EYT'de merak edilen sorular
EYT ile ilgili yasa teklifi TBMM'de görüşülmeye devam ediyor. Teklifin yasalaşma süreci devam eder iken EYT'liler de merak ettikleri sorulara cevap arıyor. Bunlar arasında 18 yaşından önce sigortalı çalışmaya başlayanların EYT'den nasıl yararlanacağı, önce SSK'lı sonra BAĞ-KUR'lu olanların sigorta başlangıcının ne olacağı, EYT'lilerde askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabında dikkate alınıp alınmayacağı gibi sorular yer alıyor. Ahmet Kıvanç, HABERTÜRK okurlarının sorularını yanıtladı
Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili yasa teklifi TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Teklifin salı günü TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek yasalaşması bekleniyor. Cumhurbaşkanı’nın onayının ardından Resmi Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girecek.
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta girişi bulunan SSK’lılar sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre 5000 – 5975 arasında değişen prim gün koşulunun yanı sıra kadınlar 20, erkekler 25 yıl sigortalılık süresini tamamlamışlar ise EYT yasası kapsamında yaşa bakılmaksızın emeklilik başvurusu yapabilecek. Emekli Sandığı ve BAĞ – KUR’a tabi olanlarda ise kadınlar 7200, erkekler 9000 prim gününü tamamlamışlar ise hemen emeklilik başvurusu yapmaya başlayacak. Bu koşulları henüz sağlamamış olan EYT’liler ise tamamladıkları tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verebilecekler.
Şubat ayında emeklilik dilekçesini veren EYT’lilerin aylıkları, 1 Mart’tan geçerli olarak bağlanacak. Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri, herkesin emeklilik başvurularını e-Devlet üzerinden yapabileceğini belirterek, sosyal güvenlik merkezlerine gitmelerine gerek olmadığı uyarısında bulundular.
18 YAŞINDAN ÖNCE SİGORTALI ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLAR EYT’DEN YARARLANACAK MI?
18.10.1974 doğumluyum. Sigortalı çalışmaya 01.02.1992 tarihinde SSK’lı olarak başladım ve 15.01.2015 tarihine kadar 4/A kapsamında çalıştım. SSK statüsünde 6408 prim günüm var. 1999-2000 yıllarında 8 ay askerlik yaptım. 16.01.2015 tarihinden itibaren 4/B kapsamında çalışmaktayım ve 4/B sigortalılığım devam ediyor. Bugün itibarıyla 4/B kapsamında 2899 prim günüm bulunuyor. Emeklilik şartlarım nedir? Ben ve benim gibi olan kişiler EYT’den faydalanabilecek mi? (İbrahim Ş.)
10 Eylül 1981 doğumluyum. 18 yaşıma 2 gün kala kanun değişti. Sigorta girişim Ağustos 1998. O tarihte 17 yaşındaydım. Ben EYT’den yararlanabiliyor muyum? (Murat K.)
11.06.1982 doğumluyum. Staj başlangıcım 31.08.1998. İlk sigorta girişim 01.08.1999. O tarihte 18 yaşında değilim. Bu durum EYT’den yararlanmamı etkiliyor mu? (Sadullah A.)
25.06.1982 doğumluyum. 01.07.1996 tarihinde SSK girişim var. 18 yaşını 2000 yılında doldurdum. 6.000 gün SSK prim ödemem var.
Bir görüş; 18 yaşını 2000 yılında doldurduğum için EYT yasasından yararlanamadığımı, 56 yaşında emekli olacağımı söylüyor. Diğer görüş, 25 yıl sigortalılık süresi için 18 yaşını doldurduğum 2000 yılının başlangıç olarak alınacağını ve 2025 yılında doldurarak emekli olabileceğimi söylüyor. Hangisi doğru. (İbrahim D.)
Kanuna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanlardan, işe başlama tarihinde 18 yaşından küçük olanlar da EYT kapsamındadırlar. EYT’lilerin tabi olduğu koşulları yerine getirerek TBMM gündemindeki yasa teklifi uyarınca emekli olacaklar.
Sadece kadınlar 20, erkeklerde 25 yıl olarak aranan sigortalılık süresinin hesabında 18 yaşını doldurmadan önceki dönem dikkate alınmaz. Başka bir ifadeyle sigortalılık süresi 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlar. Örneğin, sigortalılık süresinin başlangıcı İbrahim Ş. için 18.10.1992 tarihinden, Murat K. için 10.09.1999 tarihinden, Sadullah A. için de 11.06.2000 tarihinden itibaren başlar. Buna göre, İbrahim Ş. BAĞ-KUR’lularda aranan 9000 gün hizmet süresini fazlasıyla tamamladığı için EYT yasası çıkar çıkmaz emeklilik başvurusunda bulunabilir.
