Rusya'nın Sovyetler sonrası dönemde dahil olduğu savaşlar

1917&rsquo;de kurulan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, II. D&uuml;nya Savaşı&rsquo;ndan galip &ccedil;ıkarak kuvvetlerini Berlin&rsquo;e kadar taşıdı. M&uuml;ttefikleri ABD ve İngiltere&rsquo;yle beraber Avrupa&rsquo;yı paylaşan SSCB, 45 yıl boyunca ABD&rsquo;nin karşısındaki d&uuml;nyanın s&uuml;per g&uuml;c&uuml; konumunda, Soğuk Savaş&rsquo;ın diğer kutbu oldu. Ancak &ouml;zellikle Afganistan&rsquo;ı işgal etmesinin ardından 1980&rsquo;li yıllarda başlayan siyasi ve ekonomik kriz, Gorba&ccedil;ov d&ouml;neminde, 1991&rsquo;de &uuml;lkenin dağılmasına sebep oldu. Rejimin &ccedil;&ouml;kmesinin ardından kurulan Rusya Federasyonu, modern d&uuml;nyaya entegre olma s&uuml;recinde sancılar yaşadı. 1990-95 yılları arasında GSYİH ve sanayi &uuml;retiminin y&uuml;zde 50&rsquo;sini kaybeden Rusya, devasa coğrafyasında da kendini siyasi krizlerin ve &ccedil;atışmaların i&ccedil;inde buldu. G&Uuml;RCİSTAN İ&Ccedil; SAVAŞI İlk olarak SSCB&rsquo;den ayrılan G&uuml;rcistan i&ccedil;indeki i&ccedil; savaşa dahil olan Rusya, G&uuml;rcistan&rsquo;ın ilk cumhurbaşkanı Gamsakhurdia&rsquo;nın muhaliflerine destek verdi. G&uuml;ney Osetya&rsquo;nın G&uuml;rcistan&rsquo;dan bağımsızlığını ilan etmesi sonrası &ccedil;ıkan i&ccedil; savaşta Rusların b&ouml;lgeye barış g&uuml;c&uuml; g&ouml;ndermesi ve Gamsakhurdia&rsquo;nın &Ccedil;e&ccedil;enistan&rsquo;a ka&ccedil;ması sonrası &ccedil;atışmalar durdu. G&uuml;ney Osetya, de facto bağımsızlığını kazandı. Aynı şekilde Abhazya b&ouml;lgesi de G&uuml;rcistan&rsquo;a karşı bağımsızlığını ilan ederek &ccedil;atışmalara başladı. Rusya tarafsız olduğunu ilan etse de gayrı resmi olarak Abhazya&rsquo;yı destekledi. Abhazya da G&uuml;ney Osetya gibi de facto bağımsızlığını kazandı. SSCB sonrası bağımsız bir devlet olan G&uuml;rcistan, Rusların m&uuml;dahalesiyle b&ouml;l&uuml;nm&uuml;ş olarak Kafkasya&rsquo;da varlığını s&uuml;rd&uuml;rd&uuml;. MOLDOVA B&Ouml;L&Uuml;N&Uuml;YOR 80 lerde başlayan değişim r&uuml;zg&acirc;rları ve etnik ayrılıklar Sovyetler&rsquo;in &ccedil;eşitli b&ouml;lgelerinde gittik&ccedil;e daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; hissedilmeye başlanırken, SSCB&rsquo;nin &ccedil;&ouml;k&uuml;ş&uuml;yle G&uuml;rcistan&rsquo;da yaşananların bir benzeri de Moldova&rsquo;da yaşandı. Bağımsızlığını ilan eden ve Birleşmiş Milletler&rsquo;e &uuml;yelik başvurusunda bulunan Moldova, Transdinyester adlı b&ouml;lgesinin bağımsızlık isyanıyla karşı karşıya kaldı. Rus ordusunun desteğiyle Transdinyester de facto bağımsızlığını ilan etti. Kom&uuml;nizmle