Seçim tarihi 14 Mayıs olursa 6 nisan 2022’ de kabul edilen seçim kanunu uygulanabilir mi, uygulanamaz mı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 14 Mayıs'ı işaret etmesiyle "Seçim kararını kim, nasıl alacak?"; "Kararı Cumhurbaşkanı alırsa yeniden aday olabilecek mi?" tartışmalarına yenileri eklendi. "14 Mayıs'ta yapılacak seçim erken seçim mi?" diye soranlar olurken, "6 Nisan 2022'de yürürlüğe giren yeni Seçim Kanunu 14 Mayıs'ta yapılacak seçimde uygulanacak mı?" tartışması başladı. "Seçim takvimi 60 gün esas alınarak mı yoksa 90 gün mü olarak hesaplanacak?" sorusu da gündeme geldi... Habertürk ise tartışmaları hukukçulara sordu. Çimen Çetin'in haberi...
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimlerin 18 Haziran 2023'ten önce olabileceği sinyalini 5 Ocak'ta vermişti. AK Parti Genel Merkezi'nde düzenlenen İl Başkanları Toplantısı'nda... Erdoğan şu ifadeleri kullanmıştı: "Mevsim koşulları gözetildiğinde güncelleme yapılabilir."
Bu açıklamanın üzerinden iki hafta geçmeden 18 Ocak'ta yaptığı grup toplantısında ise başka bir tarihe işaret etti. CHP iktidarının sona erdiği Demokrat Parti iktidarının başladığı 14 Mayıs 1950 seçimlerini hatırlattı.
Erdoğan, "Milletimiz, 73 yıl sonra bir kez daha aynı gün, Altılı Masa diyerek karşımıza çıkan bu darbe şakşakçılarına 'yeter' diyecektir." dedi.
İşte bu açıklama ile birlikte zaten bir süredir var olan "Seçim kararını kim, nasıl alacak?"; "Kararı Cumhurbaşkanı alırsa yeniden aday olabilecek mi?" tartışmalarına yenileri eklendi.
"14 Mayıs'ta yapılacak seçim erken seçim mi?" diye soranlar olurken, "6 Nisan 2022'de yürürlüğe giren yeni Seçim Kanunu 14 Mayıs'ta yapılacak seçimde uygulanacak mı?" tartışması başladı. "Seçim takvimi 60 gün esas alınarak mı yoksa 90 gün mü olarak hesaplanacak?" sorusu da gündeme geldi.
Gelin, önce o 6 Nisan 2022'de yürürlüğe giren "Milletvekili Seçim Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ne getiriyor? Hatırlayalım.
Seçim Barajı yüzde 10'dan 7'ye düşürüldü. Seçim kurulları yeniden şekillendi. İl Seçim Kurulu Başkan ve Üyelerinin seçiminde kıdem yerine ad çekme yöntemi getirildi. İttifakın "artık oyları"nın milletvekili seçimlerine etkisi kaldırılırken; Cumhurbaşkanı da seçim dönemindeki propaganda yasaklarından muaf tutuldu.
CHP, yasanın seçim kurullarını düzenleyen maddelerini ve Cumhurbaşkanı'nı propaganda yasakları dışında tutan, maddeyi Anayasa Mahkemesi'ne taşıdı. AYM, söz konusu kanunun bazı maddelerine ilişkin başvurunun bir kısmını oybirliği ile reddederken bir kısmına ilişkin de karar verilmesine yer olmadığına hükmetti. Ve haliyle yasanın hayata geçeceği tarih olan 6 Nisan 2023'e çevrildi gözler.
Çünkü: Anayasa'nın 67'nci maddesinde, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz" hükmü yer alıyor.
Peki, seçimlerin yenilenme kararı nasıl alınıyor? Anayasa'nın 116. Maddesi de bunu düzenliyor işte. "Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir" diyor.
Tartışma da işte tam olarak burada başlıyor. Bazı hukukçu ve siyasetçiler seçimin tüm süreçlerini işaret ederek 6 Nisan'dan önce seçim kararının alınması durumunda yani Erdoğan'ın telaffuz ettiği "14 Mayıs"ta yapılacak bir seçimde yeni seçim kanunun uygulanamayacağı görüşünde...
Bazı hukukçu ve siyasetçiler ise bu teze karşı çıkıyor. 14 Mayıs 2023 tarihini işaret ederek oy verme günü üzerinden hesap yapıyor ve bu nedenle de kararın 6 Nisan'dan önce alınmasının sonucu etkilemeyeceğini ve yeni seçim kanunun uygulanacağını söylüyor...
Siyasetin bir diğer tartışma başlığı ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adaylığıyla ilgili... Cumhurbaşkanı'nın 2014'te ve 2018'de iki kez seçilmesine dikkat çekerek, yeniden aday olamayacağını öne sürüyor. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne göre ilk kez seçildiğini söyleyen bazı hukukçu ve siyasiler ise Erdoğan'ın 2023'teki seçimlerde aday olmasının önünde engel yok diyor.
Merak edilen soruları ve kanunda yer alan maddeleri ise hukukçulara sorduk. İşte dikkat çeken yanıtlar...
