İşçi sağlık sebebiyle ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir mi?

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

İş Kanunu, sağlık sebeplerinden dolayı işçi ve işverene iş akdini derhal feshetme hakkı tanıyor. Sağlık gerekçesiyle işten ayrılan işçiye kıdem tazminatının ödenmesi gerekir. Ancak, Yargıtay’ın bu konuda daha önce verilmiş kararlarla ortaya koyduğu kriterler bulunuyor. (Yargıtay 22. H. D. 11 Şubat 2020 tarihli 2016/29903, 2020/2152 Sayılı karar)

Buna göre, işçinin sağlık sebebiyle iş akdini feshedebilmesi için ya işin işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olması, ya da işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçinin bulaşıcı hastalığa veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması gerekir.İşçi, kendisinden kaynaklı sağlık sebepleriyle sözleşmeyi feshettiğini ispatlamak zorundadır.

İşyerinin özellikleri, işçinin çalışma koşulları, yaptığı işi, yaşı ve hizmet süresi bir bütün halinde dikkate alınarak işçinin çalışmasına engel olabilecek bir rahatsızlığının bulunup bulunmadığının tespiti için tam teşekküllü bir devlet hastanesi, adli tıp veya üniversite hastanelerinden heyet raporu alınması gerekir.

Yargıtay'a göre, hastalık olgusu işçiye tek başına haklı fesih imkanı tanımaz. Haklı feshe ilişkin koşulların oluşup oluşmadığının tespiti bakımından uzman bir bilirkişiden rapor alınarak, yapılan işin işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olup olmadığı belirlenmelidir.

Özetlemek gerekirse, tek başına dahiliye uzmanından alınacak raporla iş akdini feshetmeniz halinde işveren kıdem tazminatı ödemek zorunda değil. Öncelikle heyet raporu almanız gerekir. Bu da yetmiyor, sağlık durumunuza uygun verilebilecek başka işler olup olmadığının da uzman kişilerce tespit edilmesi gerekir.

ASGARİ ÜCRETTEN İSTEĞE BAĞLI SİGORTA YAPTIRMAK EMEKLİ AYLIĞINI DÜŞÜRÜR MÜ?

2001 sigorta girişliyim, 5800 günlük SSK çalışmam var ve primlerim ağırlıklı olarak tavandan ödendi. Bir süredir çalışmıyorum. Normalde 7000 gün ve 60 yaş ile emekli olmam gerekiyor ama kısmi emekliliği hak etmiş durumdayım. Sorum şu: Kalan 1200 günü asgari ücretten isteğe bağlı ödeyip 7000’e tamamlamak mı daha avantajlı yoksa tavandan ödenmiş kısmi emeklilikle emekli olmak mı? (Tolga Ç.)

Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayan erkekler normalde 60 yaş ve en az 7000 prim günü ile emekli olabilirler. Prim günü 7000’den az olanlar ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günüyle kısmi emeklilik hakkından yararlanırlar.

Emekli aylıkları 8 Eylül 1999 ve 2008 yılında çıkartılan kanunlarda yapılan değişikliklerle düşürüldü. 2000 öncesi çalışmaya başlayanların emekli aylıkları hesaplanırken, 2000 öncesi, 2000 – 2008 arası ve 2008 sonrası hizmetleri için ayrı ayrı hesaplama yapılıyor. Siz 1999 sonrası çalışmaya başladığınız için aylığınız 2008 öncesi ve sonrası ayrı ayrı hesaplanacak.

Bağlanacak emekli aylığının prime esas kazanca oranını ifade eden aylık bağlama oranı (ABO) 1999 ve 2008 yılında düşürüldü. 2000 sonrasındaki aylıklar bağlanırken, prime esas kazançlar ile aylık bağlama oranı çarpılıyor. Çalışmaya devam edilen her 360 güne karşılık aylık bağlama oranı 2 puan artıyor. 5800 günü 7000’e tamamladığınızda ABO 6 puan artar. Ancak bu tek başına emekli aylığınızı artırmaz.

Primlerinizin ağırlıklı olarak tavandan ödendiğini belirtiyorsunuz. Kalan 1200 günün primini asgari ücret üzerinden isteğe bağlı sigorta ile öderseniz ortalama kazancınız düşer. Ne kadar düşeceği, önceki dönem ortalama kazancınıza göre değişir. Bunun sonucunda en iyi ihtimalle yatıracağınız prime karşılık emekli aylığınız artmaz. Kötü ihtimal ise aylığınızda düşüşe yol açma riskidir.

60 yaşını dolduruncaya kadar sigortalı bir işte çalışma fırsatınız olursa çalışabilirsiniz ama şu an kısmi emekliliğe hak kazandığınıza göre üç yılı aşkın süre isteğe bağlı sigorta primi ödemenize gerek yok.

BAĞ-KUR PRİMİ DÜŞÜRÜLÜRSE EYT’LİLERİ DE KAPSAYACAK MI?

1998 yılında 3 aylık SSK girişim var. 2003-2023 arası 7200 gün BAĞ-KUR ödedim. Son altı aydır tekrar SSK ödüyorum. 7200 güne düşürülmesi beklenen BAĞ-KUR prim gün sayısı 1999 öncesi sigortalı olanları da kapsayacak mıdır? Prim günü düşerse bundan yararlanarak EYT kapsamında emekli olabilir miyim? (İbrahim A.)

Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayan BAĞ-KUR’lu erkekler 9000, kadınlar 7200 prim günüyle, bu tarihten sonra çalışmaya başlayan BAĞ-KUR’lu kadın ve erkekler ise 9000 prim günüyle emekli olabiliyorlar. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan mayıs ayında yaptığı açıklamada, küçük esnaf için prim ödeme gün sayısını 7200’e indireceklerini, bundan 1 milyon dolayında küçük esnafın yararlanacağını söyledi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da muhtelif zamanlarda yaptığı açıklamalarda Cumhurbaşkanı’nın talimatını yerine getireceklerini ifade etti.

Bu konuda bir yasal düzenleme yapılması gerekiyor. Yasanın ne zaman çıkartılacağı henüz belli değil. Ancak, küçük esnaf için prim gününün 7200’e indirilmesi konusunda 8 Eylül 1999 öncesi ve sonrası arasında bir ayrım yapılması söz konusu olamaz. Bu durumda sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayan ve çıkartılacak kanundaki küçük esnaf tanımına giren BAĞ-KUR’lu erkekler 7200 günü tamamlamak suretiyle emekliliğe hak kazanırlar. Tamamlamış olanlar da yasa çıktıktan sonra emekli olurlar. Ancak, tekrar altını çizelim ki, yasanın ne zaman çıkartılacağı konusunda henüz bir netlik bulunmuyor.