Otonom 'kıyamet' yaşanır mı?

Son yıllarda markaların milyarlarca dolar harcadığı otonom sürüş teknolojisi, bir diğer deyişle sürücüsüz araç teknolojisi tekrar gündeme geldi.

Öyle ki, Netflix'in önceki günlerde yayına giren Dünyayı Ardında Bırak (Leave the World Behind) filmindeki bir sahne, otonom araçların güvenliği konusunda soru işaretleri yarattı.

Filmde, yazılım sistemi hacklenen binlerce Tesla'nın kaza yaptığı sahne, bu teknolojinin dışarıdan müdahaleye açık olup olmadığı konusunu gündemin üst sıralarına taşıdı.

Söz konusu sahnede, filmin ana karakterleri yolculuk halindeyken, Tesla'nın otonom sürüş modundaki otomobilleri dışarıdan bir yazılım müdahalesi ile aynı noktaya çekiliyor ve Teslaların kontrolsüzce birbirlerine çarpması sonucu büyük ölçekli bir kaza meydana geliyor. Binlerce Tesla'nın karıştığı kaza sebebi ile otoyolun tamamına yakını ulaşıma kapanıyor.

İşte bu sahne izleyiciler arasında tartışılırken, Tesla CEO'su Elon Musk'ın yaptığı açıklama ise konunun daha da çok konuşulmasına yol açtı.

MUSK'TAN ŞAŞIRTAN AÇIKLAMA

Musk'ın, "Dünya tamamen Mad Max'e dönüşse ve benzin kalmasa bile Teslalar güneş panellerinden şarj olabilir" şeklindeki paylaşımı, sosyal medyada ABD'li CEO'nun filmi izlemeden yorum yaptığına yönelik bir algı yarattı.

Çünkü, filmdeki Tesla sahnesinde bataryanın şarjı konusunda herhangi bir soru işareti yok. Aksine, markanın ABD'nin bazı kentlerinde kullanıma sunduğu 'otonom' sürüş özelliğine yönelik bir bakış açısı izleyiciye sunuluyor.

Buna göre, otonom sürüş özelliğine sahip bir otomobilin, olası hacklenme ile hem araç içindekileri hem de çevredekileri ne kadar tehlikeye atabileceği gösteriliyor.

Filmdeki bu sahnede, hacklenen Teslaların otonom sürüş ile belirli bir lokasyona çekildiği, fakat sürüş destek sistemlerinin devreye girmemesi sebebiyle kazaların gerçekleşmesi de bir başka dikkat çeken nokta.

Peki ama, filmdeki bu çarpıcı sahnenin gerçeklik payı var mı, gelin birlikte bakalım.

GÜVENLİK PROTOKOLLERİ YETERSİZ KALABİLİR

Bilişim uzmanları, otonom sistemlere ait tüm yazılım ve donanım bileşenlerinin yapay siber saldırı simülasyonları ile test edilmesi gerektiğinin altını çiziyor.

Bu yapılmadığı takdirde, otonom mimarisinde yer alan binlerce dijital bileşenin mevcut güvenlik protokolleri ile siber saldırılara açık olabileceği konusuna dikkat çekiliyor.

Servis sağlayıcılarının otonom yapılara müdahalesinin sınırlı olması gerektiğinin de altı çizilirken, araç içi yapay zekanın beklenmedik bir durumda sadece sorun yaşanan kısma servis sağlayıcısının erişimine izin vermesi, sistemin tümüne servis sağlayıcıların erişiminin mümkün olması halinde kötü amaçlı yazılımlara karşı sistemin açık hale gelebileceği uyarısı yapılıyor.

KAZALAR YAŞANIYOR

KPMG'nin Otonom Araçlara Hazırlık Endeksi'ne göre, trafik kazalarının yüzde 95'i insan hatasından kaynaklanıyor. Otonom sürüşe sahip otomobillerin ise bu kazaları önemli ölçüde azaltacağı tahmin ediliyor.

Fakat, Dünya'yı Ardında Bırak filmindeki kadar olmasa bile, sürücüsüz araçların da karıştığı kazalar yaşanıyor.

Bu kazaların en dikkat çekenlerinden biri ise, Nisan 2021'de yaşanmıştı. Buna göre, Tesla'nın bir otomobili ABD'nin Teksas eyaletinde otopilot modunda seyrederken bir ağaca çarparak araç içindeki 2 yolcunun hayatının kaybetmesine neden olmuştu.

Bu kazanın ardından eleştiri yağmuruna tutulan Tesla, Şubat 2023'te ABD'deki Tam Otonom Sürüş (FSD) Beta yazılımına sahip 362 bin otomobilini, yazılım güncellemek için geri çağırdı. Bu geri çağırma kararı, Amerikan Ulusal Trafik Güvenliği Dairesi'nin (NHTSA) Tesla'nın yazılımının otomobilin hız sınırlarını aşmasına veya kavşaklardan yasa dışı veya öngörülemeyen bir şekilde geçmesine izin vererek kaza riskini artırabileceğine yönelik açıklamasının ardından geldi.

Bundan 1 hafta önce ise, Tesla bu sefer otopilot sistemindeki kontrol sorununu gidermek üzere 2 milyondan fazla aracını geri çağırdı. NHTSA'dan yapılan açıklamada, Tesla'nın otopilotu devreye girdiğinde sürücünün aracın çalışmasıyla ilgili sorumluluğu sürdürmediği ve müdahale etmeye hazır olmadığı veya iptal edilip edilmediğini anlayamadığı durumlarda çarpışma riskinin artabileceği belirtildi.

Otonom sürüş teknolojisinde yaşanan aksaklıklara bir diğer güncel örnek de, robot taksi şirketi Cruise'ın sisteminin çökmesi oldu.

ABD'de bir konser çıkışı çok sayıda kullanıcının aynı anda Cruise'in otonom taksilerini çağırması sonucu, şirketin ağı aşırı yüklenme sonucu çökmüş ve 10 robot taksi yolda işlevsiz biçimde durmuştu.

Öte yandan, dünyada 600 adet ile en çok otonom araca ev sahipliği yapan kent olan San Francisco'da da, 2023'ün başından bu yana otonom araçların karıştığı 55 kaza kaydedildi.

EN HAZIR ÜLKE SİNGAPUR

Son olarak, Netflix'in filminde gündeme gelen otonom araçlara en az hazır ülkelere de bakmakta fayda var. KPMG'nin hazırladığı Otonom Araçlara Hazırlık Endeksi'ne göre, Singapur, Hollanda, Norveç, ABD ve Finlandiya dünyada sürücüsüz otomobillere en hazır ilk 5 ülke oldu.

Bu sıralama, tüketici kabul, otonom araçların test edilmesi, geliştirilmesi ve teşvik edilmesi için etkili politikalar gibi farklı parametreler doğrultusunda hazırlanıyor.

Yollardaki otonom otomobil sayısının artması ile, önümüzdeki dönemde bu konunun daha çok gündeme gelmesi olası.