Kimlere dul aylığı bağlanmaz?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, yılda 120-130 bin dolayında çift boşanıyor. Boşanma davaları devam ederken eşlerden birinin ölümü durumunda, hayatta kalan eş dul aylığı bağlanması talebinde bulunabiliyor. Peki, boşanma davası devam ederken ölen eşten dul aylığı bağlanabilir mi? Mirasçılar boşanma davasını devam ettirirse, mahkeme kararı dul aylığını etkiler mi? Eşine şiddet uygulayan kişiler dul aylığı alabilir mi? Kimlere dul aylığı bağlanmaz? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, dul aylığı konusunda merak edilen soruları yazdı.
İstatistiklere göre, Türkiye’de yılda ortalama 550-600 bin çift evleniyor. Buna karşılık, her yıl 120-130 bin dolayında çift de boşanıyor. Bazen, boşanma davası devam ederken çiftlerden biri yaşamını yitirebiliyor. İşte bu noktada önemli bir soru ortaya çıkıyor. Boşanma davası devam ederken ölen eşten dul aylığı bağlanır mı?
Kanuna göre, çalışırken veya emekli aylığı almakta iken ölenlerin eş, çocuk, anne ve babasına ölüm aylığı bağlanıyor. Ölen sigortalının dul kalan eşine ölüm aylığı bağlanabilmesi için Türk Medeni Kanunu’na uygun olarak evlilik birliğinin bulunması gerekiyor. Evlilik bağının sona ermesi ise boşanma kararının kesinleşmesi ile hüküm ifade ediyor.
MAHKEME KARARI BELİRLEYİCİ
Boşanma davası devam ederken ölen sigortalının eşinin hak sahipliği, duruma göre değişebiliyor. Medeni Kanun uyarınca, ölen sigortalının mirasçıları boşanma davasına devam edebiliyor. Mirasçılar tarafından boşanma davasına devam edilmemişse, evlilik boşanma ile değil ölüm ile sonuçlandığından sağ kalan eşe dul aylığı bağlanıyor.
Ölen sigortalının mirasçılarından birinin davaya devam etmesi ve mahkeme kararıyla hayattaki eşin kusurlu olduğunun tespit edilmesi halinde aylık bağlanmıyor. Mahkeme, boşanma kararı verirken hayatta kalan eşi kusurlu bulmazsa, dul aylığı ödeniyor.
DAVA SÜRESİNCE AYLIK ÖDENİR Mİ?
Kanuna göre, hayattaki eşin hak sahipliği sıfatı, boşanma davası kesinleşinceye kadar devam ediyor. Bu nedenle, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), sigortalının ölüm tarihinden boşanma kararının kesinleşme tarihine kadar geçen süre için hayatta kalan eşe dul aylığı bağlıyor. Boşanmaya ilişkin mahkeme kararının kesinleşme tarihini takip eden aydan itibaren ise dul aylığı kesiliyor.
EŞLER EŞİT KUSURLU İSE NE OLUR?
Mirasçıların birinin devam ettirdiği boşanma davasında eşlerin eşit derecede kusurlu olması halinde de hayatta kalan eşe dul aylığı bağlanmıyor, bağlanmış aylık kesiliyor.
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 2015/21224 Esas ve 2016/12407 sayılı kararında, boşanma davasının görüldüğü mahkemenin tarafların eşit kusurlu olduğu hükmüne varmış olması nedeniyle, boşanma kararının verildiği tarih itibarıyla hayatta kalan eşin hak sahipliği sıfatının sona erdiğine hükmetti.
EŞİNE ŞİDDET UYGULAYANA DUL AYLIĞI BAĞLANIR MI?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, kendisinden aylık bağlanacak veya bağlanmış sigortalıyı kasten öldürdüğü, öldürmeye teşebbüs ettiği veya sürekli iş göremez hale getirdiği tespit edilen kişilere ölüm aylığı bağlanmıyor. Bu hüküm sadece eşini öldüren veya şiddet uygulayanlar için değil, anne ya da babasını katleden, ya da şiddet uygulayan çocukları için de geçerli.
Kanuna göre, kendisinden aylık bağlanacak sigortalıya karşı ağır bir suç işlediği veya bunlara karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi nedeniyle ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçılıktan çıkartılanlar da ölüm aylığından yararlanamıyor.
Burada önemli olan husus, kendisinden aylık bağlanacak kişiyi kasten öldürdüğü, öldürmeye teşebbüs ettiği veya sürekli iş göremez hale getirdiği hususunda kesinleşmiş bir yargı kararı bulunması.
ANLAŞMALI BOŞANANA YETİM AYLIĞI YOK
Bekâr kız çocuklarına anne babasından dolayı yetim aylığı bağlanıyor. Bu aylıktan yararlanmak için kocasıyla anlaşmalı boşandığı saptananların aylıkları kesildiği gibi, daha önce aldıkları paralar da faiziyle isteniyor. Bu durumda on yıllık zaman aşımı uygulanıyor. Anne babasından yetim aylığı almak için kocasından anlaşmalı boşandığı tespit edilen kişiler, on yıla kadar aldıkları aylıkları faiziyle birlikte iade etmek zorunda kalıyor.
