Kolonoskopiden en çok onlar korkuyor
Kolonoskopi geçmeyen karın ağrısı, makattan kan gelmesi, uzamış kabızlık, açıklanamayan kansızlık (anemi) veya vücutta tespit edilen demir eksikliği ile kronik ishal ve nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi sorunların varlığında yapılan bir işlem. Bu sorunlar dışında kalın bağırsak kanseri taraması amaçlı da gerçekleştiriliyor. Buna karşın hastaların bu güvenli işlemle ilgili aşılamayan kaygı ve korkuları bitmiyor. İşte kolonoskopiden gereksiz yere en çok korkanlar ve korkma nedenleri. Habertürk'ten Ceyda Erenoğlu'nun haberi.
Endoskopik bir işlem olarak adlandırılan kolonoskopi; ucunda ışık kaynağı ve optik görüntüleme ekipmanları bulunan uzun ve bükülebilir bir tüp şeklindeki alet yardımıyla ince bağırsağın kalın bağırsağa bağlandığı alan ile kalın bağırsağın tümünün incelenebildiği bir tanı ve tedavi yöntemi. Bu özelliklerine ek olarak bazı hastalıkların taranması ve tespiti için de kullanılan bu modern yöntem hakkında yeterli bilgi sahibi olunmaması ya da çevreden edinilen eksik ve yanlış bilgilerin bulunması işlemle ilgili yersiz korku ve önyargılara neden oluyor.
İŞLEMİN ADIMLARI
Peki işlem nasıl uygulanıyor? Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Sultan Abdülhamid Han Hastanesi Gastroenteroloji Servisi'nden Doç. Dr. Alpaslan Tanoğlu, kolonoskopi işlemi sırasında kişinin kendisini daha rahat hissetmesi amacıyla uyku hali oluşturan sedatif ilaçlar yanında daha net görüntü alıp kalın bağırsak katlantılarını açabilmek için bağırsak içine verilen havanın oluşturabileceği ağrıyı kesme amaçlı ağrı kesici ilaçlar (koldan açılan damaryolundan) verdiklerini söylüyor. Kolonoskopi işlemi için hastaya özel tasarlanmış kolonoskopi pantolonu giydiriliyor. İşlem sırasında "monitör" adı verilen takip cihazıyla hastanın solunumu, vücudunun oksijen seviyesi, anlık tansiyon seviyesi ile nabız sayısının görüntülenmesi izleniyor ve bu amaçla vücuda çeşitli elektrotlar bağlanıyor. Cihaz makattan ilerletilerek inceleme başlatılıp cihazının ucunda bulunan kamera sayesinde elde edilen görüntüler ekrana yansıtılıyor. Bazı durumlarda bağırsakların daha rahat ve ayrıntılı şekilde görüntülenebilmesi için içine hava verilerek bağırsaklar şişiriliyor.
POLİPLER DE ÇIKARTILABİLİYOR
İşlem esnasında, kolonoskopun içinden geçebilen özel aletler sayesinde bağırsak mukozası ya da şüpheli görünen yapılardan 'biyopsi' denilen milimetrik doku parçacıkları alınabildiği gibi, bağırsak iç duvarında 'polip' görülmesi durumunda bu oluşumlar çıkartılabiliyor. Tüm süreç boyunca elde edilen görüntüler kaydedilip rapora aktarılabiliyor. Kolonoskopinin toplam süresi işleme göre değişiklik gösterse de ortalama 15- 60 dakika arasında sürüyor. Ancak işlem sonrası hastalar bir süre daha kolonoskopinin yapıldığı sağlık merkezinde gözlem altında tutuluyor.
UZAMIŞ KABIZLIK VE KRONİK İSHALE DİKKAT!
Kolonoskopi, teşhis amaçlı; geçmeyen karın ağrısı, makattan kan gelmesi, uzamış kabızlık, açıklanamayan kansızlık (anemi) veya vücutta tespit edilen demir eksikliği ile kronik ishal ve nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi durumlarda yapılıyor. Bu sorunlar dışında; kalın bağırsak kanseri taraması amaçlı da gerçekleştirilip 50 yaşın üzerindeki bireylere de öneriliyor. Ailesinde kolon kanseri geçmişi olan kişiler için kolonoskopik taramalara başlama yaşı ve kolonoskopi yapma sıklığı değişebiliyor. Daha önce bağırsağında polip tespit edilen kişilerin belirli aralıklarla kolonoskopi kontrolünden geçmesi gerekiyor. Bağırsak poliplerinin teşhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkartılması kolonoskopi ile yapılan bir tedavi işlemi olmasına ek olarak bağırsak kanserinden korunmanın da en önemli yollarından biri olarak kabul ediliyor.
KOLONOSKOPİ İŞLEMİNDEN EN ÇOK KİMLER KORKUYOR?
Peki kolonoskopi işleminden en çok kimler hangi nedenle korkup çekiniyor? 2017 yılında Church ve meslektaşları, kolonoskopi yapılan 119 ardışık hastadan işlem öncesi ve sonrası korku, kaygı ve işlem deneyimleri hakkında bir anket doldurmalarını istedikleri bir çalışma yapıyor. Bu çalışmaya katılanların 65'inin erkek hasta olup ortalama yaşlarının 66 olduğu belirtiliyor. Çalışma sonunda çok az hastanın, ölçeklerle tanımlanmış yüksek korku ve anksiyete seviyeleri bildirdiğine ancak ilginç olarak işlem öncesi yüksek korku seviyeleri bildirenlerin kolonoskopi sırasında daha fazla ağrı yaşadıklarını söylediklerine dikkat çekiliyor.
KADINLAR DAHA ÇOK KORKUYOR
Doç. Dr. Alpaslan Tanoğlu konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, "Hastalar korkularının nedenlerini; işlem sırasında meydana gelebilecek ağrı hissi ve sedasyona bağlı gelişebilecek istenmeyen durumlar olarak bildirdiler. Bizler de tecrübelerimize dayanarak ileri yaş hastalarımızda, kadınlarda, daha önce olumsuz bir kolonoskopi deneyimine sahip olanlar ile çevresinden bu işlemle ilgili negatif duyum alan kişilerde daha yüksek oranda kaygı ve korku gözlemliyoruz. Halbuki kolonoskopi, deneyimli hekimlerin rehberliğinde oldukça güvenli bir işlemdir ve her gün yüzlerce sağlık merkezinde çok sayıda hastaya uygulanmaktadır. Bu nedenle bu önemli tanı ve hatta tedavi yönteminden korkmamanın en temel yolu, işlem hakkında bilimsel kaynaklardan detaylı bilgi almak, işleme önyargısız gitmek ve alanında tecrübeli hekimlere güvenmektir" diyor.
