Çalışan öğrencinin yetim aylığı artık kesilmiyor

.png

Part time çalışan kişiler ile işveren arasında “kısmi süreli” sözleşme imzalanması gerekiyor. Normalde haftalık çalışma süresi 45 saat olarak uygulanıyor. Haftada 30 saat ve altında süre ile çalışanlar için kısmi süreli sözleşme yapılması gerekir.

Tam zamanlı çalışan ile kısmi süreli çalışan işçi arasında ayrımcılık yapılması yasaya aykırı. Ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatler tam zamanlı çalışan işçilerde ne ise kısmi süreli çalışanlara da, çalıştığı süre ile orantılı olarak ödenmeli. Ayda 30 gün çalışan işçi net 3 bin lira üzerinden günlük 100 lira ücret alıyorsa, ayda 10 gün çalışan işçiye ödenecek günlük ücret 100 liranın altında olamaz. İşyerinde açık pozisyon ortaya çıktığında, önceliğin part time çalışan kişilere verilmesi gerekiyor.

Ayda 30 günden az çalışan işçiler için de sigorta yaptırma zorunluluğu bulunuyor. Kısmi süreli sözleşme aylık ücret üzerinden yapılmış ise haftalık çalışma süresi dikkate alınmaksızın 30 günlük sigortalı bildirim yapılır. Bu durumdaki kişilere ödenecek ücret brüt asgari ücretten az olamaz.

Kısmi çalışma sözleşmesi saat ücreti üzerinden yapılmışsa, bir ayda çalışılan süreler toplanıp günlük 7.5 saat olan çalışma süresine bölünür. Hesaplanacak gün sayısı üzerinden prim yatırılır. Hesaplama sırasında, 7.5 saatten az olan küsuratlar 1 gün kabul edilir.

Part time çalışanlar SGK’ya “6- Kısmi istihdam” veya “7-Puantaj” koduyla bildirilir.

EKSİK GÜNLERİN GSS PRİMİ

Ayda 20 günden az çalışanların, eksik günlerine ait genel sağlık sigortası (GSS) primlerini 30 güne tamamlama zorunluluğu bulunuyor. 21 gün ile 29 gün arasında çalışanların tamamlama zorunluluğu bulunmuyor.

GSS primini 30 güne tamamlamak zorunda olanlar, aylık 76.75 TL tutarındaki primin çalışılmayan günlere bölünmesiyle hesaplanan tutarı öderler. Örneğin, ayda 14 gün çalışan kişi 2019 yılında eksik günlerin GSS primini 30 güne tamamlarken, 16 güne karşılık gelen 40.90 TL öder.

Ancak, anne babası veya eşi üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişilerin GSS primini 30 güne tamamlama zorunluluğu yok. Ayrıca, prim ödeme gücü olmadığını belirtenler gelir testi talebinde bulunabiliyor. Gelir testi sonucunda ailede fert başına gelir asgari ücretin üçte birinden (853 TL’den) az çıkarsa prim ödenmesi gerekmez.

Bakılmakla yükümlü olmayan ve ailede kişi başına gelir 853 TL’nin üzerinde olanların çalışmadıkları günlerin GSS primini, yukarıda anlattığım örnekteki gibi ödemesi gerekiyor.

Daha öce, “7- Puantaj” koduyla bildirilenler için eksik günlerin GSS primini tamamlama zorunluluğu bulunmuyordu. Bu nedenle, prim zorunluluğundan kaçınmak için, part time çalışanlar SGK’ya 07 – Puantaj koduyla bildiriliyordu. Sonradan yapılan değişiklikle puantaj koduyla çalışanlar için de GSS primi zorunlu hale geldi.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN

Yargıtay kararlarına göre, kısmi çalışma ister haftanın bir veya bazı günleri çalışma şeklinde gerçekleşsin, ister her gün bir kaç saat çalışma şeklinde olsun, işçinin iş yerinde çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir yıl geçince kıdem tazminatı hakkı doğar ve işçi yıllık ücretli izne hak kazanır.

Kısmi süreli çalışanların yıllık izinleri, çalıştıkları süre üzerinden hesaplanır. En az bir yıl çalışan normal işçi 14 gün izin kullanabilirken, ayda ortalama 10 gün çalışan kişi 5 gün yıllık izin kullanabilir. Bu kişiler yıllık izinlerini, normalde çalışmaları gereken günlerde kullanırlar.

İHBAR VE KIDEM TAZMİNATI

Kısmi süreli çalışanlar, ihbar ve kıdem tazminatı bakımından da normal çalışanlarla aynı haklara sahip. Aynı işverene bağlı işyerlerinde en az bir yıl çalışmak kaydıyla, kısmi çalışma sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir nedene dayanmadan feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. İhbar ve kıdem tazminatı tutarı, bir ayda ödenen ücret üzerinden hesaplanır.

YETİM AYLIĞI KESİLMİYOR

Anne veya babasının ölümünden dolayı yetim aylığı alan kız veya erkek çocuklar, 4/a statüsünde çalışmaya başladıkları anda aylıkları kesiliyor. Çalıştığı sonradan tespit edilenlerden ise yersiz ödenen yetim aylığı geriye dönük isteniyor.

Geçen yıla kadar, yetim aylığı almakta iken bir işte çalışmaya başlayan öğrencilerin de öğrenimleri devam ediyor olsa bile aylıkları kesiliyordu. Ancak, 27 Mart 2018 tarihinde bu konuda önemli bir yasa değişikliği yapıldı. Buna göre, öğrenciliği devam eden çocukların 4/a sigortalı (işçi) olarak çalışmaları, artık ölüm aylığı almalarına engel teşkil etmiyor. Aldıkları ücretin ne kadar olduğunun önemi yok. Yabancı bir ülke mevzuatına göre çalışan öğrencilerin ise eskiden olduğu gibi ölüm aylığı kesilmeye devam ediyor.

AYLIĞI KESİLMİŞ OLANLARA GERİYE DÖNÜK ÖDEME

Öğrenimleri devam ederken, sigortalı bir işte çalıştığı için önceki yıllarda yaptığı yetim aylığı başvurusu reddedilen veya aylığı kesilen kız veya erkek çocuklar, öğrenimleri devam ediyorsa yetim aylığı için yeniden başvuru yapabiliyor. Bunlara 1 Nisan 2018 tarihinden geçerli olmak üzere, geriye dönük yetim aylığı ödeniyor.

Yetim aylığı kesilen ve 27 Mart 2018 tarihinden sonra da öğrenimi devam eden kişiler, beş yıl içinde SGK’ya başvurdukları takdirde 1 Nisan 2018 tarihinden, okulu bitirdikleri tarihe kadar olan süreye ait yetim aylığını alabilecekler. Üniversite öğrenimini 25 yaşından sonra tamamlayanlar ise 25 yaşını doldurdukları tarihe kadar olan döneme ait yetim aylığını talep edebilecekler.