Savaş ve enerji krizi 5 büyüklerin kazançlarını katladı
Rusya-Ukrayna Savaşı sonucunda enerji fiyatlarındaki keskin yükseliş, dünya çapındaki 5 büyük petrol şirketinin toplamda 281 milyar dolar kâr etmesine sebep oldu. Öyle ki iki büyük şirketin toplam kârı, İngiltere'deki hane halkının elektrik faturalarını 17 ay boyunca ödeyebilecek düzeyde. Sektördeki bu finansal başarı, farklı çevrelerden farklı tartışmalarını da beraberinde getiriyor. Haberturk.com'dan İrem Kuşoğlu Görgü'nün haberi...
Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinin ardından yükselen emtia fiyatları, dünya çapındaki petrol ve gaz şirketlerini geçen yılki ufak gerilemeden önce 2022'de rekorlar kırmaya itti.
Rusya-Ukrayna Savaşı ikinci yıldönümüne yaklaşırken, Global Witness'a göre ‘süper büyükler’ olarak da adlandırılan BP, Shell, Chevron, ExxonMobil ve TotalEnergies, savaşın başladığı Şubat 2022'den bu yana 281 milyar dolar kâr elde etti.
Örneğin BP ve Shell, çatışmanın başlamasından bu yana toplam 94,2 milyar dolar kâr elde ederken Global Witness bunun, İngiltere’nin kesintisiz olarak 17 ay boyunca yani Temmuz 2025’e kadar tüm ev elektrik faturalarını karşılamaya yeteceğini tahmin ediyor.
https://public.flourish.studio/visualisation/16862650/
Öte yandan, Chevron, ExxonMobil ve TotalEnergies gibi Avrupa ve ABD merkezli enerji devleri de toplamda 187 milyar dolar kâr elde etti. Bu rakamlar da, küresel enerji talebindeki artış ve arz kısıtlamalarının bir sonucu olarak görülüyor.
Pandemi sonrası toparlanma sürecinde enerji talebinin hızla artması ve Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sonucu ortaya çıkan belirsizlikler de petrol ve doğalgaz fiyatlarının tarihi seviyelere ulaşmasına neden oldu.
BIDEN 'SAVAŞ VURGUNCULUĞU' DEMİŞTİ
Kârların artmasıyla birlikte 2022 yılında ABD Başkanı Biden da sektörü 'savaş vurgunculuğu' ile suçlamıştı.
Biden 2022'de son 6 ayda en büyük 6 petrol şirketinin toplam kârının 100 milyar dolardan fazla olduğuna vurgu yaparak "Ben bir kapitalistim. Daha önce de söylemiştim. Şirketlerin adil kâr elde etmesiyle ilgili bir sorunum yok. Ama bu durum çok başka. Petrol şirketlerinin bugün rekor kârları, yeni veya yenilikçi bir şey yaptıkları için değil; bu kazançları Ukrayna’daki savaşın beklenmedik bir sonucudur. Bu acımasız çatışmanın beklenmedik sonucu Ukrayna'yı harap ediyor ve dünya çapında 10 milyonlarca insana zarar veriyor. Böyle bir savaş zamanında ve tarihi kârların elde edildiği bir dönemde yöneticilerin ve hissedarlarının kendi dar çıkarlarının ötesinde hareket etme sorumluluğu vardır" demişti.
TEK ETKEN SAVAŞ MI?
Tabii bu devasa kârlar aynı zamanda iklim krizinin tırmanmaya devam etmesiyle de farklı bir boyuta evriliyor.
Zira 2023 kaydedilen en sıcak yıl olarak tarihe geçmişti. Ancak analize göre 5 büyük petrol şirketi rekor kârlarını yenilenebilir enerji teknolojisine yatırım yerine iklim girişimlerini kıstı ve hissedarlarına büyük ödemeler yaptı. 5 şirketin yalnızca 2023 yılında hissedarlara ödediği 111 milyar dolar, COP28'de taahhüt edilen paranın 158 katıydı.
'Süper Büyükler'in kazandıklarını yeşil enerjiye geçişe yönelik iş modellerini dönüştürmeye ve net sıfır hedeflerini desteklemeye dönüştürmesi beklense de son raporlar, petrol şirketlerinin bu fırsatı pas geçtiğini gösteriyor.
YENİLENEBİLİR ENERJİ HEDEFLERİ NE OLACAK?
Bu dönemde, Shell ve BP gibi şirketlerin yenilenebilir enerji birimlerinden personel çıkararak ve iklim hedeflerini geri çekerek yeniden yüksek kârlı petrol projelerine odaklanmaları, çevre ve iklim değişikliğiyle mücadele çabaları açısından eleştirilere neden oldu. Özellikle Shell'in 2022'nin ikinci çeyreğinden bu yana 58.9 milyar dolar kar elde etmesi ve 330 kadar pozisyonu benzer birimlerden çıkarması, bunun bir örneği olarak gösteriliyor.
Enerji sektöründe yaşanan bu gelişmeler, hükümetler ve uluslararası kuruluşlar tarafından yakından izlenmekte. Enerji güvenliği ise şüphesiz sürdürülebilir enerjiye geçiş ve iklim değişikliğiyle mücadele ile birlikte giderek daha fazla önem kazanıyor.
Önümüzdeki dönemde, enerji şirketlerinin karlılık hedefleri ile küresel sürdürülebilirlik ve iklim hedefleri arasında nasıl bir denge kurulacağı ise merak konusu...
* Haberin görselleri Associated Press'ten servis edilmiştir.
