Arjantin'de 'Çılgın Javier',Hollanda'da 'Hollandalı Trump': Aşırı sağın yükselişi
Arjantin'de 'Çılgın Javier', Hollanda'da 'Hollandalı Trump' olarak bilinen Geert Wilders... Dünyanın iki farklı köşesinden bir haftada gelen iki sağcı liderin zaferi aşırı sağcı liderlerin yükselişini gözler önüne serdi, ancak sağın yükselişi bu iki ülkeyle sınırlı değil. İsveç, Finlandiya, Almanya, Fransa ve birçok ülke sağcı liderlerin popülaritesi artıyor...
Dünyanın gözü bu hafta hem 'Çılgın Javier' hem de Hollandalı Trump'ta idi. Bahsettiğimiz isimler Arjantin'in yeni lideri Javier Milei ve Hollanda'da seçimlerden birincilikle çıkan partinin lideri Geert Wilders. İkisi de aşırı sağcı, göçmen karşıtı ve muhafazakar tutumlarıyla akıllara kazanmıştı.
Dünyanın iki farklı köşesinden bir haftada gelen iki sağcı liderin zaferi aslında bir süredir konuşulan aşırı sağcı liderlerin yükselişini gözler önüne serdi.
İTALYA
Aslında Batı Avrupa'da aşırı sağın ortaya çıktığı ilk ülke İtalya oldu. İtalya'da Eylül 2022'de yapılan seçimin kazananı aşırı sağcı İtalya'nın Kardeşleri (FdI) olmuştu. İtalya'nın ilk kadın başbakanı Georgia Meloni, 2018'deki yüzde 4'lük oy oranını, yüzde 26'ya çıkardı. 45 yaşındaki Meloni, diktatör Benito Mussolini'den sonra ülkenin ilk aşırı sağcı başbakanı oldu.
Meloni seçim kampanyası boyunca Avrupa Birliği'ne, göçmenlere, kürtaja karşı olduğuna ilişkin sert açıklamalarda bulundu. Ayrıca, Türkiye'nin AB üyeliğine de karşı olduğunu gizlemedi. Ancak seçildikten sonra söylemlerini yumuşattı. İtalya'nın Avrupa'nın parçası olduğunu, faşizme sempati duymadığını dile getirdi.
HOLLANDA
Hollanda'da 22 Kasım seçiminde sandıktan Geert Wilders'in lideri olduğu aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) ilk sırada çıktı. PVV 17 olan sandalye sayısını 37'ye çıkardı, bu tek başına hükümet kurmaya yetmese de koalisyon hükümetinde güçlü bir artı. Ayrıca 2021'e kıyasla sandalye sayısını iki katının üstüne çıkarmasıyla büyük bir zafer kazandığı söylemek mümkün.
'Hollandalı Trump' olarak bilinen Wilders, İslam ve göçmen karşıtı ifadeleriyle tanınıyor. Avrupa Birliği'nden ayrılmayı, göçmen akınının durdurulması gibi söylemleriyle hafızalarda yer edinen Wilders, seçim programında son yıllarda ekonomik sıkıntıları daha fazla hisseden seçmene "Eski Hollanda'yı geri verme" vaadinde bulundu.
Wilders, Hollanda sınır kontrolünün yeniden sağlanması, yasadışı göçmenlerin gözaltına alınması ve sınır dışı edilmesi ve AB içinde çalışanlara çalışma izinlerinin yeniden verilmesi dahil olmak üzere birçok önerisi Hollanda'da bazı şeyleri kökten değiştirebilir.
Ancak Wilders'in koalisyon hükümeti kurarken diğer partilerle işbirliği yapmak için söylemlerini yumuşatacağı da düşünülüyor.
ARJANTİN
Arjantin'de 19 Kasım'da yapılan seçimlerin ardından aşırı sağcı Javier Milei, cumhurbaşkanı seçildi.
Eski ABD Başkanı Donald Trump, eski Brezilya lideri Jair de Bolsonaro'ya benzetilen Milei, Arjantin ekonomisini düzeltmek adına Arjantin Merkez Bankası'nı kapatacağını söylemişti.
Milei bunun yanı sıra çevre, sağlık, eğitim gibi bakanlıkların kapatılması gerektiğini de dile getirmişti.
Milei, La Libertad Avanza (Özgürlük Gelişimi) Partisi'nin adayı olarak girdiği seçimde solcu rakibi Sergio Massa'yı oyların yüzde 55,7'sini alarak yendi. 10 Aralık'ta ise resmen göreve başlayacak.
Milei, kürtaj karşıtlığı, iklim değişikliği inkarı, gibi radikal açıklamalarda da bulundu."Kral", "Aslan", "Deli" gibi takma isimler var.
