ABD'li büyük teknoloji şirketlerinin yapay zekada "tehlikeli" hakimiyeti

Yapay zekadaki hızlı ilerlemelerin ekonomi ve toplumu yeniden şekillendirme potansiyeli bulunurken, yapay zekanın büyük ölçüde ABD şirketlerinin hakimiyetinde olması dikkati çekiyor

Giriş: 26.05.2024 - 15:02 Güncelleme: 26.05.2024 - 15:18

Yapay zekanın güvenlik, verimlilik, ekonomik ve sosyal hedeflerin gerçekleştirilmesi için sunduğu potansiyelin bugün dijital ekonominin en önemli unsurlarından biri haline geldiği görülüyor.

Yapay zeka için her şeyden önce güçlü sunucular ve büyük miktarda veriye ihtiyaç duyuluyor. Google, Microsoft ve Meta gibi büyük ABD'li şirketler her ikisine de sahip olmalarıyla öne çıkıyor.

Birçok ülke ve şirket bu teknolojiden yararlanmanın yollarını ararken, yapay zeka uygulamaları ve geliştirmeleri alanında öncü olarak pazara hakim olan Microsoft, Meta ve Alphabet gibi tanınmış ABD'li şirketler dikkati çekiyor.

Uzmanlar gelecek yıllarda yapay zeka alanında hızlı bir büyüme öngörürken, şirketler bu alandaki "en iyi beyinler" için yarışıyor.

REKLAM

Grand View Research'in araştırmasına göre, yapay zekada geçen yıl 196,6 milyar dolarlık mevcut pazar büyüklüğünün yıllık ortalama yüzde 36'nın üzerinde büyümeyle 2030'da 1 trilyon 800 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Teknolojide yapay zekayla ilgili gelişmelere duyulan heyecan, piyasalarda da çip üreticileri başta olmak üzere bu alanda çalışmalarını yoğunlaştıran şirketlerin hisselerinin yükselişine ivme kazandırıyor.

Bu alandaki gelişmelerin hızı, sunduğu yeni gelir fırsatları ve verimlilik iyileşmesi kaynaklı kar potansiyeliyle yatırımcıları heyecanlandırıyor.

Yatırımcıların ilgisinin özellikle Apple, Alphabet, Microsoft, Amazon ve Meta gibi büyük teknoloji şirketlerinin hisseleri etrafında yoğunlaştığı görülüyor.

Microsoft, 3,19 trilyon doları aşan piyasa değeriyle ABD'nin en büyük şirketi konumunda bulunuyor.

Apple, 2,91 trilyon dolarla ülkenin en değerli ikinci şirketi olurken, yaklaşık yedi yıldır çalışmalarını yapay zeka odaklı sürdüren Google'ın ana şirketi Alphabet'in piyasa değeri ise 2,18 trilyon dolar olarak kaydediliyor.

REKLAM

Yapay zeka ve makine öğrenimini 20 yılı aşkın bir süredir odağında tutan Amazon ise 1,8 trilyon dolarlık piyasa değerine sahip bulunuyor.

Google'ın ana şirketi Alphabet, 2023'de yaklaşık 74 milyar dolar net kar elde ederken, Microsoft 72 milyar dolardan fazla kar açıkladı. Meta'nın yıllık karı da geçen yıl neredeyse 40 milyar dolar oldu.

ABD'li şirketlerin yapay zeka yatırımları konusunda veriler gizli tutulurken, yönetim danışmanlığı şirketi EY'nin hesaplamalarına göre, ABD'li büyük teknoloji şirketlerinin araştırma ve geliştirme (AR-GE) harcamaları 2023'te 68 milyar avroya ulaştı.

ABD'li büyük teknoloji şirketlerinin milyar dolarlık piyasa değerleri ve karları teknolojik liderliklerini genişletmelerine ve rakiplerini geride bırakmalarına olanak tanıyor.

ABD'li şirketler teknolojik bilgi ve beceriler için küçük şirketleri satın alıyor ya da onların işlerine yatırım yapıyor.

Ekonomiler ve toplumlar kritik bir şekilde bu şirketlere bağımlı hale gelirken, uzmanlar, bu durumun özellikle yapay zeka alanında çok hassas olduğunu vurguluyor.

REKLAM

Yapay zeka teknolojisinin ekonominin her alanında kilit bir rol oynayacağını belirten uzmanlar, küresel rekabet gücünün bu teknolojiye bağlı olacağına, bugünün temel araştırmasının yarının uygulamalarını belirlediğine ve temel araştırmada geride kalan ulusların uygulamalarda da geride kalacağına işaret ediyor.

