“NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler”de bu hafta: ‘Meta’sı gider belki ama ‘verse’ mutlaka kalır!

Teknoloji dünyasında metaverse, blockchain ve NFT odaklı yenilikleri ve gelişmeleri ele aldığımız haftanın özeti, “NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler” ile karşınızdayız. İşte Habertürk’ten Necdet Çalışkan’ın hazırladığı öteki evrende haftanın öne çıkanları...

1- METAVERSE 101: GELECEKTE BİZİ NELER BEKLİYOR?

Metaverse’ün sanal dünya ile gerçek dünyanın bir füzyonu olarak tanımlanabileceğini söyleyen Türkiye Bilişim Vakfı Yürütme Kurulu Üyesi Üyesi, Cerebrum Tech Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Dr. R. Erdem Erkul, “Herkes VR gözlükler ile metaverse’ü eşleştirmiş durumda ama VR ve AR kesinlikle metaverse demek değil. Bunlar metaverse destek veren teknolojiler” dedi. Metaverse kavramı ile ilgili doğru bilinen yanlışları ve de metaverse’ün geleceğimizi nasıl şekillendireceğini GittiGidiyor’un podcast yayını “Keşfedecek Çok Şey Var - Teknoloji”de dile getiren Erkul, “Metaverse tek bir evren değil. Hergün niceleri kuruluyor. Önümüzdeki dönemde sayıları daha da artacaktır, yeni yeni verse’ler olacaktır. Mark Zuckerberg 'metaverse' dedi, metaverse’ü konuşur olduk ama metaverse, multiverse, omniverse… gibi çok farklı kavramlar var, biz burada ‘verse’ olayına odaklanıp, ‘Fiziksel dünya ile dijital dünya nasıl birlikte çalışacak? Nasıl bir hibrit bir model ile devam edilecek?’ sorusunun cevabına odaklanmak önemli. Çünkü 3 ay sonra, 6 ay sonra veya 1 yıl sonra metaverse kavramını kullanmayabiliriz” diye konuştu.

“Metaverse 101: Gelecekte Bizi Neler Bekliyor?” başlıklı yayında alışveriş, eğitim, sağlık ve oyun başta olmak üzere metaverse’ün pek çok alanda etkisinin olacağını ifade eden Erkul, metaverse ekonomisinin yükselişiyle birlikte fiziksel para kullanımı azalırken, sanal paralar ve token ekonomisinin daha çok ne çıkacağını belirterek, “Gerçek dünyada yaptığımız her aktivitenin sanal dünyada yapılacağından söz ediyoruz. Alışveriş yapacağız, doktorumuza sanal olarak muayene olacağız, dil öğreneceğiz, ticaret yapacağız… Bunları yaparken nasıl ki gerçek dünyada bir paraya ihtiyacımız var ise aynısı metaverse’te de geçerli olacak ve tüm bunlar da sanal para ile token ve coin’lerle yapılacak” dedi. Metaverse’ün teknolojisi ve ekonomisinin yanısıra etik ve de hukuki boyutunun da mutlaka tartışılması gerektiğinin altını çizen Dr. R. Erdem Erkul, bu alanda kendi başından geçen şu örneği aktardı:

“Bir NBA maçını VR gözlüğümle seyredecektim. Maçın başlamasına bir süre daha vardı, öncesinde yine VR ile sinema salonlarından birini girip, bir film için bileti aldım. Yine VR başlığımla, adım ve avatarım ile salona girdim, oturdum. Salonda her yaştan insan var, avatarlarıyla ve üzerlerinde yazan isimleriyle salondalar. Yanıma da başka bir kişi gelip oturdu. Sol elimdeki VR kumandası ile sinema salonunun menüsünden patlamış mısır aldı. Bir süre sonra yanımdaki koltukta oturan genç, kendince eğlenmek için benim koltuğuma, üzerime doğru patlamış mısır, tabi sanal olarak, atmaya başladı. Sosyal medyada nasıl ki bloklayabiliyorsunuz sizi rahatsız eden kişileri, bu platformlarda da benzer şekilde engelleyebiliyorsunuz. Film bitti, ardından NBA maçına geçtim ve seçtiğim ve 8K ile VR 360 derece kameralar takılmış koltuğa oturup, Ankara’da evimdeydim ama Los Angeles Lakers’ın maçını keyifle deneyimledim. Bu tarz deneyimler metaverse ile birlikte artacak. Tabi kullanıcıların etkileşimlerindeki ahlaki ve hukuki boyutla ilgili tartışmalar da aynı oranda artacaktır. Nasıl ki finansal okuryazarlık, dijital dönüşüm okuryazarlığı bir şekilde hayatımıza girdiyse, metaverse okuryazarlığı da hayatımıza girecektir.”