Almanya'da Ekim ayında gerçekleşen Eyalet Meclisi seçimlerinde aşırı sağın yükselişe geçtiği görüldü. Almanya'nın doğusunda aşırı sağcı Almanya için Alternatif Partisi'nin (AfD), bölge seçimlerini kazanması aşırı sağa karşı uzun zamandır örülmüş "güvenlik duvarının" zayıfladığını gösterdi.
Kamuoyu yoklamalarında ulusal düzeyde enflasyon, ekonomik durgunluk, artan mülteci sayısı gibi sorunların seçmenlerin gündeminde olduğunu gösterdi. Sosyal Demokrat parti lideri Almanya Şansölyesi Olaf Scholz'un desteği düşerken, Alman seçmenlerin ilerleyen dönemlerde yabancı düşmanı, İslam karşıtı AfD'yi tercih edileceği düşünülüyor.
Finlandiya'da Nisan ayında yapılan seçimlerde sandıktan merkez sağ Ulusal Koalisyon Partisi birinci çıktı, meclisteki sandalyelerin 48'ini kazandı. Seçimin ikincisi ise Göç ve AB karşıtı Gerçek Finler Partisi oldu, parti meclisteki sandalyelerin 46'sını kazandı. İki parti yanlarına İsveç Halk Partisi ve Hristiyan Demokratlar Partisi'ni de alarak 4 partili bir koalisyon hükümeti oluşturdu. Böylelikle ülke tarihindeki en sağcı hükümet kurulmuş oldu.
Sandıktan çıkan sonuçta Fin seçmeninin verdiği mesaj şu oldu; Mülteci kotaları düşürülmeli, vatandaşlık elde etme zorlaştırılmalı ve iş için göç edenlerde aranan kriterlerin yükseltilmesi.
Ulusal Koalisyon Partisi lideri Başbakan Petteri Orpo, göç konusunda sert bir tavır aldığını belirterek 6 milyar avroluk harcama kesintisine gitti. 11 haftada kurulan Göç karşıtı yeni koalisyon anlaşmasında ayrıca, mülteci statüsünün geçici olarak verileceği ve Finlandiya'da yasadışı olarak kişilere hapis cezası getirileceği belirtildi.
İsveç'te geçen sene Eylül ayında yapılan seçimlerde Sosyal Demokrat Parti birinci olurken, ikinci sırada aşırı sağ görüşlü İsveç Demokratlar Partisi (SD) yer aldı. SD ülkenin en büyük ikinci partisi oldu, oyların yüzde 20,5'ini alan parti ilk kez bir hükümet programına doğrudan girdi.
Böylece İsveç'te uzun zamandır mümkün olmadığı düşünülen şey gerçekleşti, aşırı sağ hükümet oluşturma sürecine dahil edildi. Bu da İsveç'in düzen, iltica, göç ve entegrasyon konularına yaklaşımında radikal değişikliklere yol açtı.
FRANSA
Fransa'da aşırı sağcı Le Pen, geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 41,46'lık oyla bir rekora ulaştı. Le Pen'in liderliğini yaptığı aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi, parlamentodaki 577 sandalyenin 89'unu kazandı. En büyük muhalefet partisi olarak ırkçılık ve yabancı düşmanlığı konularına odaklanıyorlar. "Fransız halkının yaşamının somut olarak iyileştirilmesi" partinin tek gündemi.
2017'de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron oyların yüzde 66,1'ini Le Pen ise yüzde 33,9'unu almıştı. 2022'de ise Macron yüzde 58,5, Le Pen 41,5 oranında oy aldı. Bir sonraki başkanlık seçimine dört yıl kala, anketler Le Pen'in bugün yapılacak ikinci tur seçimleri kazanacağını gösteriyor.
Avrupa'nın en eski aşırı sağ hareketlerinden biri olan ve 1956'da kurulan ve ilk olarak eski bir Nazi görevlisi tarafından kurulan aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (ÖFP), ilk kez 1999 seçimlerinde hükümete girdi.
Moskova yanlısı görüşleri partinin gelecek yılki seçimleri kazansa bile koalisyon kurmasını zorlaştırabilir. Avusturya, komşusu Macaristan gibi Rusya'ya verdiği destekte Batı Avrupa'nın gerisinde kalıyor.
Analistler, birçok ülkede artan sağ eğiliminin nedenlerinin ülkeden ülkeye değiştiğini, ancak göçmen akını, ekonomi, hayat pahalılığı, salgın Rusya-Ukrayna savaşının seçmenleri sağcı liderlere ittiğini düşünüyor.
*Haberin görselleri Associated Press ve AA tarafından servis edilmiştir.