Berlin Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şahin Albayrak, AA muhabirine, ABD'li şirketlerin yapay zekada önde olmasının "teknolojinin" gelişmesi için bir risk oluşturmadığını fakat rakipleri satın alarak yok etme riski bulunduğunu söyledi.

Albayrak, "Microsoft, Apple, Meta ve Google gibi ABD şirketlerinin ellerinde yapay zekaya yönelik birtakım metotların ve modellerin olması şu anda bence dünya için büyük risk oluşturmuyor. Bundan sonra önemli olan ülkelerin yapay zeka konusunda yatırım yapması." dedi.

Almanların otomotiv sektöründe yapay zekayı etkili şekilde kullanmayı hedeflediğini anlatan Albayrak, "Almanya'da çeşitli sektörde hedefe dayalı olarak yatırım yapılıyor. Sektörler için yapay zeka modelini ve deneme ortamı oluşturmak istiyorlar. Deneme ortamında sistemlerini test etmek, vatandaşla yüzleştirmek ve sektörün ufkunu açmayı hedefliyorlar. Bunlar çok çok önemli. Almanya bunu başarırsa kendi konumunu iyi bir yere getirebilir." diye konuştu.

REKLAM

Albayrak, ülkelerin Almanya'nın yaptığı gibi yapay zeka için büyük fonlar ayırması gerektiğini vurguladı.

Yapay zeka araştırmalarında Çin'in önde olduğunu belirten Albayrak, ABD ve Almanya'nın bu ülkeyi izlediğini kaydetti.

Albayrak, Çin'in elinde çok büyük veri ve modeller olduğunu ve Çin'in yapay zeka konusunda ani bir yükseliş yapabileceğini dile getirdi.

Microsoft'un OpenAI şirketine yaptığı yatırımı anımsatan Albayrak, şirketin birtakım metotları kullanabildiğini ancak kısa sürede daha iyi metotlar yapılabileceğini, Almanların geliştirdikleri planı başarılı şekilde uygulayabilmesi halinde öne geçebileceğini aktardı.

Berlin Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şahin Albayrak, şunları kaydetti:

"ABD'li şirketler borsa değerlerini ve yüksek gelirlerini kullanarak yapay zeka alanında çalışan küçük şirketleri bünyelerine katıyor. Bu bir risk. Amerikalılar pazarlamayı çok iyi biliyor. ABD'li şirketlerin ellerinde yapay zekaya yönelik birtakım metotlar var. Bu metotları çok iyi pazarlayarak, geleceğe yönelik bir beklenti oluşturuluyor. Millet aslında o beklentiye yatırım yapıyor. Avrupalılar, olmayan bir şeyi beklenti olarak açıklamaktan çekiniyor ama Avrupalı şirketler de yakında böyle beklentiler oluşturarak borsa değerlerini yükselteceklerdir. ABD'li şirketler borsa değerlerinin yüksek olmasıyla, borsa değerlerini kullanarak krediye kolayca ulaşabilirler ve rakiplerini satın alarak yok edebilirler. Bu büyük bir risk."

REKLAM

Albayrak, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin de yapay zekaya yatırım yaparak, veri toplama ortamı oluşturması ve "en iyi beyinleri toplaması" gerektiğini vurguladı.

Almanların dünyanın her yerinden "en iyi beyinleri" toplamaya başladığını belirten Albayrak, şöyle devam etti:

"Beyin, bundan sonra çok önemli belirleyici olacak. Ülkeler beyin üzerine birbirleriyle yaraşacak. En iyi beyinleri kim toplayacak yarışı. Gelişmekte olan ülkelerin en büyük dezavantajları beyinlerini kaybetmeleri, bu en büyük risk bu ülkeler için. Gelişmekte olan ülkelerin oturup düşünmeleri lazım. Hangi sektörde ilerlemek istiyorlar? Hedef sektör ne? Bu sektör için bütçe ayırsınlar ve yapay zeka fikirlerini geliştirsinler. Gelişmekte olan ülkeler yapay zeka da açık kaynak kullanıyor ve bu sürdürülebilir değil. Açık kaynak kullanma kurallarını değiştirdiğiniz zaman her şey sonlanabilir."

Son günlerde Türkiye'de çok sayıda yapay zeka konferansına katıldığını aktaran Albayrak, Türkiye'nin yapay zekada açık kaynak kullandığını ve bunun her zaman büyük bir risk oluşturduğunu, ülkede temel araştırmayı güçlendirmek için yapay zeka için yeni büyük bir araştırma merkezinin kurulması gerektiğini, ne kadar uzun süre beklenirse, telafi edilmesi gereken farkın o kadar artacağını söyledi.