2- TÜRKİYE’NİN TURİZM ROTALARI ‘STAR WARS’ TEMALI NFT OLDU!

Sanat camiası için yeni bir çağa kapı aralayan NFT'ler (non-fungible token), farklı alan ve sektörlere de ilham kaynağı oldu. Tatil platformu Bugün Nereye Gidelim, Türkiye’nin önemli turizm destinasyonlarındaki bungalov evleri ve yat turizmi için kiralanabilir gemileri Yıldız Savaşları (Star Wars) temalı NFT’lere dönüştürerek dünyanın en büyük NFT pazarı olan OpenSea platformunda sergiledi.

Proje kapsamında Türkiye’nin çeşitli tatil bölgelerinde konumlanan bungalovlar ve alternatif bir tatil seçeneği sunan kiralanabilir motoryatlar, kült bilim kurgu serisi Star Wars’tan alınan ilhamla dijital evrene taşındı. Projeyle ilgili ayrıntıları paylaşan Bugün Nereye Gidelim Kurucusu İlker Kulaksız, “Hazırladığımız konsept NFT’lerle, özlediğimiz yaz mevsiminin en sevilen tatil alternatiflerine dikkat çekmek istedik” dedi.

NFT piyasasının her geçen gün büyüdüğünü vurgulayan Kulaksız, şu değerlendirmeyi yaptı: “Teknolojiyi ve sanatı bir araya getiren NFT konsepti, sektör ya da ölçek fark etmeksizin her markaya hedef kitleleriyle temas kurabilecekleri yeni bir mecra sunuyor. Ortaya koyduğumuz NFT serisiyle ülkemizin turizm rotalarının tanıtımı için de etkili bir projeye imza attığımızı düşünüyoruz. Önümüzdeki dönemde koleksiyonumuzu geliştirmeye devam edeceğiz.”

3- METAVERSE’TE ADRESİNİ BELİRLEDİ

Vodafone, metaverse’teki ilk mağazasını açmaya hazırlanıyor. Yakında Decentraland’de “66,-1 parsel” lokasyonunda açılacak olan Vodafone Metaverse Mağaza’da müşterileri kişisel dijital asistan TOBi karşılayacak. Müşteriler, metaverse platformundaki mağazada Vodafone’un ürün ve hizmetlerine ulaşabilecek. Şirketten verilen bilgiye göre Vodafone Türkiye, Vodafone Metaverse Mağaza ile Vodafone Grubu ülkeleri arasında metaverse’te mağaza açan ilk ülke olacak. Vodafone Metaverse Mağaza’da Vodafone’un Red ve FreeZone gibi markalarına ait kampanyalar için özel alanların yanı sıra Çevresel, Sosyal ve Yönetişimsel inisiyatiflerine yönelik alanlar da yer alacak.

Vodafone’un FreeZone Gaming çatısı altında oyunseverler için sunduğu içeriklere de Vodafone Metaverse Mağaza’dan ulaşılabilecek. Satışa yönlendirmelerin QR kod veya link ile Vodafone Online Mağaza’ya yapılacağı metaverse mağazada, müşterilere Sanal Gerçeklik ve Artırılmış Gerçeklik deneyimleri de sunulacak. Vodafone’un metaverse’deki mağazasında çeşitli etkinlik ve lansmanlar da düzenlenecek.

Metaverse’te de yer almak üzere harekete geçtiklerini söyleyen Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Meltem Bakiler Şahin, “Araştırmalara göre metaverse, firmalar için 8 trilyon dolarlık fırsat barındıran büyük bir sanal evren olma yolunda hızla ilerliyor” dedi.

4- META, TÜRKİYE’DEKİ İLK VR SERGİSİNİ AÇTI

Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın çatı kuruluşu Meta Türkiye’nin FOTON (Fotoğraf Organizasyonları Derneği) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştirak şirketi Kültür AŞ iş birliği ile hayata geçirdiği Anadolu’nun 4 Mevsimi Fotoğraf Yarışması’nda kısa listeye alınan fotoğraflar, 2-22 Nisan tarihleri arasında Meta Türkiye’nin ilk VR sergisinde ziyaretçileriyle buluşuyor.

