Sosyal yardım alanı istihdam eden işverene teşvik

Türkiye’de sosyal yardımlar çeşitli kurumlar vasıtasıyla gerçekleştiriliyor. İlk sırada yer alan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın sosyal yardımlarından faydalanan hane sayısı 2019 yılında 3.3 milyon iken, pandemi dolayısıyla 2020’de 6.6 milyona çıktı, 2021 yılında da 5.9 milyon oldu. 2022 yılında 4.4 milyona gerileyerek önemli ölçüde azalmakla birlikte pandemi öncesindeki dönemin 1.1 milyon üzerinde kaldı. 2022 yılında bakanlık vasıtasıyla yaklaşık 1.5 milyon kişiye 21.6 milyar lira yaşlı ve engelli aylığı, 232.7 bin kişiye 3.5 milyar lira tutarında sosyal ve ekonomik destek, 565 bin kişiye 17.9 milyar lira tutarında evde bakım yardımı verildi. Bu şekilde yapılan yardım tutarı 2021 yılında 12.8 milyar iken 2022 yılında 31.5 milyar liraya ulaştı.

Pandemi öncesinde 2019 yılında 7.5 milyon kişi olan genel sağlık sigortası primi bakanlıkça karşılanan kişi sayısı 2020’de 7.8 milyon, 2021’de 9.5 milyon kişi oldu. Bu sayı 2022 yılında da 9.5 milyon kişi olarak gerçekleşti. Aile Bakanlığı dar gelirli ailelerin GSS primi için 2022’de 33.6 milyar lira ödedi.

Vakıflar Genel Müdürlüğünden muhtaç aylığı alan yetim ve engellilerin sayısı 2019 yılından beri her yıl azalarak 2022’de 4.241 kişiye geriledi.İmaret hizmetlerinden yararlananların sayısı 2019-2020’de 80 bin civarında iken 2021’de 101.225’e, 2022’de 149.898’e yükseldi.

Milli Eğitim Bakanlığından burs olan ilk ve ortaöğretim öğrencilerinin sayısı çok az artışla 283.002 kişi olurken, Kredi ve Yurtlar Kurumu’ndan (YURT-KUR) burs alan yükseköğretim öğrencilerinin sayısı 2021’de 949.717 iken 2022’de 567.829’ye geriledi. Kömür yardımı yapılan hane sayısı yaklaşık 55 bin kişi artarak 2 milyon 29 bine ulaştı.

Belediyelerden yapılan sosyal yardımlar 2021 yılında 11.3 milyar lira iken 2922’de 23.7 milyar liraya yükseldi. Böylece 2022 yılında kamu kuruluşları ve belediyelerce yapılan toplam yardımlar 93.7 milyardan 143.1 milyar liraya çıktı. Ancak, geçen yılki toplam yardımların gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı 2019 yılının altında kaldı. 2019’da milli gelirin yüzde 1.17’si oranında olan sosyal yardımlar 2020’de 1.30, 2021’de 1.29, 2022 yılında ise 0.95 olarak gerçekleşti.

KAMU KURULUŞLARININ SOSYAL YARDIM HARCAMALARI

Kaynak: 2024 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı

GELİR TAMAMLAYICI AİLE DESTEK SİSTEMİ

Cumhurbaşkanlığı 2024 Yılı Programı’na göre sosyal yardımların ihtiyaç sahiplerine daha etkin ulaştırılması ve yoksulluğun azaltılması amacıyla sosyal yardım sistemi gözden geçirilecek. Sistem işgücüne katılıma mani olmayacak şekilde bütünleşik bir yapıda, aile odaklı ve fert başına asgari bir geliri garanti edecek şekilde yeniden kurgulanacak. Bu amaçla gelecek yıl Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sisteminin hayata geçirilmesine yönelik mevzuat, teknik altyapı, analiz ve raporlama çalışmaları yapılacak.

SOSYAL YARDIM ALANI İSTİHDAM EDEN İŞVERENE TEŞVİK

Sosyal yardım sistemi ile aktif ve pasif işgücü programları arasında bağlantı kurulacak. Sosyal yardım alanlar İŞKUR tarafından uygulanan Toplum Yararına Programlar, Mesleki Eğitim Programları, İşbaşı Eğitim Programları ve Açık İşler aracılığıyla istihdama yönlendirilecekler.

Sosyal yardım faydalanıcılarına yönelik iş arama desteği gibi uygulamalar yaygınlaştırılacak. Düzenli sosyal yardımlardan faydalanan ve istihdam edilen kişilerin işveren sigorta primleri karşılanacak. Çalışabilir durumdaki sosyal yardım yararlanıcıları tespit edilerek istihdama kazandırılmak üzere İŞKUR sistemine kaydedilecek.