Mayısta zam şampiyonu kakao oldu
Mayıs ayında aylık enflasyon yüzde 3.37 olurken küresel emtia fiyatlarındaki artışın enflasyona etkisi de daha net görüldü. Mayısta en yüksek aylık fiyat artışı yüzde 15.51 ile kakaoda kaydedildi. Kahve fiyatlarında da yüzde 8.82 ile ana endeksin çok üzerinde bir artış yaşandı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, geçen ay kakaodaki (kakaolu ürünler hariç) fiyat artışını yüzde 12,03 ile erkek giyim, yüzde 9,39 ile kadın giyim izledi.
Mayısta fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 9,27 ile şarküteri ürünleri ve diğer et çeşitleri, yüzde 8,82 ile kahve ve yüzde 8,03 ile okul öncesi eğitim ve ilköğretim yer aldı.
FİYAT SABİT KALSAYDI ENFLASYON 3.37 YERİNE 3.30 OLURDU
Mayısta ekonomistlerin aylık enflasyon beklentisi yüzde 3.04 seviyesindeydi. Yani aylık enflasyon beklentinin 0.33 puan üzerinde geldi.
Kakao enflasyon sepetinde on binde 5 gibi küçük bir orana sahip. Bu sebeple hızlı fiyat artışına rağmen genel endekse etkisi sınırlı kaldı. Eğer kakao fiyatları sabit kalsaydı aylık enflasyon yüzde 3.37 değil yüzde 3.30 olacaktı.
KÜRESEL KAKAO KRİZİ
Aşırı hava koşullarının Batı Afrika ülkelerinde kakao hasadını art arda üçüncü kez olumsuz etkilemesiyle birlikte kakaonun fiyatı hızla yükselirken Mart ayında kakao fiyatları ilk defa ton başına 10 bin doları aştı.
Kakaonun maliyeti geçtiğimiz yıl üç kattan fazla artarken sadece 2024′te %129 arttı.
Kakaodaki fiyat artışı çikolata üreticilerini de eşi benzeri görülmemiş bir maliyet baskısı altına sokarken bu durum, ürün fiyatlarına yansıdı.
Son dönemde, özellikle de 2023'ün son çeyreğinden bu yana dünyada keskin artış gösteren kakao maliyetleri çikolata fiyatlarına da yansırken üreticiler çikolata fiyatlarının uzun süre yüksek kalabileceğini belirtiyor.
Uluslararası Kakao Örgütü, 2023-24 sezonu için bir önceki sezondaki 74 bin tonluk açığa kıyasla %405 artışla 374 bin tonluk arz açığı öngörüyor. Yani 2024’te yaşanan kakao krizi sorunun sadece başlangıcı…
TÜRKİYE DE KRİZDEN ETKİLENDİ
Türkiye de kuşkusuz tüm dünyada olduğu gibi kakao krizinden fazlasıyla etkilenecek ülkeler arasında yer alıyor.
2021 yılında kakao ithalatı miktar bakımından 122 bin 793 ton, değer bakımından ise 332 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. 2022 yılında pandeminin de etkisiyle bu rakamlar 94 bin 303 ton ve 222 milyon dolara düşmüştü. 2023 yılında hem pandemi sonrası etkisi hem de özellikle son çeyrekte artan fiyatlar ile yeniden yükselişe geçen kakao ithalatı 119 bin 998 ton ve 313.5 milyon doları gördü.
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayileri Federasyonu’nun TÜİK’ten aldığı verilere göre 2024’ün Ocak ayında sadece kakao ithalatı miktar bakımından 12 bin 192 ton, değer bakımından ise 41 milyon 831 bin dolar olarak gerçekleşti. Bununla birlikte 25.326 ton kakao hamuru ile 86.3 milyon dolar ve 14.865 ton ile 83.6 milyon dolar ithalat gerçekleşti.
Kakao fiyatlarının büyük yükselişinin yeni başladığı bu ayda Ocak ayı kakao fiyatı 4800 dolar civarında olurken Türkiye’deki ortalama ithalat fiyatı yaklaşık 3431 dolardı. Kakao fiyatının tekrardan 10 bin dolar barajını aştığını ve belki de daha da aşacağını varsayacak olursak, Türkiye’deki ortalama ithalat fiyatının en az 7117 dolar olması bekleniyor. Bu da pandemi dönemi dahil 4 yılın ortalaması göz önüne alındığında her şey mevcut haliyle ilerlese dahi 2024 yılı için yaklaşık olarak minimum 1.185 milyar dolar olacak. Bu da Türkiye’nin kakao ithalatında önceki yıllara kıyasla neredeyse 3 kata yakın bir fark anlamına geliyor.
