Dede Korkut Hikayeleri özeti: Dede Korkut Hikayeleri özellikleri nelerdir, kaç hikayeden oluşuyor?
Türk hikaye anlatıcılığı geleneğinin en önemli eserlerinden bir tanesi olan Dede Korkut Hikayeleri; tarihteki Türk milletinin yaşam pratikleri, alışkanlıkları ve gelenekleri hakkında önemli bilgiler sunan tarihi bir eser olarak karşımızda durmaktadır. Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Bir taraftan destan öte taraftan da halk hikayeleri özelliklerini bünyesinde barındıran ve kahramanlık aşk ve savaşların işlendiği bir eser olan Dede Korkut Hikayeleri kaç hikayeden oluşur? Dede Korkut Hikayeleri ne zaman yazıya geçirildi? Dede Korkut Hikayeleri hakkında bilgi bulabileceğiniz bu içeriğimizi siz kıymetli okuyucularımız için hazırladık. İşte, Dede Korkut Hikayeleri konusu hakkındaki tüm detaylar…
Dede Korkut Hikayeleri Nedir?
Türk hayat tarzı ve yaşayışına ışık tutan bir eser olma özelliği taşıyan Dede Korkut Hikayeleri; Oğuz Türklerinin inanış, gelenek ve yiğitliklerini anlatan tarihi bir eserdir. Türk hikâyeciliği geleneğinin en önemli eserlerinden bir tanesi olan bu eserde yer alan hikâyelerde, Türk milletinin hem İslam öncesi hem de İslamiyet’in kabulünden sonraki kültür ve gelenekleri bir arada verilmiştir.
Peki, Dede Korkut Hikayeleri Kaç Hikayeden Oluşur? Destansı özellikler de taşıyan Dede Korkut Hikayeleri; 12 hikaye ve bir önsözden meydana gelmektedir. Birbirinden bağımsız olarak görünen bu hikayelerde olağanüstü olaylar ile gerçek olaylar içi içe geçmiş bir görüntüdedir.
Dede Korkut Hikâyeleri Kime Ait
Türk halkının ortak bir mirası olarak kabul edilen Dede Korkut Hikâyeleri anonim bir eserdir ve kitabın yazarı net olarak bilinmemektedir. Bu eserde yer alan 12 hikâye, Dede Korkut, Korkut Ata ya da Korkut Dede adı verilen biri tarafından anlatılmakta olduğu için bu esere genel olarak Dede Korkut Hikâyeleri adı verilmiştir.
Dede Korkut Hikayeleri Ne Zaman Yazıya Geçirildi?
Türk edebiyatı için, destan geleneğinden halk hikayesi geleneğine geçişin ilk eserlerinden bir olarak kabul edilen Dede Korkut Hikayeleri, 14. yüzyılda son halini almış ve 15 ile 16. yüzyıllarda yazıya geçirilmiştir. Anonim olan ve yazarı belli olmaya bu eserin biri Almanya Dresden Kütüphanesi’nde bir diğeri de Vatikan’da olmak üzere iki yazma nüshası günümüze ulaşmıştır.
Dede Korkut Hikayeleri Özellikleri
Dede Korkut Hikayeleri Konusu
Önsözünde Korkut Ata’nın takdimiyle başlayan ve arkasından gelen 12 hikaye ile devam eden bu eserde, Türk milletinin inanışları, yaşam tarzları ve geleneklerinin yanında Oğuz boylarının gerçekleştirmiş olduğu savaşlar konu edilmiştir. Aynı devirde, aynı bölgede yaşayan Oğuz boylarının birbirleriyle olan ilişkilerin de işlendiği bu hikayelerde, Türk tarihinin belli evrelerini gösteren izlere de rastlanmaktadır.
Ayrı ayrı 12 hikayeden oluşan bu eserde, Oğuz topluluğunda yer alan beylerin başından geçen olayların yüksek bir coşkunlukla ifade edildiğini de görmekteyiz. Bu sebeple sürükleyici bir yapıda olan bu hikayeler okuyucuda ya da dinleyicide derin izler bırakabilme özelliğine de sahiptir.
