Türkiye'den 'enerji çeşitliliği' adımı: ABD'li şirket ile görüşmeler ne anlama geliyor?
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar Financial Times'a verdiği röportajda enerji şirketi Exxon Mobil ile yaklaşık 1.1 milyar dolar tutarında 2.5 milyon ton LNG için görüşüldüğünü açıklamıştı. Bakan Bayraktar röportajda Türkiye'nin, enerji bağımsızlığını artırmak için çeşitli adımlar attığını vurgulamıştı. Peki Türkiye şuan enerjide daha çok kime bağımlı ve Türkiye'nin ABD'li enerji devi ile olası görüşmeleri ne anlama geliyor?
Enerji tedarikinde tek bir kaynağa bağlı kalmadan yeni bir tedarik portföyü oluşturmayı hedefleyen Türkiye’nin sıvılaştırılmış doğalgaz satın almak için ABD'li enerji devi ExxonMobil ile görüştüğü haberi geçtiğimiz günlerde gündem olmuştu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Exxon ile görüşülen uzun vadeli anlaşma sayesinde Türkiye'nin yılda 2,5 milyon tona kadar LNG güvence altına alacağını belirterek, anlaşmanın on yıl sürebileceğini de sözlerine ekledi.
2023 DOĞALGAZ TÜKETİMİNİN YÜZDE 7'SİNİ KARŞILAMAYA YETECEK
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre 2,5 milyon ton LNG, Türkiye'nin 2023'teki doğalgaz tüketiminin yaklaşık yüzde 7'sini karşılamaya yetecek.
Exxon, potansiyel LNG fırsatları konusunda Türk hükümetiyle ilk görüşmelerde bulunduğunu ancak ticari stratejisinin ayrıntıları hakkında yorum yapmayacağını söylerken Bayraktar, LNG anlaşmaları konusunda diğer ABD doğalgaz üreticileriyle de görüştüğünü söyledi. Türkiye böylelikle, Rusya ile bazı uzun vadeli sözleşmelerinin 2025'te, İran'la olanların ise 2026’da sona ermesinden önce doğalgaz tedarikini ‘çeşitlendirmeye’ çalışacak.
LNG portföyünü 2030 yılına kadar yılda 40 milyon tona, yani 2020'dekinin yaklaşık iki katına çıkarma planı olan ABD’li ExxonMobil ise konuya ilişkin henüz bir açıklamada bulunmadı.
Ancak ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel "Türkiye, Güney Gaz Koridoru'nun ev sahibi olarak Avrupa'nın enerji tedarikinin çeşitlendirilmesinde ve Rusya'dan bağımsızlaşmasında çok önemli bir rol oynuyor" derken Ukrayna'daki savaş sürecinde Ankara'nın sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) kaynaklarını çeşitlendirmek üzere adımlar attığını söyledi.
EN BÜYÜK DOĞALGAZ TEDARİKÇİSİ HALEN RUSYA
Peki bu durum Rusya ile ilişkilerde bir probleme yol açar mı ve Türkiye doğalgaz ve LNG’ de Rusya'ya ne kadar bağımlı?
Türkiye’nin büyük doğalgaz tedarikçisi Rusya. Geçen yıl tüketiminin yüzde 40'ından fazlası Rusya’dan alınan gazla karşılanırken, Rusya Türkiye'nin en büyük petrol tedarikçisi olmaya devam ediyor.
Bununla birlikte Mersin’de inşaatı süren ve Türkiye'nin ilk nükleer enerji santrali olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin de işletmecisi. Ancak LNG’de durum daha karmaşık ve farklı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre, Türkiye'nin geçen yıl 50,5 milyar metreküp doğalgaz ithal ederken bunun yaklaşık yüzde 30'u LNG formatındaydı. Son on yıllık dönemde Türkiye'nin ithal ettiği doğalgazda LNG'nin payı ise yüzde 15'ten yüzde 30'a yükseldi.
Türkiye; Rusya, Azerbaycan ve İran'dan LNG almasına karşın Cezayir, Katar, ABD ve Nijerya'dan da LNG ithal ediyor.
Türkiye’nin şuan Cezayir ve Umman ile de uzun vadeli LNG tedarik anlaşmaları bulunuyor.
ABD LNG'DE İLK SIRADA
Öte yandan küresel LNG ihracatının yüzde 61'e yakını ABD, Katar ve Avustralya gerçekleştirirken, ABD 2023'te 89,5 milyon ton ile en fazla ihracat yapan ülke konumunda. Rusya-Ukrayna Savaşı'ndan etkilenen bir diğer alan olan LNG piyasasında, sıvılaştırma kapasitenin artışına yönelik çalışmalarla rekabet artarken Katar da çalışmalar yürütüyor.
Türkiye tedarik güvenliğini sağlamak için farklı kaynaklardan gaz alımı seçeneklerini değerlendirdiklerini ifade ederken LNG’nin kolay taşınabilir olması ve böylece çok daha fazla noktaya ulaşabilmesi, jeopolitik gerilim ve krizlerin yaşandığı dönemde tüm ülkeler için bir avantaj sağlıyor.
"TÜRKİYE 2025'TEKİ DALGAYI İYİ KULLANMALI"
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Dr Fatih Birol da Aralık ayında yaptığı açıklamada 2025 itibarıyla birçok ülkede yeni LNG tesislerinin devreye alınmasıyla doğalgaz piyasalarında bugüne kadar görülmemiş güçlü bir LNG artışının yaşanacağının altını çizerek, "Türkiye, 2025'te başlayacak yeni LNG dalgasını en iyi şekilde kullanmalı. Birincisi, anlaşmaları bu veriler ışığında yapması lazım. 2025'ten sonra alıcı ülkelerin eli güçlenecek. Bu nedenle anlaşmaların da buna göre yapılması gerekebilir. Türkiye'nin, mevcut kontratlarda da bazı iyileştirilmeler için bu dönemde masaya oturması gerekebilir" diye konuşmuştu.
Bu dönemde satıcıların güçlü olduğu bir piyasadan alıcıların güçlendiği bir piyasaya geçileceğini vurgulayan Birol, piyasalarda oluşacak gaz miktarının bazı dengelerin yeniden tanımlanmasına neden olabileceğini kaydetmişti.
Birol, Türkiye'nin güçlü doğalgaz altyapısına da dikkati çekerek, "Türkiye mevcut olanaklarıyla daha fazla gaz ithal ederek bunu Avrupa'ya ihraç etme altyapısına sahip. Bunu da en iyi şekilde kullanabilir. 2025'ten itibaren LNG'de yeni bir sayfa açılıyor. Bundan umarım Türkiye gibi gaz ithalatçısı ülkeler en iyi şekilde faydalanabilirler" değerlendirmesinde bulunmuştu.
* Haberin görseli Shutterstock, Associated Press'ten servis edilmiştir.
