Türkiye siyasetten ne bekliyor?

Türkiye’de insanlar, artık demokratik hak dendiğinde akıllarına sadece oy verme işini getirmiyor. İfade özgürlüğü istiyor. Türban döngüsüne kapılmaktan kaçınan ciddi bir kitle var bu ülkede. Meseleden bıkmış eğitimli bir çoğunluk, belki de bu yüzden artık türban yasağını daha açıkça savunuyor.

Karizmatik lider Tayyip Erdoğan’ın partisinde insanlar parti içi demokrasiden yana şikayetçi olmalılar diye mi düşünüyorsunuz?

Öyle değil. Bu sonuçlar, Odak Araştırma Grubu’nun hazırladığı "Cumhuriyet ve Demokrasi" araştırmasından çıktı. Türklerin cumhuriyet ve demokrasi ile ilgili algılarını, rejimle ilgili görüşlerini, siyasi eğilimlerindeki değişimleri inceleyen araştırma için 18 yaşından büyük 1685 seçmenle görüşüldü.

15 Kasım-16 Aralık tarihleri arasında, tesadüfen seçilen 26 şehre bağlı 89 ilçe, 423 mahalle ve 45 köyde, ev, işyeri ya da sokakta anket yapıldı.

Tüm soru formlarını seçmenlerle yüz yüze dolduran 74 anketör, veri toplama sürecinde hiçbir mahallede 8 görüşmenin üzerine çıkmadı.

Bayram süresince ve ertesinde, işte bu çalışmanın çarpıcı sonuçlarını yayınlayacağız. Türk seçmeninin nereye doğru gittiğini irdeleyeceğiz.

Göreceksiniz, "Yollar yürümekle aşınmaz" lafı, Türkiye’de artık eskisi kadar itibar görmüyor.

AKP’liler demokrasiden daha memnun

Türkiye’de halkın yarıdan fazlası, ülkede tam demokrasi olmadığına inanıyor. Yoğun olarak Kürtlerden oy alan DTP seçmeninde, bu kanı rekor denilebilecek yüzde 86.6 seviyesinde destek görüyor. Ondan sonra gelen CHP’lilerin ise yüzde 66.8’i böyle düşünüyor. İktidar partisi AKP’nin seçmeni ise ülkedeki demokrasiden diğer parti seçmenlerine göre daha memnun. Sadece yüzde 38’i, tam demokrasi yok, diyor.

Ülkenin dörtte biri apolitik

Siyasi eğilim dağılımda her ne kadar milliyetçilik birinci sırada görülse de, araştırma sonuçlarına genel olarak bakıldığında ülke iki ayrı blokta kümelenmiş durumda. Sosyal demokratlar ve laikler bir tarafta, milliyetçiler, muhafazakárlar, İslamcılar, liberaller öbür tarafta. Ama en önemlisi, ülkenin yaklaşık dörtte biri, hiçbir siyasi eğilim taşımadığını söylüyor. Bu kesim için en önemli şey, istikrar. İstikrar için ne gerekiyorsa ona göre oy veriyor. Buna, istemese bile iktidardan yana olmak da dahil.

Gençlerin birinci tercihi düşünce ve ifade özgürlüğü

"Tam demokrasi yoktur" diyenler, burada ifade ve düşünce özgürlüğünü, "Vardır" diyenler ise seçme ve seçilme hakkını işaretliyor. Gençlerin (18-24 yaş grubu) birinci tercihi ise ifade ve düşünce özgürlüğü. Bu rakamlar, gençliğin düşündüklerini ifade etme sorunları olduğunu ortaya koyuyor. Üçüncü sıradaki din ve vicdan özgürlüğü, genelde okuryazar olmayanlar ya da ilkokul mezunlarının tercihi.

Eğitim düzeyi düştükçe muhafazakar eğilimler ve muhafazakar değerlere bağlılık artıyor. Eğitim seviyesi yükseldikçe, ifade ve düşünce özgürlüğü hakkı ankette birinci sırayı alıyor. Türban tartışmalarının kamuoyunda yarattığı yankı ile araştırmada alt sıralarda kalan kıyafet özgürlüğü şıkkı ise dikkat çekici bir tezat oluşturuyor.

Haber alma hakkının düşüklüğü de ilginç bir sonuç olarak ortaya çıkıyor.

ARAŞTIRMAYI YAPAN BEYİN TAKIMI

Odak Araştırma ve Danışmanlık şirketi tarafından tamamlanan çalışmada, şirketin genel müdürü eski Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanı olan Mehmet Sıddık Ensari’nin liderliğinde 3 öğretim üyesi görev aldı: Doç. Dr. Cengiz Yılmaz (Boğaziçi Üniversitesi), Doç. Dr. Sabri Erdil (Marmara Üniversitesi) ve Doç. Dr. Lütfihak Alpkan (Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü).

Topluma göre partilerde de demokrasi yok

Toplum, siyasi partilerde, parti içi demokrasi olmadığı görüşünde. Siyasi partilerin seçmenleri arasında bu konuda en az şikayetçi olanlar ise AKP’liler. Toplumun yüzde 53.3’ü, diğer tüm siyasi parti yanlılarının yüzde 60 ve üstünde ezici bir çoğunluğu siyasi partilerde parti içi demokrasi olduğuna inanmıyor. Bu oran AKP’lilerde sadece yüzde 38.6 çıkıyor. Eğitim seviyesi yükseldikçe, parti içi demokrasiden yana şikayet artıyor.

Varoşlar demokratik haklardan vazgeçmiyor

Milliyetçi olduğunu, devletine bağlı olduğunu söyleyen toplumun, devletin iyiliği için iş kendi haklarından feragat etmeye gelince bu konuda taviz vermek istemediğini gösteren önemli bir sonuç. Demokratik hakların sınırlandırılama-yacağının en güçlü savunucuları ise gecekondu/varoş bölgelerinde yaşayanlar (yüzde 63.6). Parti eğilimi açısından bakılacak olursa, demokratik haklarından tavize yanaşmayanlar en çok yüzde 76.1 ile DTP’de. Onları yüzde 53.1 ile CHP’liler takip ediyor. Eğitim seviyesi yüksek olanlar ve kendilerini sosyal demokrat olarak tanımlayanlar, haklarının kısıtlanmasına daha çok karşı çıkıyorlar.

Eğitimliler türban yasağı istiyor

Toplumun çoğunluğu (yüzde 58.3) türban yasağına olumsuz bakarken, yüzde 27’si açık bir şekilde yasağı olumlu bulduğunu söylüyor. Hatta ilginç bir şekilde, eğitim ve gelir seviyesi yükseldikçe türban yasağına destek de artıyor. Üniversite mezunlarında yasağa olumlu bakanların oranı yüzde 40.9. Okuryazar olmayanlarda bu oran 11.7’ye kadar düşüyor. Ayrıca içten içe bu meselenin kapanmasını isterken, yasakçı bir görüntü çizmemek için görüşünü dillendirmeyenler olabileceğini de göz önünde bulundurmak gerek. Siyasi eğilim olarak, yasağı en çok savunanlar ise yüzde 43.3 ile sosyal demokratlar. Siyasi parti olarak da yasağı en çok CHP ve DYP tabanı savunuyor.

HÜRRİYET