Ramazana dair tüm merak edilenler...
Kimler oruç tutmamalı, neresi 21 saat oruç tutacak?..
Ceyda ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK
cerenoglu@htgazete.com.tr
Ramazan ayında değişen beslenme alışkanlıkları ve bozulan diyetler en çok diyabet, hipertansiyon, kalp yetmezliği gibi kronik hastalıkları olanları etkiliyor. Riskleri anlatıldığı halde hastaların çoğunlukla oruç tutma yönünde karar vermelerine ise çözüm bulunamıyor.
En küçük bir riske bile tahammülü olmayan diyabet hastalığında, 10 Müslüman diyabet hastasından 8’inin oruç tuttuğunu biliyor muydunuz? Geçtiğimiz yıl ortaya konan veriler ve yapılan haberler işe yaramamış olmalı ki bu önemli konuyu tekrarlıyoruz. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İbrahim Şahin, her ramazan ve onu izleyen bayram sonrasında hastanelerin acil servislerine yapılan başvuruların ciddi oranda arttığına dikkat çekiyor. Şahin, en büyük risk faktörünün hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) olduğunu belirtirken, ortaya bu konuda direnç gösteren ve oruç tutmakta kararlı diyabet hastalarına yönelik somut veriler koyuyor. Dünyada 1.5 milyar civarında Müslüman bulunuyor. Ramazanda oruç tutmak sağlıklı Müslümanlar için İslam’ın şartlarından olmakla birlikte hastalar için istisnalar söz konusu oluyor. Ülkemizde yapılan bir çalışmaya göre (TURDEP 2) son 10 yılda diyabet sıklığının ikiye katlandığı görülüyor ve erişkin nüfusun yüzde 13’ünün diyabetik olduğu belirtiliyor. Diyabetin; ülkemizde ve dünyada körlüğün ve son dönem böbrek yetmezliğinin en önde gelen nedeni, bacak amputasyonlarının (kesilmesi) ise en sık görülen ikinci nedeni olduğuna dikkat çekiliyor. Diyabet ayrıca kalp, hipertansiyon ve inme (felç) gibi hastalıkları artıran ve tedavisini zorlaştıran bir hastalık olarak görülüyor. Sağlıklı insanlara göre daha sık beslenmesi gereken (3 ara ve 3 ana öğün) diyabetli hastalarda, ramazan ayı boyunca 16-18 saat yemek yenilmemesi ve özellikle yaz aylarında su içilmemesi yaşamsal risklere yol açabiliyor.
Ramazanda beslenmeye dikkat!
- İftara mutlaka su içerek başlanmalı.
- Az yağlı (tercihen yoğurtlu) bir çorba seçilmeli.
- Sofrada bol salata bulunmalı.
- Ana yemek protein ağırlıklı olmalı (bitkisel proteinler için bakliyatlar, hayvansal proteinler için dana, tavuk veya balık eti).
- Tatlı yerine az şekerli komposto veya meyve tüketilmeli.
- Ekmek tüketimi 1-2 dilimi aşmamalı ve tam tahıllı tercih edilmeli.
- Sahur ve iftar arasında ara öğün alınmalı (örneğin meyve).
KİM ORUÇ TUTMALI KİM TUTMAMALI?
Amerikan Diyabet Derneği (ADA) 2010 önerilerine göre;
Oruç tutmaları halinde sağlık riski çok yüksek olan hastalar:
- Diyalize giren diyabetli hastalar
- Gebe diyabetli hastalar
- Bedenen ağır işte çalışan diyabetliler
- Tip 1 diyabetli hastalar
- Son 3 ayda şeker komasına girenler
- Son 3 ayda ciddi kan şekeri düşüşleri yaşayan hastalar
- Kan şekerinin düştüğünü fark edemeyen hastalar
- Kan şekeri kontrolü iyi olmayanlar
Oruç tutmaları halinde sağlık riski yüksek olan hastalar:
- Ortalama kan şekeri 150-300 mg/dl arasında ve A1C % 7.5-9 arasında olanlar
- Böbrek yetmezliği olan hastalar
- Ensülin veya sulfanilüre kullananlar
- Tek başına yaşayan hastalar
- Komplikasyonu olan hastalar
- Yaşlı hastalar
Oruç tutmaları halinde sağlık riski orta derece olan hastalar:
- Kısa etkili ensülin salgılatıcı glinidler gibi ilaç kullananlar
Oruç tutmaları halinde sağlık riski düşük olan hastalar:
- Sadece diyetle veya metformin, glitazon ve inkretin grubu gibi ensülin salgısını artırmayan oral antidiyabetik kullanan hastalar
- Kan şekeri regüle olanlar
- Başka sağlık problemleri olmayanlar.
Not: Tüm diyabetli hastalar eğer oruç tutmak istiyorlarsa mutlaka bir uzmana başvurmalı.