y&ouml;netilen ve Rusya&rsquo;nın etkisiyle G&uuml;rcistan&rsquo;dan ayrılan G&uuml;ney Osetya ve Abhazya haricinde hi&ccedil;bir devletin tanımadığı Transdinyester&rsquo;de halk pasaport istediği zaman &uuml;lkedeki Rusya makamlarına başvuruyor. Tıpkı G&uuml;rcistan gibi Moldova da Rusya tarafından b&ouml;l&uuml;nm&uuml;ş bir şekilde Avrupa&rsquo;da varlığını s&uuml;rd&uuml;r&uuml;yor. Post Sovyet d&ouml;nemi siyasal istikrarsızlıklarla ve &ccedil;atışmalarla dolu bir d&ouml;nem. Bunun bir &ouml;rneği de Tacikistan. SSCB&rsquo;nin &ccedil;&ouml;k&uuml;ş&uuml; sonrası bağımsızlığını ilan eden &uuml;lkede, İslamcı muhaliflerin protesto g&ouml;sterileri sonrası i&ccedil; savaş başladı. 1992 yılında başlayan savaşta t&uuml;m &uuml;lke harap oldu. 500 bin kişi &ccedil;evre &uuml;lkelere g&ouml;&ccedil; etti. 10 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Tacikistan&rsquo;da İslamcı bir rejim istemeyen Rusya, yaklaşık 15 bin askerle Tacik h&uuml;k&uuml;metine destek verdi. RUSLARI YENEN HALK: &Ccedil;E&Ccedil;ENLER Rusya&rsquo;nın &lsquo;bitmeyen&rsquo; m&uuml;cadelesi ise &Ccedil;e&ccedil;enistan&rsquo;la yaşandı. SSCB&rsquo;nin dağılma s&uuml;recinde eski Sovyet Hava Kuvvetleri generali ve yeni &Ccedil;e&ccedil;en Devlet Başkanı Cevher Dudayev in &ouml;nderliğinde bir bağımsızlık hareketi olan &Ccedil;e&ccedil;en Ulusal Kongresi kuruldu. &Ccedil;e&ccedil;enistan ın ayrı bir ulus olarak tanınması i&ccedil;in kampanya y&uuml;r&uuml;t&uuml;ld&uuml;. 1991 de Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından &Ccedil;e&ccedil;enler İ&ccedil;kerya &Ccedil;e&ccedil;en Cumhuriyeti adıyla bağımsızlıklarını ilan etti. &Ccedil;e&ccedil;enistan&rsquo;ın Rusya&rsquo;dan ayrılmasının m&uuml;mk&uuml;n olmadığını s&ouml;yleyen Rus lider Yeltsin, 1994 tarihinde &Ccedil;e&ccedil;enistan a karşı asker&icirc; harek&acirc;t başlattı. Cevher Dudayev cihat ilan etti. Birinci &Ccedil;e&ccedil;en Savaşı, Rus g&uuml;&ccedil;lerinin Kasım 1991 de bağımsızlığını ilan eden &Ccedil;e&ccedil;enistan ın kontrol&uuml;n&uuml; yeniden ele ge&ccedil;irmeye &ccedil;alıştığı 1994-1996 yılları arasında ger&ccedil;ekleşti. Asker, silah ve hava desteğindeki ezici sayısal &uuml;st&uuml;nl&uuml;ğ&uuml;ne rağmen, Rus kuvvetleri &ccedil;ok sayıda başarılı tam &ouml;l&ccedil;ekli saldırı ve baskınlar nedeniyle dağlık alan &uuml;zerinde kalıcı kontrol sağlayamadı. Rusya, Grozni de &uuml;&ccedil; ayda 1945 Berlin Muharebesi nde kaybettiğinden daha fazla tank kaybetti. Rus kuvvetlerindeki geniş &ccedil;aplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa y&ouml;nelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin