İyot nedir, nerelerde kullanılır? İyot kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri
Yaşamın bir parçası olan elementler arasında önemli bir yer tutan iyot, nükleer uygulamalardan fotoğrafçılığa kadar geniş bir alanda rol oynamaktadır. Öyle ki birçok hastalık iyot eksikliğine bağlanmaktadır. İyot nedir, nerelerde kullanılır? İyot kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri nedir? İşte, detaylar.
Yunancada "mor" anlamına gelen “ioeides” kelimesinden türetilen iyot, 1811 yılında Bernard Courtois tarafından keşfedilmiştir. Geçmişte deniz yosunlarından elde edilen iyot, günümüzde iyot içeren minerallerden elde edilmektedir. İyot nedir? Nerelerde kullanılır? İyot simgesi, sembolü ve periyodik tablodaki yeri nedir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.
İyot Nedir?
Siyah, parlak ve kristal bir yapıya sahip olan bu katı madde ısıtıldığında mor renkli bir buhara dönüşmektedir. Pek çok elementle bileşik oluşturabilir ancak halojenlerden daha az reaktiftir. İyot suda çok az çözünmektedir ancak karbon tetraklorür, kloroform ve karbon disülfürde kolayca çözünür. Doğada elemental halde bulunmamaktadır; bağımsız mineraller oluşturacak kadar yoğunlaşmaz. Doğada en çok deniz suyunda çözünmüş iyodür olarak bulmaktadır. İyodun -1 yüklü hali “iyodür” olarak adlandırılmaktadır. Toprak, mineraller ve deniz ürünlerinde iyot içeriği yer almaktadır. Deniz yosunu en verimli iyot kaynağı olarak karşımıza çıkmaktadır. Deniz suyundaki iyot bazı yöntemlerle saflaştırılabilmektedir. Doğada tek kararlı izotoptan oluşur. Bu izotop I-127’dir. Bunun haricinde 37 izotopu daha bulunmaktadır.
İyot Nerelerde Kullanılır?
Elementin başlıca kullanım alanları tıp, fotoğrafçılık ve boya sektörüdür. Günümüzde pek çok aşanda kullanılan iyot, ticari olarak deniz yosunu küllerinden elde edilmektedir. Bazı kimyasal işlemlerde iyi bir katalizör görevi görmektedir. İyot ve ksenon gazı, rasyometrik tarihleme işlemlerinde kullanılır. Suni olarak üretilen I-131 izotopu tıp alanından oldukça kullanışlı bir ürün olarak karşımıza çıkmaktadır. Tiroit kanseri ve beyin tümörlerinin yerini bulmak için bu izotop kullanılır.
Canlıların da eser miktarda iyot ihtiyacı vardır; deniz ürünleri bu noktada önemli bir iyot kaynağıdır. Eksikliği tiroit bezlerini olumsuz etkilediğinden dolayı çok az miktarda sofra tuzlarına eklenmektedir.
İyot Simgesi
İyot simgesi “I” harfiyle ifade edilmektedir. İyot eksikliği vücutta bir takım sıkıntılar doğurabilir. Pek çok hastalığın temelinde iyot eksikliği yatmaktadır. Zekâ geriliğinin başlıca nedeni elementin eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Çocukların büyümesi ve gelişimi için iyot gereklidir. Kuru cilt, kronik yorgunluk, kabızlık, depresyon, guatr ve büyüme bozukluklarının nedeni olarak iyot eksikliği gösterilmektedir.
İyot Sembolü
İyot periyodik tabloda "I" sembolüyle temsil edilmektedir. En bol bulunan elementler arasında 61. sırada bulunan element, vücudumuzdaki işleyişin yolunda gitmesi gerekli bir elementtir.
İyot Periyodik Tablodaki Yeri
Periyodik tablonun 5. periyodunun 17. grubunda yer alan elementin atom numarası 53'tür. İyot, birçok elemente sahip bileşikler oluşturabilir. En yaygın bileşiklerinden bazıları sodyum ve potasyumdan oluşmaktadır. Saf iyot kullanımı ise tehlikeli olabilmektedir; cildin yanmasına ve gözlerin zarar görmesine sebebiyet verebilir.
İyot Kullanım Alanları
İyot Özellikleri
