İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?

İSTİFA EDEREK İŞTEN AYRILAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

On yıldan fazla süredir bir anonim şirkette işçi olarak çalışmaktayım. Eşim geçen ay Diyanet işleri Başkanlığının yapmış olduğu atama ile sözleşmeli personel olarak farklı bir ile tayin edilmiştir. İş yerinden kendi isteğimle ayrılacağım, kıdem tazminatımı alabilir miyim? Almam için fabrikaya nasıl bir dilekçe vermem gerekiyor? (İ.Ç.)

İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş akdinin emeklilik nedeniyle veya işverence haklı bir nedene dayalı olmadan sona erdirilmesi gerekir. Ayrıca, erkek işçilerin askerlik, kadın işçilerin evlilik nedeniyle iş akdini feshetmesi halinde kıdem tazminatı alma hakkı vardır.

İşçinin, haklı bir sebep olmadan istifa ettiğinde kıdem tazminatı alabilmesi için yaş dışındaki asgari emeklilik koşullarını yerine getirmesi gerekir. Yaş dışındaki emeklilik koşulları sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlarda 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü; 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlarda 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim günü, 30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlarda ise 4600 ile 5400 arasında değişen prim günüdür. Sigortalı çalışmaya 30 Nisan – 31 Aralık 2008 tarihleri arasında başlayanlarda 4600 gün olur ve izleyen her yıl için prim günlerine 100 gün eklenir.

Sigortalı çalışmaya ne zaman başladığınızı belirtmemişsiniz. Yukarıda özetlediğim yaş dışındaki koşulları yerine getiriyorsanız önce Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan kıdem tazminatı yazısı almalısınız. Bu yazıyı aldıktan sonra işverene sunarak iş akdini sona erdirdiğinizde kıdem tazminatını talep edebilirsiniz. Aksi takdirde kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda kıdem tazminatı alamazsınız.

EMEKLİLİK SONRASI ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

2018 yılında emekli oldum. Tazminatımı alarak aynı işyerinde ancak danışman firma kadrosunda görevime devam ediyorum. Ancak bu yıl eski işyerinde yeni bir kadro açıldı ve bu kadroya geçişim söz konusu olacak. 2018'den bu yana çalıştığım danışman firma sözleşme feshi yapacak, bu durumda kıdem tazminatı alabilir miyim? Kıdem tazminatını alırsam yemek, yol yardımından yararlanabilecek miyim? Firmanın sözleşmeyi feshetmemesi durumunda tazminat almanın başka bir yolu var mıdır? (İsmi saklı)

Emekli işçi yeni bir işyerinde çalışmaya başlarsa bu işyerinden haklı bir sebep olmadan kendi isteğiyle ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz. İş akdinizi işveren feshederse kıdem tazminatını alabilirsiniz. Bu durumda kıdem tazminatı hesabınıza işyerinde süreklilik arz eden yol, yemek yardımı gibi ödemeler de dahil edilir.

Sözleşmeyi işverenin feshetmemesi durumunda kıdem tazminatı alabilmeniz için ücretinizin zamanında ödenmemesi veya eksik ödenmesi gibi haklı bir sebebinizin olması gerekir.

EMEKLİ OLUP TAZMİNATINI ALMADAN AYNI İŞTE ÇALIŞAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATINI NASIL ALABİLİR?

Bir avukatlık bürosunda 15 yıldır çalışmaktayım. İşverenim bu süre içinde 4 kere işten çıkış ve giriş yapmış. EYT’den geçen yıl nisan ayında emekli oldum ve çalışmaya devam ediyorum. Kıdem tazminatım ödenmedi. Haklarım zaman aşımına uğrar mı? Bu durumu dile getirirsem 15 yıllık emeğimin karşılığını alamadan giderim diye korkuyorum? Ne yapmalıyım? (İsmi saklı)

Kanuna göre kıdem tazminatı, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşten 4 defa çıkış giriş yapılmış olması, bu sürelerin tamamı için kıdem tazminatı almanıza engel teşkil etmez.

Ancak, emekli olduktan sonra kıdem tazminatı almadan çalışmaya devam etmeniz nedeniyle sorduğunuz sorular önümüzdeki dönem EYT’li tüm çalışanlar açısından en can yakıcı konu olmaya adaydır. Daha önceki genel uygulama emekli olduğunda kıdem tazminatı almadan aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin ileride kendi istekleriyle ayrılmaları halinde de kıdem tazminatını son ücret üzerinden almaları şeklinde idi. Ancak, Yargıtay son yıllarda verdiği kararlarla genel uygulamanın dışına çıktı. Emeklilik öncesi ve sonrası ayrımına gitti.

Emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden yaklaşık 2 milyon kişi bulunuyor. Bunların önemli kısmı aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerden oluşuyor. Yaklaşım değişikliği dolayısıyla önümüzdeki dönemde işçiler açısından çok ciddi mağduriyetler söz konusu olabilecektir. İşçi yararına yorum ilkesi gereği mağduriyetlerin yönlenmesi de ine Yargıtay’ın yorumlarıyla mümkün olacaktır.

Özetlemek gerekirse, iş akdini işveren feshederse emeklilik öncesi ve sonrası döneme ait kıdem tazminatınız son ücretiniz üzerinden ödenir. Kendiniz işten ayrılırsanız emeklilik öncesi döneme ait kıdem tazminatınız emeklilik tarihindeki ücret üzerinden hesaplanır ve işten ayrıldığınız tarihe kadar en yüksek banka mevduat faiziyle birlikte ödenir.

2017 yılında yapılan değişiklikle kıdem tazminatı alacaklarında zaman aşımı süresi 10 yıldan 5 yıla indirildi. Söz konusu yeni yaklaşım dolayısıyla, işten kendi isteği ile ayrılanların emeklilik öncesi döneme ait kıdem tazminatı ile ilgili zamanaşımı konusunda da belirsizlik bulunmaktadır. Bu konudaki uygulama da yargı kararlarıyla somutlaşacaktır.

ASKERLİK SIRASINDA ÖDENEN PRİM GÜNLERİ GEÇERLİ MİDİR?

1998 ocak ayında SSK girişim yapıldı. 21 Şubat 1999 tarihinde askere gittim. Çalıştığım işyeri SSK çıkışımı 1999 nisan ayında yapmış. Geçen yıl 540 gün askerlik borçlanması yaptım. Bu nedenle kayıtlarda 1999 yılında yatırılan primim 401 gün görünmektedir. SGK’da görüştüğüm iki memurdan biri hizmet çakışması olduğu için kalan ödenecek prim gününe 40 gün ilave etmem gerektiğini, diğeri ise buna gerek olmadığını söyledi. 1999 yılında prim gün sayısı fazla olduğu için bunların yerine ilave prim ödemem gerekecek mi gerekmeyecek mi? 2023 sonu itibarıyla e-Devlet kayıtlarında ödenmiş prim günüm 5794, kalan prim günü sayım 106 görünmektedir. (Fatih Ü.)

Fiilen askerlik yapmakta iken yatırılan SSK (4/a) prim günleri geçersiz sayılır. Her ne kadar sistemde 1999 yılı için 401 prim günü görünmekte ise de emeklilik işlemleri sırasında fiilen silah altında olduğunuz dönemdeki sigorta günleri silinir. 1999 yılı prim gün sayınız 360 olarak kabul edilir. Buna göre, 2023 sonu itibarıyla 106 gün olarak görünen kalan prim gün sürenize 41 gün daha ilave ederek hareket etmelisiniz. EYT’den yararlanarak emekli olabilmeniz için ilaveten 41 gün daha çalışmanız gerekir.