, kuruluşundan bugüne gelişimleri ve yabancı sermaye ile buluşmaları...
Son yıllarda Türkiye'deki e-ticaret sektörü büyük değişimlere sahne oldu.
2023 yılında Türkiye'nin e-ticaret hacmi 1,85 trilyon TL'a ulaştı. Bu hacim, önceki yıla göre %115,15 artış gösterdi. Ayrıca, e-ticaret işlemleri de bir önceki yıla göre %22,25 artarak 5,87 milyar adet yapıldı. Ticaret Bakanlığı'nın öngörüsüne göre, 2024 yılında e-ticaret hacmi 3,4 trilyon TL'a ulaşacak ve işlem sayısı 6,67 milyar adet olması bekleniyor.
Bununla birlikte birçok yerli e-ticaret platformu, yabancı sermaye yatırımlarıyla büyüyerek küresel oyuncular haline geldi. Amazon, Trendyol, Getir ve Hepsiburada gibi devler, bu dönüşümün en önemli örnekleri arasında yer alıyor.
Türkiye'deki e-ticaret sitelerinin yabancılaşması, sektörde büyük değişikliklere yol açtı. Yabancı sermaye yatırımları, yerli e-ticaret platformlarının büyüme hızını artırırken, tüketicilere daha geniş ürün yelpazesi ve daha iyi hizmet sunma imkanı sağladı. Ancak, bu süreç aynı zamanda yerli girişimlerin küresel devlerle rekabet etme zorunluluğunu da beraberinde getirdi.
YABANCI ŞİRKETLERİN TÜRKİYE’DEKİ VARLIĞI
Amazon, dünyanın en büyük e-ticaret platformlarından biri olarak, Türkiye'de de geniş bir kullanıcı kitlesine hizmet veriyor. Şirket, uygun fiyatlar, geniş ürün yelpazesi ve hızlı teslimat seçenekleri ile Türk tüketicilerin ilgisini çekiyor. Amazon’un Türkiye pazarındaki varlığı, yerli e-ticaret sitelerine ciddi bir rekabet yaratıyor.
TRENDYOL VE GETİR’DE YENİ YABANCI SAHİPLER
2010 yılında ilk kurulduğu günden bugüne Türkiye’nin önde gelen e-ticaret platformlarından bir tanesi konumundaki Trendyol, moda alanında online satış yaparak e-ticarete giriş yaptı. Zamana ürün yelpazesi genişleyen firma, 2021 yılında Çinli yatırımcı Alibaba ile buluştu.
2021 yılında Çinli e-ticaret devi Alibaba'dan 1,5 milyar dolarlık yatırım alarak büyümesini sürdüren Trendyol bu gelişme sonrası yeniden yapılanmaya gitti. Şirkette Alibaba, Trendyol'un %86,5 hissesine sahip oldu. Yeni şirket yapılanmasıyla birlikte Trendyol'un hızlı büyümesi ve yenilikçi yaklaşımı, firmayı satış hacmi olarak da Türkiye'nin en büyük e-ticaret platformlarından biri haline getirdi.
Bir diğer yerli girişim olan Getir ise, 2015 yılında Nazım Salur tarafından kurulmuştu. İlk olarak İstanbul'da hizmet vermeye başlayan Getir, o dönemde çok da alışıla gelmemiş hızlı teslimat hizmetiyle kısa sürede büyük ilgi gördü. Kullanıcıların market alışverişlerini 10 dakika içinde kapılarına getirmeyi vaat eden Getir, yenilikçi yaklaşımıyla Türkiye'deki e-ticaret sektöründe devrim yarattı.
2021 yılına gelindiğinde ise şirket, Amerikan teknoloji yatırım firması Silver Lake ve Abu Dhabi devlet yatırım fonu Mubadala'dan 555 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırım, Getir'in uluslararası pazarlara açılma ve büyüme hedeflerine önemli bir katkı sağlarken Moov, N11 gibi şirketin hissesinin bulunduğu iştiraklerde yerli sermayenin payı küçülse de devam ediyor.
YABANCI SERMAYE, YATIRIM VE BÜYÜME
Önde gelen ve bugün geldiğimiz noktad yabancı sermaye ile buluşan en son büyük e-ticaret firmalarından bir tanesi olan Hepsiburada ise, 1998 yılında Hanzade Doğan Boyner tarafından kuruldu. Türkiye'nin ilk e-ticaret platformlarından biri unvanına sahip olan Hepsiburada, geniş ürün yelpazesi ve güçlü lojistik ağı ile hızla büyüdü.