h&uuml;k&ucirc;metinin 1996 da &Ccedil;e&ccedil;enlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu. &Uuml;&ccedil; yıl boyunca de facto bağımsız bir yapıda olan &Ccedil;e&ccedil;enistan, 1999 Ağustos unda, Bağımsız Dağıstan İslam Cumhuriyeti ni kurmak maksadıyla Dağıstan ı işgal girişiminde bulundu. İşgalciler Rus askerince geri p&uuml;sk&uuml;rt&uuml;ld&uuml;. Bu girişimin ardından Rusya bir kez daha &Ccedil;e&ccedil;enistan&rsquo;a operasyon d&uuml;zenledi ve bu sefer başarılı oldu. &Ccedil;e&ccedil;enistan&rsquo;ın başkenti Grozni, 2000 yılında Ruslar tarafından ele ge&ccedil;irildi. Ancak &Ccedil;e&ccedil;en isyancılar Rus birlikleriyle savaşmaya ve saldırılar d&uuml;zenlemeye devam etti. Ekim 2002 de onlarca &Ccedil;e&ccedil;en isyancı bir Moskova tiyatrosunu ele ge&ccedil;irdi ve yaklaşık 900 sivili rehin aldı. Kriz, 117 rehine ve 50 kadar isyancının &ouml;l&uuml;m&uuml;yle sona erdi. Rusya, operasyonlarını 2009 yılına kadar s&uuml;rd&uuml;rd&uuml;. İkinci &Ccedil;e&ccedil;en-Rus savaşında Ruslara destek veren Ramazan Kadirov, Putin&rsquo;den Rusya Federasyonu Kahramanı &ouml;d&uuml;l&uuml; aldı. Kadirov, Rusya&rsquo;ya bağlı &Ccedil;e&ccedil;enistan&rsquo;ın 2007&rsquo;den beri devlet başkanı. 2008 G&Uuml;RCİSTAN-RUSYA SAVAŞI 2008 yılında ise kaynayan Kafkasya&rsquo;da 15 yıllık problem tekrar alevlendi. Rusya&rsquo;nın m&uuml;dahalesiyle G&uuml;ney Osetya ve Abhazya &uuml;zerindeki kontrol&uuml;n&uuml; kaybeden G&uuml;rcistan, cumhurbaşkanı Saakaşvili liderliğinde, tıpkı bug&uuml;n Ukrayna&rsquo;nın yaşadığı gibi, ABD ve Batı d&uuml;nyasının tam desteğini aldı. G&uuml;rcistan da Ukrayna gibi NATO&rsquo;ya &uuml;ye olmak isterken, Rusya nın NATO B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;isi Dmitry Rogozin, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n G&uuml;rcistan a &uuml;yelik konusunda yeşil ışık yakması halinde, G&uuml;rcistan ın Abhazya ve G&uuml;ney Osetya b&ouml;lgelerini kaybedebileceği uyarısında bulundu. G&uuml;rcistan, NATO ve AB&rsquo;nin desteğiyle G&uuml;ney Osetya&rsquo;ya operasyon d&uuml;zenledi. Ancak Rusya&rsquo;nın karşı saldırısıyla ateşkes istemek zorunda kaldı. Sekiz g&uuml;n s&uuml;ren savaş sonucunda G&uuml;rcistan, G&uuml;ney Osetya ve Abhazya&rsquo;yı tamamen kaybetti. Rusya, tıpkı Ukrayna&rsquo;nın Donetsk ve Luhansk b&ouml;lgelerindeki s&ouml;zde devletleri tanıdığı gibi, burada da G&uuml;ney Osetya ve Abhazya&rsquo;yı tanıdı. D&ouml;nemin Ukrayna lideri Yuş&ccedil;enko, Batı d&uuml;nyasını &lsquo;Rusya&rsquo;nın burada durmayacağı&rsquo; konusunda uyarsa da, ABD ve Batı d&uuml;nyası Rusya&rsquo;yı uyarmakla yetindi. SURİYE DE OYUNU DEĞİŞTİREN ETKEN: RUSYA Rusya&rsquo;nın dahil olduğu bir diğer savaş ise başta T&uuml;rkiye olmak &uuml;zere t&uuml;m d&uuml;nyayı 11 yıldır etkisi altına alan Suriye İ&ccedil; Savaşı oldu. