Rus muhalif lider Navalny'nin cezaevinde ölümüne dünyadan tepkiler
Dünyadan pek çok önde gelen isim, Rus muhalif lider Alexei Navalny'nin hapisteki ölümüyle ilgili olarak peş peşe açıklama yaptı. Liderler, Navalny'in ölümüne yönelik Rusya Devlet Başkanı Putin ve hükümetini suçladı. Başkan Biden, "Navalny'nin ölümünden Putin sorumlu" dedi.
Rusya Federasyonu Federal Cezaevi Hizmetleri, yazılı yaptığı açıklamada Rus muhalif Alexei Navalny’nin bugün 'ani' bir şekilde hayatını kaybettiğini duyurdu.
Açıklamada "Hükümlü Navalny A.A.'nın Yamalo-Nenets Özerk Okrugu'ndaki Rusya Federal Cezaevi Hizmetinin 3 Nolu Ceza Kolonisindeki ani ölümüyle ilgili olarak, cezaevinin operasyonel ve tıbbi birimlerinin yöneticileri ve çalışanları arasından bir komisyon kuruldu" denildi. Navalny’nin ölüm sebebiyle ilgili bilgi verilmedi.
Navalny'in ölümü dünyadan da peş peşe tepkileri beraberinde getirdi.
UKRAYNA
Rusya'nın işgaline karşı mücadele eden ülkesi için yardım istemek amacıyla Berlin'i ziyaret eden Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, "Navalny'in Putin tarafından öldürüldüğü açık" dedi.
Zelenskiy "Putin'in kimin öldüğü umurunda değil; onun sadece koltuğunu koruması gerekiyor. Putin her şeyini kaybetmeli ve yaptıklarından sorumlu tutulmalı" diye ekledi.
ABD
ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna-Rusya Savaşı öncesinde 2019'da Alexei Navalny'nin yargılandıktan sonra hapse girmesine yönelik "Bunun sonuçlarının Rusya için yıkıcı olacağına inandığımı ona açıkça belirttim. Sizce bunun Navalny'ye zarar vermekle ilgili olmadığını söylediği ve Navalny'ye yapılan muameleyi rasyonelleştirmek istedikten sonra o hapishanede öldüğünde ne olur? Bu güvenle ilgili bir konu" demişti.
"ÖFKELENDİM"
Başkanı Biden ilk açıklamasında, "Rus muhalif Navalny'nin ölümünden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin sorumlu" dedi.
Navalny'ın öldüğü yönündeki haberlerin doğru olmadığına inanmak için bir sebepleri bulunmadığını dile getiren Biden, "Aleksey Navalny'ın ölümüyle ilgili haberlere hem şaşırmadım hem de öfkelendim. Putin, onu zehirledi, tutuklattı ve yargılattı. Onu hapishaneye gönderdi ve izole etti." ifadesini kullandı.
Moskova'nın Navalny ile ilgili farklı bir söylemde bulunacaklarına işaret eden Biden, "Onun başına gelenlerden Putin sorumludur" dedi.
Biden, Moskova'ya bugüne kadar çok sayıda yaptırım getirdiklerine ve Navalny'ın ölümü bağlamında yeni yaptırımlar olabileceğine dikkati çekti.
ABD Başkanı Yardımcısı Kamala Harris konuya yönelik ABD'nin Navalny'in ölümünü doğrulamaya çalıştığını söyleyerek "Rusya bundan sorumludur. Bununla ilgili daha sonra detaylıca açıklama yapacağız" ifadelerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in Münih Güvenlik Konferansında Yulia Navalnaya ile görüştüğünü ve eşi Rus muhalefet lideri Alexei Navalny'nin ölümüne ilişkin taziyelerini ilettiğini açıkladı.
Blinken, Navalny'nin ölümünden Rusya'nın sorumlu olduğunu yineledi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ise NPR'a "Eğer Navalny'nin ölümü doğrulanırsa bu korkunç bir trajedidir ve Rus hükümetinin rakiplerine zarar verme konusundaki uzun ve kirli geçmişi göz önüne alındığında, olup bitenler hakkında bariz soruları gündeme getirir" dedi.
ALMANYA
Navalny, sinir gazıyla zehirlendikten sonra 2020'de tedavi amacıyla kaldığı Almanya'da kalmıştı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Navalny'in kaybından büyük üzüntü duyduğunu açıklayarak, ölümünün Kremlin'in 'nasıl bir rejim olduğunu' açıkça ortaya koyduğunu söyledi.
Scholz, "Muhtemelen cesaretinin bedelini hayatıyla ödedi" diye konuştu.
AB
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Navalny'nin ölümünün "Putin'in kendi halkının muhalefetinden başka hiçbir şeyden korkmadığını" gösterdiğini söyledi. von der Leyen ayrıca bunu 'Putin ve rejiminin nasıl olduğuna dair acımasız bir hatırlatma' olarak nitelendirdi.