2010 yılında Hepsiburada, geniş ürün yelpazesi ve güçlü lojistik ağı ile büyüyerek Türkiye'nin en büyük e-ticaret platformlarından biri haline geldi. Firma, HepsiJet, HepsiLojistik ve HepsiPay gibi yeni hizmetlerle hizmet kapsamını genişletti.
2021 yılında ABD’nin Nasdaq borsasında halka arz edilerek büyük bir adım atan Hepsiburada, 2022 yılında 750 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırım, Hepsiburada'nın büyüme stratejisine büyük bir ivme kazandırdı.
YENİ SAHİB KASPİ.KZ OLDU
18 Ekim 2024 tarihinde ise Hepsiburada, Kazakistan'ın en büyük online alışveriş grubu Kaspi.kz tarafından 1,127 milyar dolar karşılığında satın alındı. Kaspi.kz, Hepsiburada'nın %65,41 hissesini satın alarak şirketin kontrolünü ele aldı.
GİTTİ-GİDİYOR DERKEN, GİTTİ!
GittiGidiyor, Türkiye'nin ilk e-ticaret platformlarından biri olarak, 2011 yılında Amerikan e-ticaret devi E-Bay tarafından satın alındı. Ancak, 2022 yılında E-Bay, Türkiye pazarından çekilme kararı alarak GittiGidiyor'u kapattı. Bu karar, Türkiye e-ticaret sektöründe büyük bir boşluk yarattı ve yerli platformların rekabet gücünü artırma fırsatı sağladı. Yabancılaşmanın Etkileri ve Gelecek Beklentileri Türkiye'deki e-ticaret sitelerinin yabancılaşması, sektörde büyük değişikliklere yol açtı. Yabancı sermaye yatırımları, yerli e-ticaret platformlarının büyüme hızını artırırken, tüketicilere daha geniş ürün yelpazesi ve daha iyi hizmet sunma imkanı sağladı. Ancak, bu süreç aynı zamanda yerli girişimlerin küresel devlerle rekabet etme zorunluluğunu da beraberinde getirdi. Sonuç olarak, Türkiye'deki e-ticaret sektörünün geleceği, yerli ve yabancı oyuncuların dengeli bir şekilde birlikte var olabilmesine bağlı. Yabancı sermaye yatırımları, sektördeki rekabeti artırarak inovasyonu teşvik ederken, yerli girişimlerin de güçlenmesi için fırsatlar yaratıyor.
E-TİCARET YASASI VE GELİŞMELER
Türkiye'de e-ticaret sektörüne yönelik önemli bir düzenleme, 2014 yılında kabul edilen 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile getirildi. Bu yasa, e-ticaretin hukuki altyapısını oluşturmak, tüketiciyi korumak ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının sorumluluklarını belirlemek amacıyla hazırlandı. 2022 yılında yapılan değişikliklerle, yasa daha da genişletilerek e-ticaret sektörüne yönelik yeni düzenlemeler getirildi. Bu düzenlemeler, e-ticaret platformlarının daha güvenli ve şeffaf bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlamak için yapıldı.
e-ticaret yasası kabul edilmeden önce birçok tartışma ve tepki yaşandı. Özellikle, yasa ile getirilen bazı düzenlemelerin tüketiciye, küçük işletmeler ve reklamcılar üzerindeki olası olumsuz etkileri üzerine endişeler dile getirildi. Ayrıca, yasa ile internet üzerinden alışverişin tadını kaçıracak ve rekabeti ortadan kaldıracak uygulamalar getirildiği iddiaları da vurgulanmıştı.
Yasa yürürlüğe girdiğinde bazı değişiklikler yapıldı ve bazı kısımlar daha netleştirildi. Özellikle, tüketici korunması ve şeffaflık konuları üzerine yapılan değişiklikler, yasayı daha kabul edilebilir hale getirdi. Ancak, sektörde bazı endişeler hala devam ediyor ve sektördeki uygulamaların yakından takip edilmesi, denetlenmesi ve izlenmesi gerektiği belirtiliyor.
