Kuşak ve Yol Girişimi küresel refahı artırmayı hedefliyor

Tarihi İpek Yolu yüzyıllarca dünyada ticaretin kalbinin attığı bir güzergah oldu. Bu yolu kullananlar ticaret vasıtasıyla ülkeler arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirmekle kalmadı, teknolojinin küreselleşmesini ve kültürlerin birbirini tanımasını sağladı. Coğrafi keşiflerin ardından önemini yitiren bu yol şimdi Çin'in liderliğinde yeniden hayat buluyor. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in 2013 yılında başlattığı 'Kuşak ve Yol Girişimi' dünyada batıda korumacı politikaların arttığı bir dönemde ülkeleri birbirlerine yakınlaştırmayı hedefliyor.Bugüne kadar 150'yi aşkın ülkenin farklı seviyelerde işbirliğine gittiği bu projeyle özellikle Afrika, Asya, Avrupa ve Ortadoğu ülkeleri arasındaki kültürel ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilip yoksulluğun azaltılması hedefleniyor. Bu kapsamda kara ve demiryollarının yanında havalimanları, yük limanları gibi dev altyapı projeleri ilgili ülkelerde hayata geçiriliyor. Çin, Kuşak ve Yol kapsamında gerçekleştirilen projelere finansal ve teknik destek veriyor.

YOKSULLUĞU AZALTACAK

Dünya Bankası tarafından yayımlanan bir araştırmaya göre, Kuşak ve Yol Girişimi, orta vadede ilgili ülkelerde 7 milyon 600 bin kişinin aşırı yoksulluktan, 32 milyon kişinin de orta dereceli yoksulluktan kurtulmasını sağlayacak. Proje sayesinde ayrıca, katılımcı ülkelerin ticaret hacmi yüzde 2.8 ila 9.7 arasında artacak. Küresel ticarette ise yüzde 1.7 ila 6.2 arasında bir artış olacak.

İKİ AYAĞI BULUNUYOR

Kuşak ve Yol Girişimi iki aşamadan oluşuyor ve adındaki 'kuşak' ve 'yol' bu iki kısmı temsil ediyor. Projenin 'yol' kısmı deniz yoluyla ticaretin artırılmasını hedefliyor. Çin bu kapsamda Afrika, Ortadoğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde önemli liman yatırımlarına destek verdi. Pakistan, Malezya, Maldivler gibi ülkelerde limanların işletmelerini belli bir süreliğine üstlendi.

Projenin 'kuşak' kısmı ise demir ve karayolu yatırımlarıyla ilgili ülkelerin karşılıklı işbirlikleriyle refahlarını artırmalarını amaçlıyor. Projenin bu kısmına 'İpek Yolu Ekonomik Kuşağı' ismi veriliyor.Tabii projein iki ayağı olduğu belirtildiğinde bu bölümleri birbirinden bağımsız değerlendirmek aslında pek mümkün değil. Örneğin Maldivler'de önemli bir liman yatırımı gerçekleştirilirken ülkenin karayollarına da bugüne kadar yapılmamış yatırımlar yapıldı. Maldivler Kuşak ve Yol kapsamında tarihindeki ilk deniz üstü köprüye kavuştu.

100 MİLYAR DOLARI GEÇTİ

Çin hükümetinin Kuşak ve Yol Girişimi açıklamasından bu yana yatırımlar hızla devam ediyor. Çin Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre Pekin hükümetinin Kuşak Yol’u açıkladığı 2013 yılından bu yana projeyi kabul eden ülkelere yaptığı yatırımlar 100 milyar doları geçti. 2013 ile 2018 yılları arasını kapsayan verilere göre Kuşak Yol’u onaylayan ülkelerden Çin’e gelen direkt yatırım oranı da 48 milyar dolara ulaştı.Pekin yönetimi ile Kuşak ve Yol ülkeleri arasındaki toplam ticaret hacmi ise 2013-2018 arasında 6 trilyon doları buldu. Çin’in Kuşak Yol’u taşıdığı ülkelerde kurduğu çoklu ekonomik ve ticari işbirliği alanlarındaki iş kapasitesi de 300 bini buldu.

Türkiye, on yıllardır okul kitaplarında bulunan İpek Yolu’nu coğrafi konum avantajı ile harekete geçirmek istiyor. Muharrem Sarıkaya

TÜRKİYE KALBİNDE YER ALIYOR

Türkiye belki de dünya tarihinin en iddialı altyapı yatırımlarını barındıran Kuşak ve Yol Girişimine 2015 yılında dahil oldu. Coğrafi konumu sebebiyle tarihi İpek Yolu için hayati öneme sahip olan Türkiye, Orta Koridor Girişimi ile Kuşak ve Yol projesinin de merkezinde bulunuyor.Geçtiğimiz yıllarda açılan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu, Yavuz Sultan Selim ve Osman Gazi köprüleri, Marmaray ve Avrasya tünelleri, 1915 Çanakkale Köprüsü, Türkiye içinde yapılan bölünmüş yollar, otobanlar, hızlı tren hatları, lojistik üsleri ve iletişim altyapıları da Orta Koridor Projesi kapsamında gerçekleşen alt yapı yatırımları.

