EYT’linin emekli aylığı daha düşük mü olacak?

EYT’LİLERİN EMEKLİ MAAŞI NORMAL EMEKLİYE GÖRE DAHA MI DÜŞÜK OLACAK?

Ben, EYT yasası çıkmasaydı da normal şartlar altında 06.03.2023 tarihi itibari ile 53 yaşında, 10200 prim günü ve 31 yıllık çalışma ile emekliliğe hak kazanıdım. Fakat 3 Mart’ta EYT’nin çıkmasıyla bu kapsama girmiş oldum. Sormak istediğim şu: Emeklilik başvurusunda bulunduğum zaman EYT kapsamında mı değerlendirilirim, yoksa normal emekliliği hak etmiş olarak mı işlem yapılır? Bazı haberlerde EYT maaşlarının düşük katsayıdan hesaplandığı ve bu yüzden maaşlarının normal emekli olanlara göre daha düşük olduğunu duydum. Bu yüzden bunu sormak istedim.

Halen aktif olarak 24 yıldır aynı işyerinde çalışmaktayım. Emeklilik başvurusunu şimdi ya da daha sonra yapmamın bana nasıl bir avantajı olur? (Fikret B.)

Öncelikle şunun altını çizelim: EYT yasası ile emekli olmakla normal emeklilik arasında hiçbir fark bulunmuyor.

Aynı tarihte çalışmaya başlamış, prim günü ve çalışma yaşamı boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazancı aynı olan kişilerin emekli aylığı tutarı, enflasyonun yüksek olduğu yıllarda emeklilik dilekçesini verme tarihine göre farklı olabiliyor. Örneğin bu iki kişiden biri 31 Aralık 2022, diğeri 1 Ocak 2023 tarihinde emeklilik dilekçesi verdi ise 2022’de dilekçe veren daha yüksek aylıkla emeklilik yaşamına başlamış olur. Bundan sonraki yıllarda alacağı emekli aylığı da 1 Ocak’ta dilekçe verene göre hep daha yüksek kalır. Bu, EYT kapsamında emekli olmakla ilgili bir durum değil, emeklilik dilekçesini verme tarihiyle ilgilidir.

Bu garabet durum, emekli aylığı bağlama sisteminden kaynaklanıyor. Bugünün veya sadece EYT’lilerin sorunu da değil. Sistem değişmediği müddetçe gelecek yıllarda da benzer sorunlar yaşanacak.

Aynı kazanç ve aynı prim günü ile çalışmış olup 31 Aralık 2022 tarihinde dilekçe verenlerin aylık bağlama oranında dikkate alınacak ortalama kazançları geçen yıl emekli aylıklarına ocak ve temmuz aylarında yapılan zam oranında güncelleniyor. Geçen yıl ocak ve temmuz aylarında yapılan toplam zam oranı yüzde 78.86 olduğu için dilekçeyi aralık ayında verenlerin kazancı bu oranda artırıldı.

Emeklilik dilekçesini 1 Ocak’tan sonra verenlerin ortalama kazancı güncellenirken ise 2022 yılındaki tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artışının yüzde 100’ü ile gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’u dikkate alındı. Böylece yüzde 67.03 oranında artırıldı. Bundan dolayı, sadece EYT’lilerin değil, emeklilik dilekçesini 1 Ocak’tan sonra veren tüm SSK ve BAĞ-KUR’luların emekli aylıkları aralıkta dilekçe verenlere göre daha düşük olacak.

Buraya kadar anlattığım emekli aylığı bağlama sistemi bakımından EYT yasası kapsamında başvuru yapanla sizin gibi normal emekliliği hak etmiş kişi arasında bir fark olmayacak. Emeklilik dilekçesini bu ay yerine daha sonra vermeniz halinde geciktiğiniz her aydan dolayı emekli aylığı kaybınız olur. Size bir avantaj sağlamaz.

ASKERLİK BORÇLANMASI İLE EMEKLİ AYLIĞINI NE KADAR ARTIRABİLİRİM?