Müze Gazhane içerisinde bulunan İklim Müzesi içerisinde konumlandırılan VR sergisinde ziyaretçiler, yarışmanın kategorileri olan İlkbahar, Yaz, Sonbahar ve Kış temalı sanal alanları VR gözlükleriyle gezebiliyor. Sergide yer alan fotoğraflar, İstanbul Kitapçısı Karaköy, Kadıköy ve Mecidiyeköy şubelerinde de ücretsiz olarak ziyarete açık olacak. Bu seneki teması “Çevre Kirliliği ve İklim Değişikliğinin Anadolu'daki Yansımaları” olan yarışmanın sonucunda kazanan fotoğraflar 3 milyondan fazla takipçiye sahip olan Facebook Türkiye sayfasının kapak fotoğrafı olmaya hak kazandı.

5- BLOKZİNCİR VE NFT’LER HAKKINDA SORULAR CEVAP BULUYOR

Blokzincir, kripto varlıklar ve NFT konularında merak edilen sorular Dr. Çağla Gül Şenkardeş tarafından kaleme alınan ve Ceres Yayınları tarafından yayınlanan “Blokzincir Teknolojisi ve NFT’ler” isimli kitapta cevap buluyor. Blokzincir teknolojisi ve kripto varlıkları, en basit şekilde ve farklı alanlardan üretilen yaklaşımlarla anlatmak için tasarlanan “Blokzincir Teknolojisi ve NFT’ler”, online satış kanalları ve kitapevlerindeki raflarda yerini aldı.

Önsözü Faruk Eczacıbaşı tarafından yazılan ve Blockchain Türkiye Platformu tarafından desteklenen “Blokzincir Teknolojisi ve NFT’ler” kitabında, blokzincir teknolojisi ve alt bileşenleri olan teknolojilerin tarihsel süreçte gelişimi aktarılıyor.

İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde Blokzincir teknolojisi ve token ekonomisi derslerinin yanı sıra çok sayıda dernek ve üniversitede de bu konuda gönüllü eğitimler veren Dr. Çağla Gül Şenkardeş, birçok insanın kripto paralar ve blokzinciri birbirinden çok bağımsız gibi düşündüğünü belirterek “Bu kitapta Blokzincir Teknolojisi ve NFT’ler, blokzincir teknolojisi ve kripto varlıkları en basit şekilde anlatmak istedim. Bir teknoloji ve ürünleri olduğunu bilmek bir çok insanın uzak durmasına neden oluyor ve ben bu sebeple çok basit bir dille ve kodlar, yazılım önerileri yerine tamamen disiplinler arası bir yaklaşımla herkesin fikir sahibi olmasını amaçlayarak bir başucu kitabı olarak hazırlamaya çalıştım kitabı” dedi.

6- KRİPTO PARALAR ÇALMAK İÇİN DeFi’LERİ KULLANIYORLAR

Finansal operasyonlarıyla ünlü, gelişmiş ve kararlı tehdit aktörü (APT) Lazarus, kripto para birimlerini çalarak gelirini artırmak için Truva atına dönüştürülmüş, dağıtılmış, finans (DeFi) uygulamalarıyla saldırıya geçti. Böylece Lazarus, kurbanlarının sistemleri üzerinde kontrol sağlayan kötü amaçlı yazılımları dağıtarak, kripto para cüzdanlarını yönetmek için kullanılan meşru uygulamaları kötüye kullanıyor. Lazarus grubu, 2009'dan beri faaliyet gösteren dünyanın en aktif APT aktörlerinden biri. Çoğu devlet destekli APT grubunun aksine Lazarus ile bağlantılı APT tehdit aktörleri, finansal kazancı öncelikli hedeflerinden biri haline getirdi.

Kripto para piyasası, takas edilemeyen token (NFT) ve dağıtılmış finans (DeFi) pazarlarıyla birlikte büyürken, Lazarus kripto para kullanıcılarını hedeflemek için yeni yollar bulmaya devam ediyor. Aralık 2021'de siber güvenlik kuruluşu Kaspersky’nin araştırmacıları, Lazarus grubu tarafından sağlanan bir Truva Atı DeFi uygulamasını kullanarak kripto para çalmaya çalışan yeni bir kötü amaçlı yazılım operasyonunu ortaya çıkarmıştı. Uygulama, kripto para cüzdanlarını kaydeden ve yöneten DeFi Wallet adlı meşru bir program içeriyor. Uygulama çalıştırıldığında, meşru uygulama yükleyicinin yanına kötü amaçlı bir dosya bırakılıyor ve kötü amaçlı yazılım Truva atlı bir yükleyici yoluyla başlatılıyor. Oluşturulan bu kötü amaçlı yazılım, daha sonra Truva Atı uygulanmış bir şekilde meşru uygulamanın üzerine ekleniyor.