SSK’lılar için aranan 25 yıllık sigortalılık süresini Murat K. 10 Eylül 2024 tarihinde, Sadullah A. da 11.06.2025 tarihinde dolduracak. Bu tarihlerde sigorta başlangıç tarihine göre değişen prim gün sayısını da tamamlamış olurlarsa emeklilik dilekçesi verebilecekler.
İbrahim D. Sigortalı çalışmaya başlama tarihinde 14 yaşında olduğu için, 25 yıllık sigortalılık süresi 25.06.2000 tarihinde başlar ve 25.06.2025 tarihinde tamamlar. Prim gününü de tamamlamış olduğu için 2025 yılında 43 yaşında emekli olma hakkı elde eder.
Örneklerden de anlaşılacağı gibi, 18 yaşından önce de olsa işe başlama tarihindeki emeklilik koşulları geçerlidir. Sadece sigortalılık süresinin hesabında 18 yaşından sonraki süreler dikkate alınır.
ÖNCE SSK’LI SONRA BAĞ-KUR’LU OLANLARIN SİGORTA BAŞLANGICI NASIL HESAPLANIR?
SSK başlangıcının, BAĞ-KUR için başlangıç sayılmadığı, SSK’ya ödenen prim gün sayısı kadar BAĞ-KUR başlangıcını öne çektiği doğru mudur?
1977 doğumluyum. 1995 yılında SSK başlangıcım var. BAĞ – KUR başlangıcına kadar 2911 gün SSK primim ödendi. 01.12.2010 tarihinde BAĞ-KUR’a geçtim ve devam ediyorum. Toplam 5870 gün (SSK+BAĞ-KUR) primin bulunuyor.
Askerlik ve BAĞ – KUR ihya kapsamında 2500 gün borçlanma hakkım var. Borçlanma ile gün sayımı artırmak istiyorum. Ancak SSK başlangıcı BAĞ – KUR için başlangıç sayılmıyorsa borçlanmamın bir anlamı olmayacak. BAĞ – KUR açısından EYT’li olamıyor muyum? (Hasan Y.)
En sonda söyleyeceğimi en başından söylemem gerekirse, BAĞ – KUR açısından EYT’li olursunuz. SSK başlangıcının BAĞ – KUR için başlangıç sayılmadığı düşüncesi, önce 1999 yılında getirilen, sonra 2002 yılında son halini alan kademeli yaşa ilişkin olarak 1479 Sayılı BAĞ – KUR Kanunu’na eklenen geçici 10’uncu maddeden kaynaklanmaktadır.
Geçici 10’uncu madde, BAĞ – KUR’lu EYT’lilerin hangi yaşta emekli olacağının, 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla kadınlarda 7200 günü, erkeklerde ise 9000 günü tamamlamaya kalan gün sayısına göre belirlenmesini öngörüyor. Örneğin sizin 1 Haziran 2002 tarihinde 5 tam yıl (1800) gün hizmetinizin bulunduğunu varsayalım. Buna göre, siz normalde 53 yaşında emekli olacaktınız.
TBMM gündeminde bulunan EYT yasa teklifi, 1479 Sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesindeki yaş koşulunu kaldırıyor. Bu durumda sizin için de yaş koşulu kalkacak, geriye sadece prim gününü 9000’e (kadınlar için 7200 güne) tamamlamak kalacak. Yaşınız kaç olursa olsun, prim gününüzü tamamladığınız tarihte emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.
YAPILANDIRMA KANUNU TEKLİFİNDE BAĞ-KUR’LULARA İHYA HAKKI VAR MI?
Geçmiş dönem yapılandırmalarda olduğu gibi son çıkacak yapılandırma kanununda da durdurulan BAĞ-KUR günleri için düşük prim ile ihya hakkı var mı? (Tuğrul Y.)
Son üç yapılandırma kanununda, prim borcu silindiği için sigortalılık süresi durdurulan BAĞ-KUR’lulara ihya kolaylığı sağlandı. Cari asgari ücretin çok altında prim ödeyerek durdurulan sigortalılık sürelerini tekrar canlandırıp emekliliğe saydırma hakkı elde ettiler.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamasına rağmen, bu kanun teklifinde BAĞ – KUR’lulara ihya kolaylığına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmedi. Şayet verilmiş olsaydı, örneğin 2009 yılında 360 günlük sigortalılık süresi durdurulan bir BAĞ-KUR’lu normalde bu süreyi ihya etmek için bugünkü asgari ücret üzerinden 41.433 lira ödemesi gerekir iken, 5.734 TL ödemesi yeterli olacaktı. Bu haksız bir indirim olarak değerlendiriliyor ise yapılandırma kanunu tümden haksızlıktır.