1976 doğumluyum. SSK’lı çalışmaya 1 Ekim 1998’de başladım. 6106 prim günüm bulunuyor. EYT kapsamında 1 Eylül 2023’te emekli olmaya hak kazanacağım. Emekli aylığını erken alabilmek için emeklilik başvurumu 1 – 5 Eylül arasında mı, 15 Ağustos’ta mı yapmam yararıma olur? E-Devlet’te 9047 TL emekli aylığı görünüyor 2005 – 2006’da 6 ay kısa dönem askerlik yaptım. Askerlik borçlanması yapsam emekli aylığımı ne kadar artırabilirim? (Metin S.)

Askerlik, doğum gibi hizmet borçlanması yaparak emekli aylığının ne kadar artırılacağı, borçlanılan döneme ve ödenen prime göre değişir. 2000 – 2008 arası dönem için asgari ücret üzerinden ödeme yapıldığında emekli aylığına etkisi yaklaşık 100 lira olur. Borçlanma için 19 bin 200 lira yatırmanız gerektiğini düşünürsek, yatırdığınız parayı 192 ayda, yani 16 yılda geri alabilirsiniz. Yatırdığınız paranın alternatif getiri kaybını da dikkate almalısınız.

Sigortalı çalışmaya 1 Ekim 1998’de başladığınıza göre, 25 yıllık sigortalılık süresini 30 Eylül 2023 tarihinde tamamlayacaksınız. Bu durumda emeklilik dilekçesini 1 Ekim’den itibaren verebilirsiniz. 1 – 31 Ekim tarihleri arasında dilekçe verdiğiniz takdirde, emekli aylığınız da 1 Kasım 2023 tarihinden başlayarak bağlanır. Dilekçeyi ayın ilk günlerinde vermeniz, emeklilik işlemlerinin daha erken tamamlanması halinde ilk ödemeyi kasım ayında almanızı sağlayabilir. Ayın ilerleyen günlerinde vermeniz halinde ilk aylık ödemesi bir sonraki aya kalabilir. Fakat, her durumda, ekim ayında dilekçe verdiğinizde emekli aylığınız 1 Kasım’dan başlatılır.

ASKERLİK BORÇLANMASI İLE EYT’Lİ OLUNABİLİR Mİ?

2001 Ocak ayında SSK’lı olarak çalışmaya başladım. 1999 yılında 18 ay askerlik yaptım. 2005 yılında bir bankada işe başladım ve SSK primlerimi bankanın emekli sandığına taşıdım. Askerlik borçlanması yaparak SSK girişimi Temmuz 1999’a çekerek 2024 Temmuz ayında emekli olabilir miyim? (Erman Y.)

Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili kanunun gerekçesinde, “9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin” EYT düzenlemesinden yararlanacakları açıkça ifade ediliyor.

Mevzuat, 4A (SSK) ve 4B (BAĞ-KUR) statüsündeki kişilerin aşağıda sıralanan sigortalı çalışmaya başlamadan önceki süreleri borçlanmaları halinde sigorta başlangıcının öne çekileceğini öngörüyor. Söz konusu süreler şöyle:

* Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreleri,

* Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,

* Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,

* Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,

* Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.

Sigortalı çalışmaya başlamadan öncesine ait söz konusu süreler için borçlanma yapıldığında, sigorta başlangıç tarihi borçlanma yapılan gün kadar geriye çekiliyor. SSK’lı bir çalışan olarak 18 ay askerlik borçlanması yaptığınızda sigorta başlangıç tarihiniz Temmuz 1999 tarihine çekilir. Bu durumda, 2024 yılı temmuz ayında 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayarak emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.

8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalılığı başlayan kamu görevlilerinden askerler fakülte ve yüksekokullarda kendi hesabına okudukları dönemi, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışında geçen öğrenim sürelerini ve 3201 Sayılı Kanun uyarınca yurt dışı süreleri için borçlanma yaptıklarında sigorta başlangıç tarihini öne çekebilecekler. Kamu görevlilerinin, bunların dışındaki hizmet borçlanmaları hizmet sürelerine sayılacak ancak sigorta başlangıçlarını öne çekmeyecek. Örneğin, 8 Eylül 1999’dan sonra memurluğa başlayan kişi 1995 yılında askerlik yapmışsa, askerlik borçlanması hizmetlerine eklenecek ancak sigorta başlangıç tarihini öne çekmeyecek.