Kaspersky Küresel Araştırma ve Analiz Ekibi (GReAT) Kıdemli Güvenlik Araştırmacısı Seongsu Park, şunları söylüyor:

“Lazarus'un kripto para birimi endüstrisine olan ilgisini bir süredir gözlemliyoruz ve bulaşma sürecine dikkat çekmeden, kurbanlarını cezbetmek için karmaşık yöntemler geliştirdiklerini görüyoruz. Kripto para birimi ve blok zinciri tabanlı sektörler, gelişmeye ve daha yüksek düzeyde yatırım çekmeye devam ediyor. Bu nedenle yalnızca dolandırıcıları ve kimlik avcılarını değil, aynı zamanda finansal olarak motive edilmiş APT grupları da dahil olmak üzere büyük oyuncuları da cezbediyorlar. Kripto para piyasasının büyümesiyle Lazarus'un bu sektöre olan ilgisinin yakın zamanda azalmayacağını düşünüyoruz.”

7- EKİBİ 10'A ÇIKARIP, 3 YENİ PROJE DUYURDU

Kripto para işlem platformu Paribu, Türk sporuna ve genç sporculara destek olmak için kurduğu Team Paribu’nun kapsamını genişletti. 2021 yılında Türkiye kadın millî voleybol takımı kaptanı Eda Erdem kaptanlığında, millî cimnastikçi Ahmet Önder, millî rüzgâr sörfçüsü Dilara Uralp, millî modern pentatlet İlke Özyüksel, millî basketbolcu Sertaç Şanlı, millî yüzücü Nida Eliz Üstündağ ve millî atlet Berfe Sancak’tan oluşan 7 kişilik bir ekip olarak kurulan Team Paribu, bu yıl millî karateci Dilara Bozan, millî eskrimci Deniz Selin Ünlüdağ ve millî serbest dalışçı Fatma Uruk’un da katılımıyla 10 kişilik bir ekibe dönüştü. Bu yıl ekibe dahil olan 3 sporcuyla 10 kişilik bir ekibe dönüşen Team Paribu; yapılan algı araştırması, Team Paribu Mentor, Team Paribu Atölye ve Team Paribu Seninle gibi yeni projeleriyle yeniden tanıtıldı.

Buna göre Team Paribu sporcularının kendi branşlarındaki genç sporculara yol göstereceği ve gelişmesine katkı sağlayacağı Team Paribu Mentor projesi hayata geçirildi. Team Paribu’daki her sporcu, kendi branşlarına göre belirlenen yaş aralığı dahilinde 3 genç sporcuya mentorluk yapacak. Team Paribu Atölye ile ise Team Paribu sporcuları spora ilgi duyanlarla antrenman ve hazırlık süreçlerini paylaşacak. Team Paribu Seninle Projesi ile de İhtiyaç Haritası üzerinden gençlerin spora erişiminin önünde engel yaratan ihtiyaçlarının karşılanması hedefleniyor.

8- YAPAY ZEKALI SANAL ASİSTANLAR 33 MİLYAR DOLARA KOŞUYOR

Yerli yapay zekâ şirketi CBOT hizmet verdiği kurumlar özelinde 2021 yılında 700 milyon mesaj karşıladığını açıkladı. Sanal asistanlara en çok kamu, perakende ve bankacılık sektörlerinin rağbet gösterdiğini ve pandemi ile hayatımıza giren uzaktan çalışmayla birlikte, özellikle büyük kurumlar tarafında sanal asistanlara olan talebin arttığını belirten CBOT CEO’su Mete Aktaş, “2022’de yurt dışında daha fazla büyümeyi ve sanal asistanlarımızla 1 milyar konuşmaya imza atmayı hedefliyoruz” dedi. Aktaş, “Sorun çözme sürelerini 7.5 kat azalttık, 200 saniye ve üzerinde olan canlı desteğe bağlanmak için bekleme sürelerini 15 saniyeye kadar indirdik ve çağrı karşılama maliyetlerini de ortalamada 5 kat düşürdük” diye konuştu.

CBOT'un düzenlediği toplantıda paylaşılan araştırma kuruluşu Gartner'ın verilerine göre pandemi etkisi altında geçen iki yıl içerisinde pandemi öncesinde 1500 olan sanal asistanlar üzerine çalışan şirket sayısı 2022 itibariyle 2500’ün üzerine çıktı. Gartner verilerine bakıldığında 2023 yılına kadar müşteri hizmetlerinin yüzde 60’dan fazlasının dijital ve self-servis kanallar ile verileceği öngörülüyor. 2021'de dünya genelinde 6.8 milyar dolar olan diyaloğa dayalı yapay zekâ pazar büyüklüğünün, 2026'ya kadar 18.4 milyar dolara, 2030’da ise 32.6 milyar dolara ulaşması bekleniyor.