Dede Korkut Hikayeleri Özeti
Dirse Han Oğlu Boğaç Han
Oğlu olmayan Dirse Han’ın yıllar sonra bir oğlu olur ve doğan bu çocuk Bayındır Han’ın boğasını öldürdüğü için Dede Korkut tarafından Boğaç Han olarak isimlendirilir. Dirse Han’ın etrafında bulunan insanlar Boğaç Han’ı babasına kötüler ve Dirse Han bir av sırasında oğlunu okla vurur; Boğa Han ise annesinin sütü ve kır çiçeği ile sağlığına kavuşur. İyileşen Boğaç Han, 40 kişi tarafından kaçırılan babasını kurtarır ve Dirse Han ona bir taht verir.
Salur Kazan’ın Evinin Yağmalanması
Salur Kazanoğlu Oğuzlar ile bir ava çıktığı esnada düşmanları evine girer ve karısıyla üç çocuğunu esir alırlar. Gördüğü bir rüya üzerine düşmanlarının üzerine yürüyen Salur Kazan yanına çobanını da alır ve Oğuz beyleriyle birlik olarak düşmanı yenerler.
Kam Büge Beg Oğlu Bamsı Beyrek
Oğuz beyleri, Büre Bey için bir oğul, Bican Bey’e de doğacak oğlana vermesi için bir kız dilerler. Doğan oğlan büyüdükten sonra kendisine hediye getiren bezirgânları kâfirlerden kurtarır ve “Bamsi Beyrek” adını alır. Banı Çiçekle evleneceği gece kâfirler düğünü basarak Bamsi’yi esir alır. Banı Çiçek’in abisi Deli Karçar’a, yalancı oğlu Yaltacık’ın kanlı bir gömlek getirip Bamsi’nin öldüğünü söylemesi üzerine Banı Çiçek Yaltacık’a verilir. Düğün gecesi esir bulunduğu kaleden, kaçan Bamsi, yaşadığını Bani Çiçek’e bildirir. Sonra düğün yapılır.
Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olması
Kazan Bey’in oğlunun bir isim sahibi olmamasına üzüldüğünü belirtmesi üzerine oğlu da babasından kendisine nasıl savaşacağını öğretmesini ister. Bunun üzerine Kazan Bey oğlunu bir ava çıkarır ve av sırasında düşmanla karşılaşır. Babasıyla savaşan oğlu ise düşmanın eline esir düşer ve Kazan Bey oğlunu kurtarmaya gidip yenilir. Bunun üzerine Oğuz beyleri ile birlikte bir kez daha düşmanın üzerine giderler ve düşman mağlup edilir.
Koca Duha Oğlu Deli Dumrul
Deli Dumrul bir çayın üzerine bir köprü diker ve geçenden de geçmeyenden de para alır. Köprünün üstünde bir kişinin ölmesi üzerine Deli Dumrul, Azrail’in kendisiyle savaşmasını ister. Bunun üzerine Allah, Azrail’i Deli Dumrul’un canını alması için yollar. Azrail’i bir türlü yakalayamayan Deli Dumrul, Allah’a iman eder ve bir can getirmesi halinde affedileceğini öğrenir. Deli Dumrul’un ne annesi ne babası can vermeyi kabul etmezler ancak karısı canını vermeyi kabul eder. Bunun üzerine Allah her ikisine de 140 yıl hayat verir ancak anne ve babasının canını alır.
Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı
Babası Kanlı Turalı’ya onu evlendirmek istediğini söyler anca oğlan aradığı kızı bir türlü bulamaz. Bunun üzerine Kanlı Koca oğlunu Trabzon Tekfurunun kızı Selcen ile evlendirir. Evlendikleri gece düğüne düşmanlar saldırır ve Selcen kocasına yardım eder. Kan Turalı ise bu yardımın ardından, karısının düşmanı yenmekten dolayı övüneceğini düşünür ve Selcen’i öldürmeye karar verir. Selcen’in okun ucundaki demiri çıkarmasından dolayı karısını öldüremeyen Kan Turalı eşini de alarak yurtlarına geri dönerler.
Kazıcık Koca Oğlu Yiğenek
Kazılık Koca yanına aldığı yiğitlerle beraber Karadeniz’de bulunan bir kaleye gider ve kalenin tekfuru Kazılık Koca’yı esir alır. Kazılık Koca’nın 16 yaşında olan oğlu olan Yiğenek ise babasının 16 senedir esir olduğunu öğrenir ve onu kurtarmaya karar verir. Dede Korkut’tan da öğütler alan oğul yanına aldığı yiğitlerle tekfuru yener ve babasını kurtarır.
