Yükselen mevduat faizi işçiyi sevindirdi
İşçilerin zamanında ödenmeyen ücret ve kıdem tazminatı gibi alacaklarında en yüksek mevduat faizi oranında gecikme farkı uygulanıyor. Geçen yıl en yüksek mevduat faizinin enflasyonun 57 puan altına kadar gerilemesiyle davalık alacağı bulunan işçiler mağduriyet yaşarken, bu yıl farkın azalması işçi alacaklarındaki erimeyi yavaşlattı. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Yürürlükte bulunan 4857 Sayılı İş Kanunu’na göre, gününde ödenmeyen ücretler için en yüksek mevduat faizi oranı uygulanıyor. Sadece kıdem tazminatı ile ilgili maddesi yürürlükte bulunan 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’na göre ise kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesi gerekiyor. Buna göre, ücret, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kullanılmayan yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti gibi işçi alacaklarının zamanında ödenmemesi halinde en yüksek mevduat faizi oranında gecikme farkı ödenmek zorunda.
Bankaların fiilen uyguladığı en yüksek mevduat faizi Merkez Bankası tarafından her ay yayımlanıyor. İş davalarına bakan mahkemeler Merkez Bankası’nın yayımladığı bu veriler üzerinden alacakları karara bağlıyor.
En yüksek mevduat faizi 2020 yılına kadar genellikle enflasyona paralel seyrediyordu. Ancak, 2021 yılının son aylarından itibaren enflasyon hızla artarken en yüksek mevduat faizi aynı hızla artmadı. Enflasyon ile mevduat faizi arasındaki makas giderek açıldı. Öyle ki, 2022 kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 84.39 olurken, en yüksek mevduat faizi yüzde 27.50’de kaldı. Aradaki fark 57 puana kadar ulaştı.
İşçi işveren arasındaki alacak davaları ortalama 4 yılı buluyor. En yüksek mevduat faizi geçmiş yıllarda da zaman zaman enflasyonun altında kaldı ancak hiçbir zaman makas bu kadar açılmadığı gibi uzun süre devam etmedi. Geçen yıl en yüksek mevduat faizinin enflasyonun çok altında kalması, yargı aşamasındaki işçi alacaklarını eritti.
MAKAS YENİDEN DARALMAYA BAŞLADI
Neyse ki bu yılın başından itibaren enflasyonun düşüş sürecine girmesi, buna karşılık mevduat faizlerinin de artmaya başlaması makasın daralmasını sağladı. Merkez Bankası’nın en son verilerine göre temmuz ayında en yüksek mevduat faizi yüzde 45 olurken, yıllık enflasyon da yüzde 47.83 olarak gerçekleşti. Fark 3 puana kadar geriledi.
İŞÇİNİN ALACAĞI ERİDİ
Ancak, her ne kadar son zamanlarda enflasyon ile en yüksek mevduat faizi arasındaki makas daralsa da özellikle 2022 yılındaki makas yargı aşamasındaki işçi alacaklarını reel olarak azalttı. İşçilerin alacaklarının alım gücü düştü. Sadece 2022 yılındaki faiz – enflasyon makası nedeniyle işçi alacakları reel anlamda yüzde 40’a varan oranlarda azaldı. Bundan sonraki süreçte enflasyon ile mevduat makası tamamen kapansa bile 2022 yılındaki kayıp telafi edilemeyecek.
FAİZ BAŞLANGIÇ TARİHİNE DİKKAT!
Yargıtay kararlarına göre, kıdem tazminatı açısından faiz iş akdinin fesih tarihinden başlatılır. İş akdinin ölüm veya başka nedenlerle son bulması faiz başlangıcını değiştirmez.
Emekli aylığı bağlatmak için işyerinden ayrılma halinde işçinin emeklilik dilekçesi verdiğini işverene kanıtlaması gerekir. Bu durumda faiz başlangıcı, emeklilik dilekçesine ilişkin belgenin işverene verildiği tarih olarak kabul edilir. İşçi emeklilik dilekçesini işverene vermemiş ise işverence ilk taksitin ödendiği tarih, bakiye kıdem tazminatı için faiz başlangıcı olur.
Taksit ödemesinin olmadığı durumlarda ise faiz başlangıcı, davanın açıldığı ya da icra takibinin başladığı tarihtir.
İşe iade davası sonrasında işçinin işe başlatılmaması durumunda kıdem tazminatı bakımından faiz başlangıcı işçinin işe alınmayacağının açıklandığı tarih ya da bir aylık işe başlatma süresinin sonudur.
Ücret alacaklarında ise faiz başlangıcı işverenin temerrüde düşürüldüğü tarih olarak kabul edilir.