MARMARAY'I KULLANARAK AVRUPA'YA GEÇTİ

Çin’in Türkiye’ye yaptığı yatırımlar incelendiğinde en çok göze çarpan Türkiye’nin geliştirdiği Orta Koridor kapsamındaki “Demir İpek Yolu” olarak da bilinen Bakü-Tiflis-Kars demir yolu hattı oldu. Pekin’den kalkan trenlerin Türkiye’den geçerek Londra’ya ulaşmasına olanak sağlayan hat Türkiye’nin hayata geçirdiği Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Marmaray projeleriyle kesintisiz bir şekilde zamandan tasarruf ederek ulaşım sağlayacak şekilde projelendirildi. Bu kapsamda China Railway’e ait ilk yük treni 5 Kasım’da Ankara’ya ulaştı, daha sonra da Marmaray’dan geçen ilk yük treni olarak Avrupa’ya geçiş yaptı. Bu güzergâh Çin ile İngiltere arasındaki bir aylık yolculuğu 12 güne indirdi.

YATIRIMLAR 15 MİLYAR DOLARA YAKLAŞTI

Kuşak ve Yol projesinin yanında iki ülke hükümetlerinin çabaları sonucu Türkiye-Çin arasındaki ekonomik işbirliği de her geçen gün artmaya devam ediyor. Çin Komünist Partisi’nin 2013 yılında aldığı kararın ardından Ankara-Pekin ekonomik ilişkilerinin hem bölgesel hem de küresel olarak gelişme göstermeye başladı. Türkiye’nin, 2005-2018 arasında 1.94 trilyon dolar yurtdışı yatırım gerçekleştiren Çin için önemi giderek artıyor. Bu dönem içinde Çinli şirketlerin Türkiye’deki yatırımı 15 milyar dolara yakın bir seviyeye ulaştı. Özellikle Çin’in Kuşak ve Yol Projesi kapsamında başlattığı yatırımlar Türkiye’nin de yatırım radarına girmesini sağladı.

TURİST SAYISI 500 BİNİ BULACAK

2018 yılında Çin’den Türkiye'ye gelen turist sayısı yıllık yüzde 60 artışla 390.000'e ulaştı.Türkiye’ye gelen Çinli turist sayısı da her geçen yıl artıyor. Bu yılın ilk 9 ayında ise geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 11.6 artış ile 383 bin Çinli turistin geldiği Türkiye’ye uçuşlara başlayan Çinli yeni havayolu şirketlerinin de etkisiyle bu yıl 500 bin turisti geçeceği ön görülüyor.

TİCARET HACMİ 2000'DEN SONRA UÇUŞA GEÇTİ

Çin-Türkiye arasındaki dış ticaret hacmi 2000 yılında ilk kez 1 milyar dolara ulaşırken bu rakam geçtiğimiz yıl 23.6 milyar dolar oldu. Böylece Çin Türkiye'nin en büyük 3. ticaret ortağı konumuna geldi. Bunun yanında 2018 sonu itibarıyla Türkiye'de faaliyet gösteren Çinli şirket sayısı 1000'i aştı.

'ÇİN BARIŞÇIL KALKINMAYI DESTEKLİYOR'

Çin, Kuşak ve Yol Girişimi'nin önemli bir ayağını oluşturan Ortadoğu'da kalıcı barışın sağlanması için de son dönemlerde çabalarını artırmış durumda. 27-28 Kasım tarihleri arasında Çin’in başkenti Pekin’de bu kapsamda 'Ortadoğu Güvenlik Forumu' düzenlendi. Aralarında Türkiye’nin de olduğu 30 ülkeden yüzlerce siyasetçi ve uzmanın katıldığı forumda Ortadoğu coğrafyasının huzur ve istikrarla birlikte ekonomik gelişimi de ele alındı.

Çin Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü tarafından düzenlenen Çin’in önerisiyle kurulan Ortadoğu Güvenlik Forumu'yla ilgili bir açıklama yapan enstitünün yardımcısı Gong Ting, güvenlik sorununun temel çıkış yolunun kalkınma arayışı olduğunu söyledi. “İstikrar ve kalkınma arayışları bölgenin genel eğilimi ve halkların ortak arzusudur” diyen Gong Ting, Çin’in barışçıl kalkınmayı ve ortak kazanca dayalı uluslararası ilişkilerin kurulmasını desteklediğini söyledi. Gong Ting, “Müzakere, ortak inşa ve paylaşım ilkelerine dayanan Kuşak ve Yol (BRI) inisiyatifinin ortaya koyulmasının ardından, Çin ve Ortadoğu, bölgesel kalkınma vizyonu ve eylemleri konusunda daha fazla fikir birliği sağladı. BRI girişiminin güçlendirilmesi ve Ortadoğu'nun stratejik entegrasyonu, bölgenin uzun vadeli kalkınmasının temelini daha da sağlamlaştırmaya ve halklar arasında birebir bağları teşvik etmeye yardımcı olacaktır” ifadelerini kullandı.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ise forum sonrası yaptığı açıklamada Ortadoğu'dadoğru çözüme ulaşılması için tarafların adalet ve eşitlik ilkelerini koruması gerektiğini belirtti. Birleşmiş Milletler'in çözümde önemli bir rol oynayacağını vurguladı.