Basat’ın Tepegözü Öldürmesi
Basat, Uruz Bey’in Oğuzlar’ın göçü sırasında düşürülüp bir aslan tarafından büyütülen oğludur. Uruz’un çobanı Oğuzlar’ın yaylaya göç ettikleri sırada bir peri kızıyla çiftleşir. Peri kızı, bunun acısını Tepegöz’ü Oğuzlar’ın içine salarak çıkarır. Tepegöz, çocukların kulaklarını, burunlarını yer; adamları yiyerek öldürür. Basat’ın kardeşi Kıyan Selçuk da Tepegöz yüzünden ölmüştür. Basat gider ve kardeşi uğruna Tepegöz ile savaşır. Önce gözünü yok eder; sonra da öldürür.
Begil Oğlu Emren’in Hikayesi
Bayındır Han, Gürcistan’dan haraç olarak bir kılıç, bir çomak, bir at geldiğini görünce kızar. Dede Korkut, bu üç haracın da bir yiğide verilmesi yönünde akıl verir. Haraçları alan Begil Yiğit, Gürcistan sınırına yerleşir. Oğuz’a geldiğinde Kazan Bey’in Begil Yiğide avda hünerli olduğunu; ancak bu hünerin ata bağlı olduğunu söylemesi üzerine darılır. Oğuzlara başkaldırışından onu ancak karısı döndürür ve ava çıkmasını söyler. Av sırasında sağ uyluğunu kıran Begil, bunu bir süre saklar. Açıklaması üzerine Tekür bunu duyar ve Oğuz üstüne yürür. Begil oğlu Emren direnir. Allah ona kırk er gücü verir, böylece kâfirler yenilir.
Uşun Koca Oğlu Seğrek
Uşun Koca’nın Eğrek ve Seyrek adından iki oğlu vardır. Eğrek bir gün Kazan Bey’in karşısına geçer ve handan bir akın ister. Kazan Han da bunu kabul eder ancak akın sırasında Eğrek esir düşer ve Seğrek ise kardeşini kurtarmaya gider. Düşman, kardeşini tanımayan Eğrek’e; Seğrek’in bir deli olduğunu ve eğer onu öldürürse serbest kalacağını söylese de Eğrek kardeşini tanır ve ikisi bir olarak düşmanı yenerler.
Salur Kazan’ın Tutsak Olup Oğlu Uruz’un Onu Kurtarması
Tekfur Salur Kazan’a bir şahin gönderir ve Salur Kazan da sahincibaşına ava çıkacağını söyler. Hediye edilen şahin av esnasında Taman’ın kalesine konar. Şahini takip edern Salur Kazan ise uyuyakalır ve 7 gün boyunca uyur. Taman, Salur Kazan’ın Oğuz beyi olduğunu öğrenince onu esir alır. Taman’ın eşinin isteği üzerine esir edildiği kuyudan çıkarılan Salur Kazan’dan kâfirleri övmesi istenir, ama o övmez. Kardeşi ve oğlu olduğu için de öldürülemez. Oğlu Uruz, Salur Kazan’ı kurtarmaya gelir. Kazan ile oğlu savaştırılır ve Uruz babasını yaralar. Tam bu sırada Kazan Bey Uruz’a babası olduğunu açıklar. Uruz, babasının elini öper, yurtlarına dönerler.
İç Oğuz Dış Oğuz Asi Olup Beyrek’in Öldüğü Hikayesi
Kazan 3 yılda bir İç ve Dış Oğuz beylerini toplar, helalini alır, nesi var nesi yoksa yağmalatırdı. Yine Kazan’ın evini yağmalattığı bir zaman Dış Oğuz beyleri gelmez, İç Oğuz beyleri yağma eder. Bunun üzerine Dış Oğuz beyleri Kazan’a düşman olur. Kılbaş adında bir bey Dış Oğuz beylerinden Aruz’un evine gider ve Dış Oğuz beylerinin Kazan Han’a kin beslediğini öğrenir. Kıbaş gittikten sonra Dış Oğuz beyleri yemin eder, Beyrek’in bu yemine katılmasını yoksa öldürüleceğini söylerler. Beyrek, kabul etmez, ancak Dış Oğuz beyleri de Beyrek’e kıyamaz. Aruz Bey, Beyrek’in sağ uyluğunu keser. Beyrek öleceğini anlayınca Kazan Han’a kanını yerde bırakmamasını vasiyet eder. Kazan Bey bunun üzerine İç Oğuz beylerini toplayarak Aruz’un evini yağmalar, kendisini öldürür. Kazan, Dış Oğuz beylerini affeder…
