Ödenmeyen üç aylık ücret Garanti Fonu’ndan 

Günümüz şartlarında böyle bir durumu kaldırabilecek durumda değilim. Büyük bir mağduriyet yaşayacağız. Firma batarsa biz işçilerin alacakları ne olacak? Önce diğer alacaklılara mı yoksa işçilere mi ödeme yapılır? (Ö. K.)

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

İş Kanunu’na göre, ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, çalışmaktan kaçınabilir. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.

Ücret ödemesi mücbir neden olduğu için gecikmişse işçi çalışmaktan kaçınamaz. Ancak, ücret kavramını geniş almak gerekir. İşçinin sosyal yardımları, fazla çalışma ücreti gibi diğer alacakların da en geç 20 gün içinde ödenmesi gerekir. Ödenmemesi halinde işçi haklı fesih yaptığında kıdem tazminatını alma hakkı doğar.

İcra İflas Kanunu’na göre, şirketin iflası halinde birinci öncelik “rehinli” alacaklılarındır. Alacağı karşılığında şirketin malları üzerine ipotek koymuş olan alacaklılar herkesin önüne geçer. Diğer alacaklılar arasında ise ilk sırayı ücretle işçiler alır. İşçilerin iflasın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflas nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları bu grupta yer alır.

Görüldüğü gibi iş şirketin iflasına vardığında, işçiler ancak başta bankalar olmak üzere şirketin malları üzerine ipotek koymuş alacaklılar paralarını tahsil ettikten sonra bir şey kalırsa o paradan alacaklarını tahsil etme bakımından öncelikli olurlar.

Her ay İşsizlik Fonu’na işçi ve işveren adına yapılan prim ödemelerinin bir kısmı Ücret Garanti Fonu’na gitmektedir. İflas durumunda çalışanların en büyük güvencesi Ücret Garanti Fonu’dur ancak oradan sağlanan destek de sınırlıdır.

İşverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleriyle işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde işçilerin üç aylık ödenmeyen ücret alacakları Ücret Garanti Fonu’ndan ödenir. İşçilerin bu haktan yararlanmak için başvuruyu bizzat yapmaları gerekir. Başvuru esnasında işverenin ödeme güçlüğüne düşmesine ilişkin belgeler, işçi alacak belgesi ve ödemeye esas diğer belgeler talep edilir.

İŞÇİ EMEKLİLİĞE ZORLANABİLİR Mİ?

Global bir şirkette 20 yıldır çalışıyorum. İşveren, biraz da sendika temsilcisinin isteği üzerine EYT kapsamında emekliliği hak edenlerden dilekçe alıp emekliliğe sevk ediyor. Sendika temsilcisine yakın olan kişiler emekli olduktan sonra da çalışmaya devam ediyor. Yaşım 43 olduğu için emekli olmak istemiyorum. Bu şekilde işten çıkartıldığımda işe dönüş davası açabilir miyim? Davayı açtıktan sonra emeklilik dilekçesini vermem sakınca doğurur mu? İşten çıktıktan sonra davanın ne kadar süreceğini bilmiyorum. Evimi geçindirmek zorundayım. (İsmi saklı)

İşyerinde emekliliği hak eden kişilerin çalıştırılmayacağına dair yazılı bir kural yoksa işçi emekliliğe zorlanamaz. Emekli olmak istemiyorsanız öncelikle emekliliğe sevk dilekçesini vermekten kaçınmalısınız. Dilekçeyi verdikten sonra işe iade davası açsanız da sonuç almanız zorlaşır.

Önce işe iade davası açıp sonra emeklilik dilekçesi vermek söz konusu olamaz. Çünkü işe iade davası açmak için işten çıkartılmanız gerekir.

Emeklilik dilekçesini önceden verdiyseniz ve işleme konulmasını istemiyorsanız noter aracılığıyla dilekçenin işleme konulmamasını talep edebilirsiniz.

Her şeye rağmen emekliye ayrıldıktan sonra sizinle çalışmaya devam etmezlerse, iradeniz dışında emekliliğe zorlandığınıza dair belgeleriniz varsa 30 gün içinde arabulucuya başvurup ardından işe iade davası açabilirsiniz. İşveren emekli olanların bir kısmıyla çalışıp sizle çalışmazsa ayrımcılık tazminatı da talep edebilirsiniz.

KAMU İŞÇİLERİNE İLAVE TEDİYE NASIL ÖDENİR?

Kamuda çalışan işçiler için bir belirsizlik mevcut sanırım. Benim bildiğim 26 gün üzerinden tediye ödemesi yapılıyor. Tediye ödemelerinin 52 gün olarak ödendiğini söyleyenler de var. Bazı kurumlarda ise 26 gün tediye 30 gün ikramiye üzerinden yapılıyor. Bunlardan hangisi doğrudur? (İsmail H.)

6772 Sayılı Kanuna göre, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan işçilere birer aylık brüt ücretleri tutarında ilave tediye (ödeme) yapılır. Yer altı maden işlerinde çalışanlar için iki aylık brüt ücret tutarında tediye (ödeme) söz konusudur. Ayrıca, yine kanunun verdiği yetkiye dayanarak her yıl için bir aylık brüt ücreti aşmamak üzere aynı oranda bir ilave tediye daha yapılıyor.

Çalışma günü ayda 26 olduğu için 26 günlük ücretler üzerinden tediye yapılır. Toplam tediye 52 günlük brüt ücret tutarındadır. Bazı kurumlarda 52 günlük süreyi 60 güne tamamlayacak şekilde çeşitli adlar altında ek ödeme yapılabilmektedir.

Yine aynı kanun uyarınca kamu işçilerine yapılan ilave tediyelerden ayrı olarak, her biri 30 günlük brüt ücreti aşmamak şartıyla toplu iş sözleşmeleri ile en çok iki ikramiye daha verilebilir.

ÖZEL OKUL ÖĞRETMENİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

Özel bir eğitim kurumunda 7 yıldır çalışmaktayım. Sözleşmem her yıl 2 Temmuz'da yapılıyor ancak zamlı maaşımı 1 Eylül'de alıyorum. Bu sene okulun verdiği zam düşük olursa kabul etmeyeceğim. Sözleşmeyi imzalamamam durumunda kıdem tazminatı alabilmek için nasıl bir yol izlemeliyim? (Y.Ç.)

Özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenler birer yıllık sözleşme ile istihdam ediliyor. En az bir yıl çalışmış öğretmen kıdem tazminatına hak kazanıyor.

Ancak, kıdem tazminatına hak kazanmak her durumda alınabileceği anlamına gelmiyor. Yargıtay, özel okul öğretmenlerine kıdem tazminatı ödenebilmesi için sözleşmeyi yenilememe iradesinin kime ait olduğuna bakıyor. Sözleşmeyi işveren yenilememiş ve yenilememe kararı haklı bir nedene dayanmıyorsa öğretmene kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Sözleşmeyi öğretmen yenilemiyorsa kıdem tazminatı ödenmez. Özel okul öğretmenleri emeklilik nedeniyle veya yaş dışındaki emeklilik koşullarını tamamlamak suretiyle çalışmayı bıraktıklarında kıdem tazminatı alabilirler.

Özetle, ücretlerin gecikmeli veya eksik ödenmesi gibi haklı bir sebep yoksa, önerilen ücret zammını kabul etmediğiniz gerekçesiyle sözleşmeyi yenilemekten kaçınırsanız kıdem tazminatı alamazsınız. Ücretlerde gecikme olması, eksik yatırılması durumunda ise haklı fesih yaparak kıdem tazminatı talep edebilirsiniz.