Hamile kadın işten atılamaz

Hamile kadınların hakları 4857 Sayılı İş Kanunu ile Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’te düzenleniyor. Kadın çalışanlar bazen hamile kaldıklarında, işten atılabilecekleri düşüncesiyle son ana kadar işverene bilgi vermeme yoluna başvuruyor. Kanuna göre, hamilelik veya doğum nedeniyle kadın işçi işten çıkartılamaz. İşten çıkartan işveren ihbar ve kıdem tazminatını ödemek zorunda kalır. İşyerinde 30’dan fazla işçi çalışıyorsa, hamileliği nedeniyle işten çıkartılan kadın işçi işe iade davası açabilir. İşe iade davasını kazanan kadın işçi işe başlatılmazsa boşta geçen sürelerin 4 aya kadar kısmının ücreti ile 4 aydan 8 aya kadar işe başlatmama tazminatı alır. Ayrıca ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanır.

Çalışan sayısının 30’dan az olduğu işyerlerinde işten çıkartılan hamile kadınlar ise dava açarak kötü niyet tazminatı talep edebilirler. Bunlar da kıdem ve ihbar tazminatının yanı sıra ihbar tazminatının üç katına kadar kötü niyet tazminatı alabilirler.

Kadın hamile olduğu için işten çıkartılamaz ama hamileliğini gizlediği için işten çıkartılabilir. İşveren, kadın işçinin hamileliğini gizlemesini haklı fesih sebebi yaptığında ihbar ve kıdem tazminatı ödemez.

GECE ÇALIŞTIRILAMAZ

İşverenin hamile işçi ile ilgili sorumlulukları, hamileliğin işverene bildirilmesiyle başlar. İleride ihtilaf çıkmaması için hamilelik bildiriminin yazılı olarak yapılması gerekir. Sözlü bildirim yapılmış olsa bile örneğin elektronik posta ile de bildirim yapılması yerinde olur.

İşveren, hamile işçinin sağlık ve güvenlik riskine karşı çalışma koşullarını ve çalışma saatlerini düzenlemek zorunda. İşçinin yaptığı iş gebeliğe uygun değil ise daha hafif bir işte çalıştırılır.

Hamile oldukları sağlık raporuyla tespit edilen kadınlar, bu andan itibaren doğuma kadar geçen sürede 20.00-06.00 saatleri arasında çalışmaya zorlanamaz. Yarısından fazlası 20.00-06:00 arasına denk gelen gece vardiyalarında çalıştırılamazlar. Örneğin, 18.00-01.00 vardiyasında gece çalışması 4 saati aştığı için, böyle bir vardiyada hamile kadınlar çalıştırılamaz.

Yeni doğum yapmış kadınlar da doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılamazlar. Bir yıllık sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğuna ilişkin sağlık raporu alınması halinde, raporda belirtilen süre boyunca gece çalıştırma yasağı uygulanır. Hamile ve emziren kadınların günlük çalışma süresi de 7.5 saat ile sınırlıdır.

EŞİTLİĞE AYKIRILIK TAZMİNATI

İşveren hamile bir kadını işe alırken ayrımcılık yapamaz. Hamile kaldığı için hafif işte çalıştırıldığı vs gibi gerekçelerle ücretinde indirim yapamaz. İşe girişte veya çalışırken hamileliği nedeniyle ayrımcılığa uğradığını kanıtlayan kadınlar eşit davranma ilkesine aykırılıktan dört aya kadar ücret tutarında tazminat alırlar. Ayrıca, yoksun bırakıldığı haklarını talep edebilirler.

İŞVERENİN TAZMİNATSIZ İŞTEN ÇIKARMA HAKKI

İşveren hamile veya doğum yapan kadını işten çıkartamaz. Ancak, hamilelik veya doğum nedeniyle aralıksız olarak ihbar süresi + 6 haftayı aşan süreyle devamsızlık yaparsa işveren ihbar ve kıdem tazminatı ödemeden iş akdini feshedebilir. İhbar süresi, işçinin işyerindeki çalışma süresine göre değişiyor. İhbar süresi, işyerindeki çalışma süresi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar olan işçi için 4 hafta; 1.5 yıldan üç yıla kadar olan işçi için 6 hafta; üç yıldan fazla olan işçi için 8 haftadır.

Buna göre, örneğin bir işyerinde 3 yıldan uzun süredir çalışmakta olan bir kadın işçinin doğum veya hamilelikteki devamsızlık nedeniyle işverence tazminatsız işten atılabilmesi için kesintisiz devamsızlık süresinin (8 haftalık ihbar süresi + 6 hafta) 14 haftayı aşması gerekir.