İlk 7 ayda beklenenden 500 milyar lira daha az vergi toplanabildi
Yılın ilk 7 ayında 4,3 trilyon lira vergi almayı hedefleyen Maliye ancak 3.8 trilyon lira tahsilat yapabildi. Gelir vergisinde tahakkuk eden verginin yüzde 80'ini toplayarak hedefi bulan Maliye, Kurumlar Vergisi'nde yıl genelinde toplamayı umduğu 1,2 trilyon liranın şimdiye kadar 480 milyarını tahsil edebildi. Rakamlar özellikle beyana dayalı KDV tahsilatında ciddi güçlük çekildiğini, ekonomideki durgunluk nedeniyle ÖTV gelirlerinin, ithalde alınan KDV'nin, konaklama vergisinin ve damga vergisinin hedefin gerisinde kaldığını ortaya koydu. Tapu harçları beklenenden 35 milyar lira düşük gelirken devlet cezalara yükledi ve cezalarda hedef aşıldı.
Yeni ekonomi programının ana hedeflerinden olan ekonomik aktivitenin yavaşlatılarak enflasyonun kontrol altına alınması uygulaması vergi gelirlerini olumsuz etkiliyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre devlet 2024 yılı genelinde 8 trilyon 353 milyar lira gelir hedefliyor. Bu gelirin 7 trilyon 407 milyarının vergiden elde edilmesi bekleniyor. Bu hesaba göre Maliye'nin rakamlarını açıkladığı ilk 7 ayda 4,3 trilyon lira vergi toplaması gerekiyordu. Ancak bu rakam 3.8 trilyon lirada kaldı. Devlet elde etmeyi planladığı hedefin yaklaşık 500 milyar lira gerisinde kaldı. Maliye'nin hedefine ulaşması için ya yılın geri kalanında vergi performansını artırması veya hedefe ulaşmak için ek vergiler planlaması gerekiyor. Üçüncü yol açığın borçlanarak finanse edilmesi.
TAKSİCİ VE KÜÇÜK ESNAF VERGİ ÖDEMİYOR
Peki ne oldu da devlet hedefine ulaşamadı? Hangi vergi kalemlerinde performans düşük kaldı? Şimdi onlara bakalım. Maliye Bakanlığı rakamları gelir vergisinde tahakkuk eden verginin yüzde 80'inin toplandığını yani bu alanda bir başarı sağlandığını ortaya koyuyor. Özellikle kira vergisi gibi beyana dayalı gelir vergisi tahsilatı tahakkuka göre yüzde 60 ile düşük kalsa da 7 ayda hedefin yüzde 78,3'üne ulaşarak ciddi başarı sağlandı. Bu vergi taksitle ödendiği için yıl sonuna doğru bu alanda tahsilatın daha da artması mümkün. Yine de gelir vergisi özelinde taksiciler gibi basit usulde gelir vergisi ödeyenlerde tahsilat oranının yüzde 7,7'de kalması dikkat çekiyor.
KURUMLAR VERGİSİ VE KDV'DE SORUN VAR
Rakamlara göre önemli sorunlardan birisi Kurumlar Vergisi'nde görülüyor. Maliye yıl genelinde toplamayı umduğu 1,2 trilyon liralık kurumlar vergisinin şimdiye kadar 480 milyarını tahsil edebildi. Beklentiye göre rakamın şimdiye kadar 744 milyar lira olması gerekiyordu. Yani şirketler ödemeleri gereken yaklaşık 263 milyar lirayı ya ödemedi veya ödeyemedi. Rakamlar özellikle beyana dayalı KDV tahsilatında ciddi güçlük çekildiğini gösteriyor. Kesinti suretiyle alınan KDV'de tahsilat oranı yüzde 84 ve hedefinde çok üstünde bir başarı sağlanırken beyana dayanan KDV'de şimdiye kadar ancak hedefin yüzde 28'i tahsil edilebildi. Şirketler tahakkuk eden 535 milyar liralık KDV'nin yüzde 40'ını ancak ödediler. 321 milyar liralık KDV ödenmeyi bekliyor.
SATIŞ KESİLDİ 75 MİLYAR DAHA AZ ÖTV TAHSİLATI OLDU
Ekonomide sınırlı fren nedeniyle ÖTV gelirlerinin, ithalde alınan KDV'nin, konaklama vergisinin ve damga vergisinin hedefin gerisinde kaldığı görüldü. Devlet ÖTV'den bu yıl 1,4 trilyon lira vergi almayı planlıyor. Bu 7 ayda 818 milyar lira vergi geliri olması gerektiğini gösteriyor. Oysa bu rakamdan 75 milyar lira daha az vergi tahsil edilebildi. Alkollü içkilerde artan vergi oranının vergi tahsilatını epey olumsuz etkilediği de tablonun gösterdiği bir gerçek. Alkolü içkilerde devletin beklentisi 107 milyarken 7 ayda bunun yüzde 49'u toplanabildi.
TAPU HARCI 35 MİLYAR LİRA DAHA AZ
Diğer yandan gayrimenkul satışlarının düşmesiyle tapu harçları da beklenenden 35 milyar lira düşük geldi. Maliye 7 ayda tapu harcı olarak 44 milyar topladı. Oysa yıllık beklenti 136 milyar lira düzeyinde. Yani beklentinin ancak yüzde 32'si elde edilebildi. Vergi gelirlerinde bu tablo yaşanırken devletin cezalara yüklediği görüldü. Cezalarda yıllık hedefin yakalanıp aşıldığı anlaşıldı.
