Limon fiyatı bahçeden markete nasıl 5 kata çıkıyor?

.png

Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, son günlerde tartışma konusu olan yaş sebze ve meyve fiyatlarındaki artışlar ve yeni hal kanunu taslağı ile ilgili gazetecilerin sorularını yanıtladı. Türkiye’de her bölgede üretim yapıldığını ancak planlı üretim yapılmadıkça fiyatların istenilen seviyeye gelemeyeceğini belirten Tavşan, çıkartılacak hal yasası ile fiyatların düşürülemeyeceğini savundu. Yasanın bir ucuzluk sağlayamayacağını kaydeden Tavşan, yasadan en büyük beklentilerinin halleri şeffaf bir yapıya kavuşturması olduğunu belirtti.

Üretici hallerinde fiyatların maliyet bazlı olarak değil, arz-talep dengesine göre belirlendiğini kaydeden Tavşan, ürün bol olduğunda fiyatın maliyetin altına düşebildiğini, ürün az olduğunda ise fiyatlarda aşırı artış olabildiğini söyledi.

Fiyatların sadece arz ile talebin ve üretim planlamasının oluşmasıyla düşebileceğini belirten Tavşan, “Üretim planlaması olmadığı sürece fiyatlara kimsenin bir şey yapma imkânı yok. Olmayan ürün yükselir. Ama bir planlama yapılır, bir ürün yurt içinde ne kadar tüketiliyor, ne kadar ihraç yapılıyor, ne kadar üretim yapılmalı. Bunlar bilinirse tüm sorunlar ortadan kalkar. Yoksa işiniz şansa kalır” dedi.

FİYAT UÇURUMU NASIL OLUŞUYOR?

Yüksel Tavşan, çok sık eleştiri konusu yapılan tarlada bahçede 50 kuruşa satılan bazı sebze ve meyvenin markette 2.5 liraya nasıl çıktığını anlattı. Tavşan’ın verdiği bilgiye göre, örneğin Adana’da bahçede 50 kuruş olan ve markette 2.5 liraya satılan bir kilogram limon fiyatına etki eden unsurlar şöyle.

Bahçe fiyatı 50 krş

Toplama masrafı 20-30 kuruş

Sepet-ambalaj 15 krş

Nakliyat (Ankara) 15 krş

Nakliyat (İstanbul) 20 krş

Fabrika işçiliği 20 krş

Hal masrafı 20-25 krş

Hal fiyatının üzerine market farkı: Yüzde 50

Marketçinin maliyeti: Yüzde 8 KDV

Reyon kirası: Yüzde 5-10

Zayi oranı: Yüzde 10

“GİDERLER SABİT”

Tavşan, bu ürünün Ankara halinde 2 TL’ye ancak maliyetini kurtardığını, perakendecinin de 2.5 TL’den daha az satabilmesinin mümkün olmadığını belirtti. Tavşan, bu giderlerin 50 kuruşluk üründe de 5 liralık üründe de benzer olduğunu, dolayısıyla özellikle tarla fiyatı düşük ürünlerde büyük uçurum ortaya çıkmasının sabit giderlerden kaynaklandığını savundu.

“KİMSE BEKLEMİYORDU”

Yüksel Tavşan, son dönemde bazı ürünlerde fiyatların aşırı artmasında değişik etkenlerin söz konusu olduğunu, fiyatların bu kadar artacağını kimsenin beklemediğini söyledi. Özellikle patlıcan fiyatının artmasında aşırı yağmur ve güneşin yetersizliğinin etkili olduğunu kaydeden Tavşan, “Aynı durum karnabaharda ve ıspanakta da geçerli. Ürünler sular altında kaldı. Çıkartılınca fiyatlar eski haline dönecek. Kamuoyunda sanılanın aksine Antalya’daki hortum felaketi fiyatları o kadar çok etkilemedi” dedi.

Büyük marketlerin patlıcan gibi bazı ürünleri boykot kararının ardından fiyatların yüzde 50’ye varan oranda düştüğünü kaydeden Tavşan, büyük marketlerin fiyatları belirleme gücü olduğunu söyledi. Piyasanın büyük marketlerin insafına bırakılmaması gerektiğini belirten Tavşan, şimdilik ürünlerini doğrudan üreticiden alan büyük marketlerin bir süre sonra ithalata yönelmesi durumunda Türkiye’de çiftçiliğin tehlikeye gireceğini dile getirdi.

HAL YASASINA İKİ İTİRAZ

Halciler Federasyonu olarak yeni çıkacak hal yasası ile ilgili iki itirazları bulunduğunu kaydeden Yüksel Tavşan, komisyonculuğun tamamen kaldırılıp sadece tüccarlara izin verilmesinin sakıncalı olduğunu iddia etti. Komisyoncuların başkasına ait ürünün belli bir yüzde payı karşılığında başkasına satılmasına aracılık ettiğini, tüccarın ise malı satın alıp beklettikten sonra satabildiğini kaydeden Tavşan, komisyoncular vasıtasıyla ürünün piyasaya daha hızlı girdiğini savundu.

Hallerin özelleştirilmesine de itiraz ettiklerini belirten Tavşan, örneğin büyük marketlerin hallerin çoğunluk hissesini ele geçirmesi durumunda piyasa hakimiyeti kurabileceklerini söyledi.

“ÜRÜN İZLEME MODELİ İŞLEVSEL OLMALI”

Ticaret Bakanlığı’nın Ürün İzleme Modeli’nin işlevsel hale getirilmesi gerektiğini belirten Tavşan, “Bu sistem ile ürünün üreticiden kaç TL’den çıktığı belli oluyor. Marketler ne kadar zam yapmış, her şey şeffaf biçimde görülüyor. Bu sistem kuruldu ama düzgün işletilmiyor. Sistem düzgün işlediğinde ürünlere fahiş zam yapılmışsa anında müdahale edilebilir. Vatandaş da barkoda bakarak ürünün nereden kaça alındığını, nerede ne kadar zam yapıldığını takip edebilir. Ürün fiyatının fazla arttığını görünce tepkisini ortaya koyabilir. Bu sistem ile marketçi az mı çok mu zam yapmış her şey ortaya çıkabilir” diye konuştu.