Gıda fiyatları neden yükseliyor?
Türkiye'de 2020 Ağustos'tan bu yana gıda enflasyonu artıyor. Kasımda aylık enflasyon yüzde 2.24 olurken, aylık fiyat artışının en yüksek olduğu grup yüzde 5.10 ile gıda oldu. Bu yüksek aylık gıda artışında kış sezonuna girilmesi ve sera üretimine geçilmesinin de etkisi olduğunu söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Baki Remzi Suiçmez, "Aslında anormal olan yaz aylarında da gıda enflasyonunun yüksek olması. Bunun nedeni de girdi maliyetlerinin yüksek oluşu. Her ne kadar bahçede tarlada üreticinin elde etmesi gereken fiyatlar baskılansa da bu maliyet artışı lojistiğin de etkisiyle sürüyor" dedi
Türkiye'de gıda enflasyonu artmaya devam ediyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından açıklanan Gıda Fiyat Endeksi (TEGE) verilerine göre, 1-30 Kasım 2024 döneminde aylık gıda enflasyon oranı yüzde 3,39 olarak hesaplandı. Kasım ayında taze meyve ve sebze kategorisinde fiyatı en çok düşen ürünler limon, armut ve patates olurken kırmızılahana, lahana ve patlıcan fiyatlarında yüksek artışlar gözlendi. Taze meyve ve sebze kategorisi dışındaki ürünlerde ise en fazla fiyat artışı kakaolu toz içecekler, yumurta ve kuru üzümde gözlemlenirken lokum, kaşar peyniri ve yer fıstığında da fiyat düşüşleri görüldü.
1-30 Kasım 2024 dönemi için 2 Aralık 2024 tarihi itibarıyla diğer kuruluşlar tarafından hesaplanan gıda enflasyonu Türk-İş mutfak enflasyonu ile yüzde 0,64, İTO Geçinme Endeksi (ÜGE) ile ise yüzde 3,28 olarak açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre kasımda aylık bazda en yüksek artış yüzde 5,10 ile gıda ve alkolsüz içecekler tarafında görüldü. Kasım ayında fiyatı en çok artan temel başlık ise yüzde 29.55 ile taze sebzeler oldu.
Öte yandan 2024 itibarıyla yıllık gıda enflasyonunu TEGE yüzde 45.66, Türk-İş yüzde 46.01, İTO yüzde 52.61 ölçerken TÜİK 48.57 olarak açıkladı.
Uzmanlar soğuk havaların da etkisiyle depolardan seraya erken geçiş olduğunu belirtti. Bu durum, enerji maliyetini artırırken normalde aralık-ocak döneminde yaşanan fiyat artışlarının bu yıl kasıma çekilmesine yol açtı.
“GİRDİ MALİYETLERİ YÜKSEK”
Bu yüksek aylık gıda artışında kış sezonuna girilmesi ve sera üretimine geçilmesinin de etkisi olduğunu söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Baki Remzi Suiçmez, “Kışlık sebze ve meyve fiyatları yine maliyetin yüksek olması nedeniyle Türkiye'de maalesef yükselmeye devam ediyor. Aslında anormal olan yaz aylarında da gıda enflasyonunun yüksek olması. Yani uzun yıllardır yaz aylarında enflasyonun gıda üzerinden düşmesi beklenirken, maalesef ki ülkemizde normal üretim sezonunda da gıda enflasyonu düşmedi. Bunun nedeni de girdi maliyetlerinin yüksek oluşu. Her ne kadar bahçede tarlada üreticinin elde etmesi gereken fiyatlar baskılansa da bu maliyet artışı lojistiğin de etkisiyle sürüyor. Bu şekilde gıda enflasyonu düşmez. Zaten enflasyondaki düşüş fiyatlardaki düşüş değil, artış hızındaki düşüş. Bu 45 TL’lik mazotla, doğalgaz, elektrikte kullanılan bir ortamda gıda enflasyonu düşmeyecek, artarak devam edecek” dedi.
“RAFLARIN DOLU OLMASI, YETERLİ VE SAĞLIKLI GIDANIN YOKSUL KESİMLER TARAFINDAN TÜKETİLMİYOR”
Suiçmez sözlerinin devamında bir başka sorun olarak tüketicinin gıdaya ulaşamamasına dikkat çekerek şunları söyledi:
“Rafların dolu olması, yeterli ve sağlıklı gıdanın geniş kesimler tarafından özellikle yoksul kesimler tarafından tüketilemediği gerçeğini de ortaya koyuyor. Hem üretim hem tedarik zinciri hem de tüketim boyutundaki sorunlar, üretici ve tüketici lehine düzenlenemezse; hızlı, adil bir şekilde yapısal önlemler alınamazsa maalesef biz gıda enflasyonunu yaşamaya devam etmek zorunda kalacağız. Oysa çözümü var ama çözüm biçimi maalesef somut adımları atamıyoruz."
Yeniden yerli üretime geçilmesi gerektiğine vurgu yapan Suiçmez son olarak, “Bunun en az 3-4 yıllık süresi var. Kendi üretimimizi arttıracak önlemleri almayıp ithal etmeye devam edersek hem bitkisel ürünlerde hem hayvansal ürünlerde kendi yeterliliğimiz daha da düşer ki en tehlikelisi de bu zaten” yorumunda bulundu.
