Vergi geliri hedeften 421 milyar daha az oldu, alkolden alınan vergide sıkıntı var
Yılın ilk 9 ayındaki bütçe gerçekleşmeleri Maliye'nin gelir elde etmek için kredi kartı limitinden 750 lira almaya çalışmasını da anlamlandırıyor. Yıllık hedefe göre 9 ayda 5,5 trilyon lira vergi almayı hedefleyen Maliye ancak 5,1 trilyon lira toplayabildi. Bu rakam 421 milyar liralık bir açığı ifade ediyor. Eğer Maliye yılın geri kalanında tahsilat oranını artıramazsa yeni gelir kalemleri yaratmak zorunda kalacak veya borçlanmayı artıracak. Maliye'nin hedefin gerisinde kalmasına neden olan beyana dayanan ve ithalde alınan KDV ile ÖTV olurken artırılan vergilere rağmen alkollü içkilerden alınan ÖTV'nin hedefin yüzde 8 (6,6 milyar lira) daha az olması dikkat çekti. Bu vatandaşın alkollü içkilerde daha fazla kaçağa yöneldiğini gösteriyor.
Kredi kartı limitinden 750 lira fon almaya çalışması ile gündem olan Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın bütçe rakamları vergiye ilişkin yeni düzenlemelerin nedenini de ortaya koydu. Maliye yılın ilk 9 ayında 5 trilyon 134 milyar lira vergi geliri tahsil etti. Oysa yıllık hedef olan 7 trilyon 407 milyar liraya göre şimdiye kadar yani 9 ayda 5 trilyon 555 milyar lira vergi geliri elde edilmesi gerekiyordu. Rakamlar Maliye'nin beklediğinden 421 milyar lira daha az vergi tahsilatı yaptığını ortaya koyuyor. Bu da önümüzdeki dönemde Maliye'nin ya kredi kartı limitinden almaya çalıştığı gibi yeni gelir kaynakları yaratmak zorunda olduğunu veya açığı borçlanarak kapatmak zorunda kalacağını gösteriyor.
KDV BEYAN EDİYOR ANCAK ÖDEMİYORLAR
Vergi gelirlerinin düşük kalmasında en önemli iki unsurun hem yurtiçi hem ithalde alınan KDV ve ÖTV ile kurumlar vergisi olması dikkat çekiyor. Kurumlar vergisi ilk 9 ayda Maliye'nin yıllık tahminine göre 284 milyar lira daha az tahsil edilebildi. Bütçe gerçeklemelerine göre üç ayda bir ödenen kurumlar geçici vergisi 735 milyar lira olması gerekirken 404 milyar lira oldu. Ancak bu vergi türünde dönemsel kaymalar olabileceği şerhini düşelim. Yani temmuz-ağustos-eylül aylarını kapsayan üçüncü üç aylık geçici vergi sonraki aylarda ödeneceği için bu açık azalabilir veya kapanabilir.
Ancak KDV tahsilatındaki düşüş epey düşündürücü. Çünkü ilk 9 ayda beyana dayanan KDV tutarı tam 300 milyar lira daha az oldu. Buna karşın iş dünyasında KDV2 olarak bilinen tevkif suretiyle kesilen KDV'de ise hedeften 373 milyar daha fazla tahsilat yapıldı. Bu rakamlar KDV'ye konu olan alışverişin yani talebin azalmadığını ancak KDV'yi beyan edenlerin çeşitli beklentilerle vergi ödemediğini ortaya koyuyor. İthalde alınan KDV'nin hedefe göre 282 milyar lira daha az toplanması ise ekonominin geleceğine dönük durgunluk beklentilerini artırıyor.
ALKOLDE VERGİ ARTTI AMA HEDEF ŞAŞTI
Maliye Bakanlığı bütçe verilerinden ilginç olan iki kalemde sigara ve alkoldeki Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) tahsilatı. Bütçe gerçekleşmelerine göre Maliye 9 ayda sigaradan beklediğinden 32 milyar lira daha çok ÖTV tahsil etti. Sigarada ve alkolde her 6 ayda bir otomatik vergi artışları olurken Maliye son dönemlerde sigarada nispi (oransal) vergiyi azaltıp maktu vergiyi artırma yoluna giderek gelirini artırmış görünüyor. Ancak alkolde artan maktu vergi tutarına rağmen hedefin 6,6 milyar lira (yüzde 8) gerisinde kalındığı görülüyor. Geçtiğimiz yıllarda alkollü içkilerde artırılan vergilerle hep hedefin epey üzerinde vergi tahsilatı yapılırken bu yıl tahsilatın artık yüksek vergiler nedeniyle teklediği anlaşılıyor. Bu rakamların anlamı vatandaşın bandrollü alkollü ürünler yerine artan vergi ve dolayısıyla fiyatlar nedeniyle daha fazla kaçağa yöneldiğini kanıtlıyor.