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad&rsquo;ın davetiyle &uuml;lkeye asker g&ouml;nderen Rusya,Suriye&rsquo;nin Lazkiye ilinde hava &uuml;ss&uuml; inşa etti ve Rus tankları getirdi. 28 Mart 2015&rsquo;te muhaliflere İdlip&rsquo;i de kaybeden Esad rejimi tam olarak bitme noktasına gelmişken savaşa dahil olan Rusya, Esad&rsquo;a destek vererek Suriye de hava saldırılarına başladı. Esad, Suriye&rsquo;nin bir&ccedil;ok b&ouml;lgesinde Rusya&rsquo;nın yardımıyla otoritesini yeniden kurdu. Bug&uuml;n Rusya, Suriye&rsquo;de ABD&rsquo;den daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir konumda bulunuyor. TARİH TEKERR&Uuml;R: RUSYA NIN UKRAYNA YA M&Uuml;DAHALESİ G&uuml;rcistan&rsquo;da yaşanan bu s&uuml;recin hemen hemen aynısı, 2014 yılından bug&uuml;ne varan s&uuml;re&ccedil;te Ukraya&rsquo;da da yaşandı ve yaşanmakta. Rus yanlısı devlet başkanı Yanukovic&rsquo;in AB ile olan anlaşmayı reddetmesinden sonra &ccedil;ıkan isyanları bastıramaması ve &uuml;lkedeki i&ccedil; karışıklıklara engel olamaması Ukrayna&rsquo;daki kaosu derinleştirdi. Rusya&rsquo;ya ka&ccedil;an Yanukovic, arkasında krizde bir &uuml;lke bıraktı. Avrupa yanlılarının isyanıyla devlet başkanının ka&ccedil;ması sonrasında ise Ukrayna&rsquo;daki Rus k&ouml;kenli vatandaşların &ccedil;oğunlukta olduğu yerlerde karşı isyan &ccedil;ıktı. Ukrayna&rsquo;ya bağlı Kırım, Rusya tarafından ilhak edildi. Rusya&rsquo;nın tıpkı G&uuml;ney Osetya, Abhazya ve Transdinyester&rsquo;de olduğu gibi askeri, siyasi ve ekonomik olarak desteklediği Donetsk ve Luhansk, Ukrayna&rsquo;dan bağımsızlığını ilan etti. Rusya&rsquo;nın m&uuml;dahiliyle b&ouml;l&uuml;nen Ukrayna, 2014 yılında beri Batı d&uuml;nyasının desteğiyle Kırım ve Donetsk ile Luhansk&rsquo;ı geri almaya &ccedil;alışıyor. Tıpkı G&uuml;rcistan gibi ABD ve AB&rsquo;nin desteğini alan, NATO&rsquo;ya girmek isteyen Ukrayna, bug&uuml;n G&uuml;rcistan vakasından farklı olarak Rusya&rsquo;nın Ukrayna&rsquo;ya ait olduğunu kabul ettiği topraklarında Rusya&rsquo;nın işgal girişimine karşı direniyor. ABD ve Avrupa, Rusya&rsquo;ya direnen Ukrayna&rsquo;ya karşı askeri yardımda bulunmazken, ekonomik yaptırımlarla Rusya&rsquo;nın geri &ccedil;ekilmesini umuyor. Rusya ise G&uuml;rcistan&rsquo;da olduğu gibi bağımsız bir devletin NATO &uuml;yesi olmak istemesine o &uuml;lkeyi b&ouml;lerek ve askeri harekat ger&ccedil;ekleştirerek cevap veriyor.