Selenyum nedir, nerelerde kullanılır? Selenyum kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri
Element ve mineral olarak hem kimyasal hem de biyolojik etkilere sahip olan selenyum, İsveçli kimyager Jöns Jakob Berzelius ve Johan Gottlieb Gahn tarafından keşfedilmiştir. Elementin birincil kullanımı alanı cam sektörüdür. İşte, detaylar.
Selenyum kelimesinin ismi, Yunancada Ay anlamına gelen "Selene" kelimesinden türemiştir. Gümüşi metal ve kırmızı toz formlarında iki halde bulunabilir. Biyolojik anlamda insan sağlığı için hayati önem taşır. Selenyum nedir? Nerelerde kullanılır? Selenyum simgesi ve sembolü nedir? Periyodik tablodaki yeri nedir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.
Selenyum Nedir?
Allotropları gri metalik görünümden kırmızı kristalimsi görünümüne kadar değişiklik gösteren bu -element yumuşaktır. Öklitit, krokezit ve klostalit gibi minerallerde yer almaktadır ancak bu mineraller element kaynağı olarak kullanılamayacak kadar nadirdir. Bu minerallerin yerine bakır, kurşun ve nikel madenciliğinden bir yan ürün olarak elde edilir. Eksikliği çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilen elementin fazlası da zararlıdır. Saf selenyum yüksek oranda toksik bir maddedir. Kanserojen özellikler barındırır; genetik bozukluklara sebebiyet verebilir.
Selenyum Nerelerde Kullanılır?
Selenyum elementinin kullanım alanları en çok merak edilen konuların başında gelmektedir. Kepeğe karşı şampuanlar, Hayvan yemleri, sentetik kauçuk, elektrikli ve elektronik aletler, emayeler, gözlükler, cila ve vernik, lastik, deterjanlar, makine yağları, seramik ve pirinç üretimi, uçak ve uzay sanayisi, ilaçlar ve patlayıcı maddeler elementin kullanıldığı bazı alanlardır.
Selenyum Simgesi
Selenyum elementinin simgesi “Se” harfiyle ifade edilmektedir. Yer kabuğunda yaklaşık %5 ile %6 oranında selenyum elementi yer almaktadır. Kimyasal reaksiyonlar için pek çok durumda yararlı bir katalizör olarak kullanılır. Cam yapım sektörü en önemli ticari kullanım alanını oluşturmaktadır. Demirin etkisiyle oluşan yeşilimsi rengi gidermek için cam üretiminde tercih edilir; yani cama şeffaf ve renksiz bir görünüm sağlar. Işık enerjisini kullanılabilir elektrik enerjisi formuna dönüştürdüğünden dolayı güneş pilleri üretiminde de tercih edilir.
Selenyum Sembolü
“Se” sembolüyle temsil edilen element, Çeşitli mineral ve vitamin takviyelerinde kullanılmaktadır. Astım, yanıklar, emilim bozukları, yaralanmalar ve kemoterapinin yan etkilerini kaldırmak için selenyum elementine başvurulmaktadır.
Selenyum Periyodik Tablodaki Yeri
Periyodik tablonun 4. periyodunun 16. grubunda yer alan elementin atom numarası 34'tür. Oksijen ve kükürt ile aynı grupta yer almaktadır. Elementin yıllık üretimi yaklaşık 1500 tondur. Ayrıca yaklaşık 150 ton selenyum, endüstriyel atıklardan ve eski fotokopi makinelerinden geri dönüştürülür. Çevrede doğal olarak bulunan selenyum, yerkabuğunda yaklaşık 40 mineralin içeriğinde yer almaktadır.
Selenyum Kullanım Alanları
Laboratuvar ve kimya sanayi
Paslanmaz çelik yapımında katkı maddesi olarak
Akım doğrultucularda
Cam yapım sektörü
Kepeğe karşı şampuanlarda
Güneş pillerinin üretimi
Seramik ve pirinç yapımı
Baskı ve kopyalama
Fotokopi makineleri
Fotoğrafik toner üretimi
Sentetik kauçuklarda aşınmaya karşı direnci arttırmak için
Televizyon kameraları ve ışıkölçerlerin yapımı
Vitamin ve mineral takviyesi olarak
Selenyum Özellikleri
Erime sıcaklığı 221 derece, kaynama sıcaklığı 685 derecedir.
Kristal yapısı heksagonal olan kırmızı ya da siyah renkli bir ametaldir.
Doğada saf formda çok nadir bulunur; az sayıda mineral ve meteroitlerde bulunur.
Kükürt filizleri selenyum yönünden zengindir.
Element, kimyasal özellikleri itibariyle kükürtle benzerlik taşır.
Bütün selenyum halojenleri suda kolayca çözünmektedir.
İnsan vücudundaki temel minerallerden biridir.
Vücut tarafından üretilmediğinden dolayı besinlerden ve ilaç takviyelerinden alınır.