Nedenini anlatayım. 2009 yılında brüt asgari ücret yılın ilk yarısında 666 TL, ikinci yarısında ise 693 TL olarak uygulandı. Bir işçi için yüzde 37.5 oranında işçi ve işveren primi ödenmesi gerekiyor. Bu da 2009 yılında asgari ücretli işçi için aylık ortalama 255 TL, yıllık da 3.058 TL prim ödenmesi anlamına geliyor.
Bu prim borcunu ödemeyen bir işveren yapılandırmadan yararlandığında, 3058 TL anapara borcu için 3.175 TL enflasyon farkı hesaplanacak. Peşin ödeme yaptığı takdirde enflasyon farkının yüzde 10’u olan 317.50 TL alınacak, kalanı silinecek. Böylece, 3.058 TL anapara + 317.50 TL enflasyon farkı olmak üzere 3.375 TL ödeyerek bir yıllık prim borcundan kurtulacak. Şimdi bu haktan, çalıştırdığı işçinin primini zamanında ödemeyen işveren yararlanacak ama esnaf yararlanamayacak.
Önceki yapılandırma kanunlarında olduğu gibi BAĞ-KUR’lulara da ihya kolaylığı ve ödeyemediği prim borcunu sildirme hakkı verilmelidir.
ASKERLİK BORÇLANMASI SON 7 YIL HESABINA DAHİL EDİLİR Mİ?
1994 yılında SSK’lı olarak çalışmaya başladım, 11 yıl esnaflık yaptıktan sonra 2019 yılından beri tekrar SSK’lı olarak çalışmaya devam ediyorum. Pandemi dolayısıyla yatırılmayan primlerim bulunuyor. BAĞ-KUR’dan sonra SSK’lı olarak 761 günüm var. 1260 güne tamamlamak için 489 gün eksiğim görünüyor. Askerliğimi borçlanarak ya da pandemi dolayısıyla ödenmeyen primlerimi ödeyerek 1260 güne tamamlamak suretiyle emekli olabilir miyim? (İbrahim Ö.)
Askerlik, doğum gibi hizmet borçlanması, borçlanmanın yapıldığı statüdeki günlere veya son çalışılan statüdeki günlere eklenir. Şu an SSK’lı çalıştığınıza göre SSK’lı günlerinize sayılır ancak, askerliği ne zaman yaptıysanız o dönemin prim günlerine eklenir.
Askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabında dikkate alınabilmesi için askerliğin de son 7 yıl içinde yapılmış olması gerekir. Askerliği 2019 yılından sonra yapmadı iseniz askerlik borçlanması son 7 yıl hesabında dikkate alınmaz.
Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği verilen, ücretsiz izne çıkartılan kişiler için borçlanma hakkı bulunmuyor. Doğrusu, hem bu süreler için hem de işsizlik ödeneği alınan süreler için borçlanma hakkı verilmelidir. Özellikle EYT yasasından sonra bu konuda düzenleme ihtiyacı daha da aciliyet kazanmıştır.
SON YEDİ YIL HESABINDA EN ÇOK ÇALIŞILAN STATÜ KURALI KİMLERE UYGULANIYOR?
SSK’dan 4793, BAĞ-KUR’dan 3000 günüm var. 2016 – 2021 yılları arasında işsiz kaldım. 2021 Temmuz ayından beri 393 gündür SSK’lı çalışıyorum. Son 7 yıl kuralı uygulanırsa EYT’den yararlanamıyor muyum? 2008 yılında bu kural kaldırıldı. En çok nereden prim varsa oradan emeklilik hakkı getirildi. EYT’de bu kuralın uygulanması gerekmez mi? Aksi takdirde çok büyük adaletsizlikler olacak. Herkes 5000 gün ile 40 – 45 yaşında emekli olabilirken ben 7793 günle 50 yaşında emekli olamayacağım. (Harun O.)
Sigortalı çalışmaya 30 Nisan 2008 tarihinden önce başlayıp birden fazla statüde çalışmış olanların SSK’dan mı, BAĞ-KUR’dan mı, Emekli Sandığı’ndan mı emekli olacağı, son 7 yıl içinde en çok çalıştıkları statüye göre belirleniyor. Sizin sözünü ettiğiniz kural, sigortalı çalışmaya 30 Nisan 2008 tarihinden sonra başlayanlar için geçerlidir. Bu tarihten sonra ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanların hangi statüden emekli olacakları, tüm çalışma yaşamları boyunca en çok çalıştıkları statüye göre belirleniyor. Eleştirinizde haklısınız ama maalesef kanun böyle.