NATO
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Navalny'in ölümüne dair Rusya'nın cevaplaması gereken soruları olduğunu söyledi. Stoltenberg, "Rusya'nın giderek daha otoriter bir güç haline geldiğini, muhalefete karşı uzun yıllardır baskı uyguladığını gördük. Navalny'nin hapiste bir mahkum olması Rusya'nın ölüm nedeni hakkında sorulacak tüm soruları yanıtlamasını son derece önemli kılıyor" dedi.
BM
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Rusya'da tutuklu muhalif Aleksey Navalnıy'ın cezaevinde hayatını kaybettiği haberi karşısında dehşete kapıldıklarını belirtti.
Türk, yaptığı yazılı açıklamada, BM İnsan Hakları Ofisinin, diğerleriyle birlikte Navalny'a yönelik suçlamalar ve onun keyfi görünen tekraren gözaltına alınmasıyla ilgili ciddi endişelerini defalarca dile getirdiğini anımsattı.
"Navalnıy'ın cezaevinde hayatını kaybettiği haberi karşısında dehşete kapıldık." ifadesini kullanan Türk, Ağustos 2023'te Navalnıy'ın serbest bırakılması çağrısında bulunduğunu kaydetti.
Türk, Rus yetkililere, "Navalnıy'ın ölümüyle ilgili güvenilir bir soruşturma sağlama" çağrısında bulundu.
LETONYA
Letonya Devlet Başkanı Edgars Rinkēvičs, X'teki gönderisinde Navalny'nin 'Kremlin tarafından vahşice öldürüldüğünü' söyledi. Rinkēvičs "Bu bir gerçek ve Rusya'nın mevcut rejiminin gerçek doğası hakkında bilinmesi gereken bir şey" diye ekledi.
POLONYA
Polonya Başbakanı Donald Tusk, "Alexey, seni asla unutmayacağız. Ve onları asla affetmeyeceğiz" ifadelerini kullandı.
RUS MUHALİFLER
Rusya'nın sürgündeki iş adamı Mikhail Khodorkovsky, "Eğer bu doğruysa, resmi neden ne olursa olsun, erken ölümün sorumlusu, Aleksey'in zehirlenmesine ilk önce yeşil ışık yakan ve ardından onu hapse atan Vladimir Putin'dir" dedi. Çevrimiçi bir açıklamada konuşan, sürgünde muhalif bir figür haline geldi.
Rus muhalif aktivistler ve önde gelen isimler de Navalny'in ölümünden Kremlin yönetimini sorumlu tutarak tepki gösterdi.
Muhalif siyasetçi Dmitry Gudkov, sosyal medyada Navalny'in ölümünün Putin tarafından organize edildiğini söyledi ve "Doğrulanırsa Alexei'nin ölümü bir cinayettir. Alexei 'doğal' nedenlerden ölse bile, bunlar onun zehirlenmesi ve hapishanede daha fazla işkence görmesiyle tetiklendi" dedi.
Eski dünya satranç şampiyonu ve aktivisti Garry Kasparov da konuya yönelik "Putin, Navalny'yi hızla ve gizlice zehirle öldürmeye çalıştı ve başarısız oldu. Şimdi ise onu hapishanede yavaş yavaş ve herkesin gözü önünde öldürdü" ifadelerini kullandı. Yurt dışında yaşayan Kasparov, "Navalny, Putin ve mafyasının sahtekar ve hırsız olduğunu ifşa ettiği için öldürüldü" dedi.
Putin muhalifi Rus grup Pussy Riot'un önde gelen üyelerinden Pyotr Verzilov, "Navalny hapishanede öldürüldü. Mutlaka intikam alacağız ve bu rejimi yok edeceğiz" dedi.
CEZAEVİNDE KAYBOLMASI
Son olarak Aralık ayında kaybolduğu haberleri çıkan Navalny'nin Kuzey Kutup Dairesi'ne yakın Yamal Yarımadası'ndaki bir hapishanede açıklanmış, son olarak Navalny de hapishaneden verdiği mesajda yerini bizzat doğrulamıştı.
NAVALNY'İN TUTUKLANMASI
Rus muhalif Navalny, zehirlendiği iddiasıyla Almanya'nın başkenti Berlin'de tedavi gördükten sonra 17 Ocak 2021’de başkent Moskova'ya dönüşünde havalimanında tutuklanmıştı.
Rusya Federal Cezaevi Servisinin talebi üzerine 2 Şubat 2021’de Moskova Şehir Mahkemesinde Navalny aleyhinde açılan dava sonuçlanmış; Navalny’ın geçmişte yolsuzluk davası sonucunda verilen 3,5 yıl ertelenmiş hapis cezası, adli kontrol şartlarını yerine getirmediği gerekçesiyle normal hapis cezasına çevrilmişti.
Rus mahkemesi, Ağustos 2023'te cezaevinde bulunan Navalny’ı aşırılık yanlısı topluluk oluşturmaktan 19 yıl hapis cezasına çarptırmıştı.
Aleksey Navalny, geçen yıl ocak ayında Rusya'da terörle ve aşırıcılıkla bağlantılı şahısların bulunduğu listeye dahil edilmişti.
* Haberin görselleri Associated Press'ten servis edilmiştir.
